İngiltere’de kayıtlı hayır kurumları (charity) Time to Help UK ve Human Rights Solidarity (HRS) tarafından düzenlenen ‘2. Uluslararası Göç Karikatürleri Yarışması’ sonuçlandı. Para ödüllü yarışmada dereceye giren ilk 6 eser, organizasyonun ‘İnsanlık Karikatürleri’ isimli (www.humanitycartoons.com) internet sitesinde ilan edildi. Sitede ayrıca ilk 20’ye giren eserlere de yer verildi.

Kianoush Ramezani, Christina Sifianou, Fawzy Morsy, Safaa Odah’dan oluşan jürinin seçtiği ilk 6 karikatürün sahibi ve ülkeleri sırasıyla şöyle: Gustavo Fernando Caballero Talavera (Meksika), Ali Miraee (İran), Vladimir Pavlik (Slovakya), Luc Descheemaeker (Belçika), Hamit Gış (Türkiye), Alireza Pakdel (İran). Bu sanatçılara toplam 3.300 ABD Doları ödül dağıtılacak. 

Dereceye giren karikatürlerin yanı sıra ilk değerlendirme aşamasını geçen 100 eserin, Birleşik Krallık ve farklı Avrupa ülkelerinde sergilenmesi planlanıyor. 20 Haziran’da başlayan Mülteciler Haftası’nda düzenlenecek sergilerin ‘gezici’ veya ‘sabit’ olmak üzere iki farklı şekilde yapılması planlanıyor. Sabit sergiler salon veya galerilerde, gezici sergiler ise bazı büyük  şehirlerin cadde ve meydanlarında gönüllüler tarafından taşınarak hayata geçirilecek.

Dünyanın en önemli gündemleri arasında yer alan ‘mülteci sorununa’ dikkat çekmek amacıyla düzenlenen yarışma 1 Mart 2023’te başladı ve 15 Mayıs’ta sona erdi. Bu süre zarfında pek çok ülkeden profesyonel veya amatör seviyede 768 sanatçı toplam 1.278 karikatür gönderdi. Sanatçıların çizdiği eserlerden 674’ü yarışmanın açıklanan kriterlerine uygun bulundu. Ünlü karikatüristlerin seçimine sunulan 100 eser ise uzman isimlerden oluşan bir heyet tarafından belirlendi. 

İlkini Kimse Yok Mu Derneği düzenlemişti

Söz konusu yarışmanın birincisi 2016 yılında Türkiye merkezli bir insanî yardım kuruluşu olan  Kimse Yok Mu Derneği tarafından düzenlenmişti. Farklı ülkelerden 1.200’e yakın eserin katıldığı yarışmada Kübalı karikatürist Hernandez Guerrero birinci, Romanya’dan Constatin Pavel ikinci, İtalyan Alessandro Gatto ise üçüncü olmuştu. Eserler arasından seçilen 120 karikatür Atina, Berlin, Köln, Brüksel ve Paris gibi şehirlerde sergilenecekti. İlk sergi Atina’da açıldı ancak 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrası Kimse Yok Mu Derneği hukuksuzca kapatıldığı için plan yarım kaldı. Yarışmayı organize eden derneğin yönetici ve çalışanları da mülteci konumuna düştü.

Kapatılan Kimse Yok Mu Derneği’nin Avrupa’daki kardeş kuruluşlarından biri olan Time to Help UK, insan hakları alanında faaliyet gösteren Human Rights Solidarity ile birlikte yarım kalan planı tamamlamak üzere yola çıktı. Karikatür sanatının gücünden yararlanmak ve aynı zamanda bu alanda çalışanlara destek olmak istediklerini belirten organizasyon heyeti, amaçlarını şöyle açıklıyor: “Genel olarak göç meselelerine, Batı toplumlarının iltica ve mülteci entegrasyon sistemlerindeki sorunlara ışık tutmak ve göçmen toplulukların karşılaştığı sorunların daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmak istiyoruz.” 

Bir insani yardım kuruluşu olan Time to Help UK’nin Genel Müdürü Yusuf Kar, dünyanın sığınmacıları tartıştığı bir ortamda böylesine anlamlı projeyi sürdürmeyi tarihi bir sorumluluk ve borç olarak gördüklerini ifade etti. 100 milyona yakın insanın kendi iradesi dışında yerlerinden edildiğini hatırlatan Kar, “Afrika ve Asya ülkelerine insani yardım sağlayan bir kuruluş olarak zoraki göçü doğuran şartları iyi biliyoruz. İnsanlar son çare olarak, hayatını sürdürmek amacıyla doğduğu toprakları terk ediyor. Fakat sığındıkları ülkelerde farklı gerekçelerle hoş karşılanmıyorlar.” dedi. Sorunun daha da büyüme tehlikesi taşıdığını vurgulayan Kar, “Çözüm için öncelikle problemin farkına varılması gerekir. Düzenlediğimiz yarışmanın bu amaca hizmet edeceğine inanıyoruz.” yorumunu yaptı.

Yarışmaya katılan eserler arasından seçilen 100 karikatürü dünyanın farklı merkezlerinde sergilemeyi düşündüklerine dikkat çeken Yusuf Kar, konuya duyarlı olan bütün kurum ve gruplardan destek beklediklerini söyledi. Sergi açmak isteyenlere materyal ve fikir paylaşımı yapabileceklerini hatırlatan Kar, ilgilenenlerin kendileriyle iletişime geçmesini istedi. 

İnsan hakları alanında faaliyetler yapan Human Rights Solidarity’nin İcra Direktörü Hamza Mazlum da odaklandıkları konuların başında ‘zorunlu göç ve mülteciler’ geldiğini belirtti. Dünyanın dört bir tarafında yüzbinlerce sığınmacının büyük sorunlarla karşı karşıya olduğunu belirten Mazlum, aslında Uluslararası hukukun mülteciler ve sığınmacıları korumak için yeterli altyapıya sahip olduğunu hatırlattı. 1951 tarihli Uluslararası Cenevre Sözleşmesi başta olmak üzere birçok uluslararası metin ve yargı kararının konu hakkında açık ve net hükümler getirdiğini anlatan Mazlum şu değerlendirmeyi yaptı: 

“Ancak pratikte devletler bu kuralları göz ardı ederek hukuka aykırı çok ciddi eylemlerde bulunabiliyorlar. Sanırım hükümetlerin çıkarları sığınmacıların hakları ile örtüşmediği için mevzu tamamen sivil toplum ve devletler arası mücadeleye dönüşmüş durumda. Çözüm için uluslararası toplum topyekûn sığınmacıların haklarını savunması gerekiyor. Biz bu sorunların aşılması için uluslararası kurumlar nezdinde çalışmalar yapıyoruz fakat konu sivil toplum tarafından da iyi anlaşılmalı. Karikatür yarışmasına gelen eserlerin farklı merkezlerde sergilenmesi ile bu konuda önemli bir farkındalık oluşturacağı kanaatindeyim.” 

Mazlum, insan hakları alanında çalışma yapan bütün kurumları, ‘İnsanlık Karikatürleri’ için sergi düzenleme hususunda partnerlik kurmaya davet eti. Bununla ilgili her türlü desteği sağlayabileceklerini vurgularken ortak program yapmaya da açık olduklarını söyledi.