2023 yılı dünyada savaşlara, doğal afetlere ve yeni keşiflere sahne oldu. İsrail ve Hamas arasında başlayan savaştan gelen görüntüler tüm dünyayı derinden sarstı. Yılın başında Türkiye'deki depremler ve ardından Fas'taki yıkıcı sarsıntıda binlerce insan hayatını kaybetti. Rusya-Ukrayna savaşında Kiev, taarruza geçti ancak başarılı olamadı. Fransa, Afrika'daki darbeler sonrası eski sömürgelerinden askerlerini geri çekmek zorunda kaldı. İşte 2023 yılına damga vuran 10 olay:

İsrail-Hamas savaşı

Hamas'a bağlı komandolar 7 Ekim'de Gazze Şeridi'nden İsrail'in güneyine sızarak sınır kasabalarını ve bir müzik festivalini bastı. İsrail tarafında yaklaşık 1.200 kişi öldü; yaklaşık 240 kişi rehin alındı.

ABD ve AB  tarafından terör örgütü olarak tanımlanan Hamas'ı "yok etme" yemini eden Tel Aviv, Gazze'ye yoğun bombardıman gerçekleştirdi. Gazze'deki Sağlık Bakanlığı'na göre savaşın başlamasından bu yana yaklaşık üçte ikisi kadın ve çocuk olmak üzere 13 binden fazla Filistinli öldürüldü.

İsrail'in uyguladığı topyekûn kuşatma nedeniyle Gazze'de su, elektrik, gıda ve ilaç sıkıntısı yaşandı.

Ukrayna'nın Donetsk bölgesi Bahmut yakınlarında bir Rus insansız hava aracı saldırısıShandyba Mykyta/10th Mountain Assault Brigade "Edelweiss"

Rus ordusu, 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta bu yılın ocak ayında 300 bin yedek askerle takviye edilen güçleriyle Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti.

Moskova, mayıs ayında işgalinden bu yana en uzun ve en kanlı savaşın ardından Bahmut'un ele geçirildiğini duyurdu.

Kiev, Moskova'nın işgal ettiği toprakları geri almak amacıyla haziran ayında karşı saldırı başlattı; ancak sadece güney ve doğudaki birkaç köyü geri almayı başardı.

24 Haziran'da Wagner grubundan isyancı savaşçılar Moskova'ya doğru yürüyüşe geçti. Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sert duruşu sonrası geri adım atan grubun lideri Yevgeny Prigozhin, iki ay sonra uçak kazasında öldü.

Kiev, Kasım ayı ortasında Rus ordusunu güneydeki Herson bölgesinde birkaç kilometre geri püskürttüğünü iddia etti.

Türkiye ve Fas depremleri

Son 100 yılın en ölümcül depremlerinden biri 5 Şubat'ı 6 Şubat'a bağlayan gece, Türkiye'nin güneydoğusunda ve Suriye'nin kuzeyinde yaşandı.

7.8 büyüklüğündeki sarsıntıda yaklaşık 6.000'i Suriye tarafında olmak üzere en az 56.000 kişi hayatını kaybetti.

Türkiye'de enkaz altında kalan 15 yaşındaki kızıyla el sıkışan bir baba ve Suriye'de göbek bağıyla hala ölü annesine bağlı olan mucizevi yeni doğmuş bir bebek hafızalara kazındı.

Fas'ın Marakeş bölgesi 8 Eylül'de şiddetli bir depremle sarsıldı. 6.8 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 3,000 kişi öldü, 5,600'den fazla kişi yaralandı. Sarsıntı, 3.000 köyde 60.000 kadar eve zarar verdi.

Afrika'da darbeler

Afrika 2023'te iki askeri darbe yaşandı. Sahel ülkesi Nijer'de ordu 26 Temmuz'da "kötüleşen güvenlik durumunu" gerekçe göstererek yönetime el koydu. Devrik başkan Mohamed Bazoum o zamandan beri konutunda tecrit altında tutuluyor.

Gabon'da, usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen ardından 30 Ağustos'ta askeri bir darbeyle Ali Bongo Ondimba yönetimi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek askeri yönetimin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı taahhüdünde bulundu.

15 Nisan'dan bu yana Sudan'da General Abdel Fattah al-Burhane liderliğindeki ordu ile eski komutan Mohamed Hamdane Daglo'nun paramiliter güçleri arasında devam eden savaş, 10,000'den fazla insanın ölümüne neden oldu.

Fransa, 2022'de Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nden ve 2023'te diğer iki eski sömürgesi Burkina Faso ve Nijer'den askerlerini çekmek zorunda kaldı.

Yapay zeka Hollywood'u sarsıyor

Amerikalı senaryo yazarları ve aktörlerin katılımıyla, daha iyi ücret ve yapay zeka (AI) için bir çerçeve talep etmek üzere greve gitti.

Hollywood'da 1960 yılından bu yana benzeri görülmemiş olan bu grev, eylül ayında bir ücret anlaşması ve yapay zekanın kullanımına ilişkin güvencelerle sona erdi.

Stüdyoların bu teknolojiyi seslerini ve görüntülerini klonlamak için kullanacağından ve haklarının ihlal edeceğinden endişe eden oyuncular kasım ayına kadar çekimlere gitmedi.

Grev, ücret kazanımlarının yanı sıra, yapay zeka kullanımına yeni kısıtlamalar getirilmesiyle son buldu. Altı ay süren grev ABD ekonomisine en az 6 milyar dolara mal oldu.

Sıcaklık rekoru ve yangınlar

Avrupa gözlemevi Copernicus'a göre hazirandan ekime kadarki aylar dünya çapında kayıtlara geçen en sıcak aylar oldu.

Bu sıcaklıklara kuraklık, yıkıcı yangınlar ve daha güçlü kasırgalara neden oldu.

Kanada, bu yıl 18 milyon hektardan fazla alanın yandığı ve 200.000 kişinin yerinden olduğu tarihi bir orman yangını sezonu yaşadı.

Ağustos ayında Hawaii'de çıkan yangınlar Maui'deki turistik Lahaina kasabasında 97 kişinin ölümüne neden oldu.

Yunanistan'ın Evros bölgesinde Avrupa Birliği'nde şimdiye kadar kaydedilen en büyük yangın çıktı Yangında en az 26 kişi öldü. Eylül ayında sel felaketi Teselya'nın verimli ovalarını harap etti ve 17 kişinin ölümüne neden oldu.

Ay'a dönüş

Hindistan 23 Ağustos'ta Chandrayaan-3'ü Ay'ın güney kutbu yakınlarında keşfedilmemiş bir bölgeye indirmeyi başararak bir ilke imza attı.

Moskova'nın 1976'dan bu yana Ay'a gerçekleştirdiği ilk görev olan Rus sondası Luna-25, buz şeklinde su içerdiği için aynı bölgeye düştü.

Hindistan'dan önce sadece Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay'a kontrollü iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı.

Japon start-up şirketi ispace, Hakuto-R modülünü nisan ayında Ay'a indirmeyi başaramadı ancak Japon uzay ajansı Jaxa eylül başında yeni bir Ay görevi başlattı.

İspanyol futbolunda kriz

Avustralya'da düzenlenen Kadınlar Dünya Kupası'nda İspanya'nın kupa töreninde dönemin İspanya Futbol Federasyonu Başkanı Luis Rubiales'in forvet Jenni Hermoso'yu sürpriz bir şekilde dudağından öpmesi uluslararası krize yol açtı.

Jenni Hermoso kendi adına "cinsiyetçi, uygunsuz ve herhangi bir rıza olmaksızın" yapılan eylemi kınarken; Luis Rubiales, 10 Eylül'de istifa etmeden önce bunun yalnızca "biraz rızaya dayalı bir öpücük" olduğunu savundu.

Rubiales, FIFA tarafından futbolla ilgili herhangi bir faaliyetten üç yıl men edildi.

Dağlık Karabağ savaşı

Azerbaycan, 19 Eylül'de Bakü ve Erivan'ın otuz yılı aşkın süredir tartıştığı, Ermeni çoğunluğun yaşadığı ayrılıkçı bir bölge olan Dağlık Karabağ'a operasyon başlattı.

Bölgesel yetkililer 24 saat içinde teslim oldu ve ateşkes sağlandı. 600'e yakın kişinin hayatını kaybettiği saldırının ardından 120 nüfuslu bölgedeki insanların çoğunluğu Ermenistan'a kaçarken, Ermeni yönetimi kendini feshettiğini duyurdu.

Uluslararası Adalet Divanı, Bakü'den, Dağlık Karabağ sakinlerinin "güvenli" bir şekilde geri dönüşlerine izin vermesini istedi. Uluslararası arabuluculuk altında yürütülen görüşmeler başarılı olmadı.

Arjantin'in 'Trump'ı Javier Milei

Latin Amerika ülkesi Arjantin'de 53 yaşındaki ultra liberal ekonomist Javier Milei, 19 Kasım'da devlet başkanlığı seçimlerinde Sergio Massa'ya karşı büyük zafer kazandı.

Sıradışı siyasetçi Milei, elinde elektrikli testere ile seçim kampanyası yürüttü, kendisinden "aslan" olarak bahsetti, Papa Francis'i "yeryüzündeki kötülüğün temsilcisi" olarak nitelendirdi, kürtaj yasasını iptal etmek için referanduma gideceğini söyledi, insanların kendi hayati organlarını satmalarına izin verilmesi olasılığını gündeme getirdi.

Aşırı sağcı 'anarko-kapitalist' Javier Milei, Arjantin pesosunun dolar ile değiştirilmesi, Merkez Bankası'nın kaldırılmasını istiyor.