ANKARA (CİHAN)- Sağlık Bakanlığı verilere göre 2011-2013 yılları arasında karbonmonoksit zehirlenmeleri sonucu 667 vatandaş hayatını kaybetti. 3 yılda 6 bin 533 kişi de karbonmonoksitten zehirlendi. Sağlık Bakanlığı, karbonmonoksit zehirlenmelerini önlemek amacıyla 'Türkiye Karbonmonoksit Zehirlenmelerinin Önlenmesi Programı ve Eylem Planı (2015 - 2019)' hazırladı. 6 başlıkta 51 eylemin yer aldığı plana göre halkın bilinç seviyesinin artırılarak karbonmonoksit zehirlenmelerinin ve buna bağlı ölümlerin azaltılması hedefiyle farkındalığın artırılması çalışması yürütülecek. Soba imalatı ve kaçak kömür kullanılmasına ilişkin mevzuatın gözden geçirilerek gerekirse yeni mevzuat hazırlanacak. İmar mevzuatında projesine uygun yapılmayan baca müştemilatından kaynaklanan zehirlenme vakalarında inşaat müteahhitine cezai müeyyide uygulanmasının sağlanacak.

Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK) Türkiye Karbonmonoksit Zehirlenmelerinin Önlenmesi Programı ve Eylem Planı (2015 - 2019) hazırladı.

Eylem Planında yer alan bilgilerde ülkemizde Karbonmonoksit Zehirlenmeleri İle İlgili İstatistikler yer aldı. 2011-2013 yılları arasında Karbonmonoksit Zehirlenme - Ölüm Sayıları incelendiğinde 2011 yılında 913 zehirlenme gerçekleşirken 234 kişi hayatını kaybetti. 2012 yılı karbonmonoksit nedeniyle 3 bin 222 kişi zehirlenirken 212 kişi hayatını kaybederken, 2013 yılında ise 2 bin 398 kişi zehirlendi ve 221 kişi karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu öldü. 2011 yılı aylara göre zehirlenme ve ölüm sayıları incelendiğinde en çok zehirlenme sırası ile Ocak 204, Şubat 196, Aralık 142 ve Nisan 111 olarak gerçekleşti. Ölüm sıralamasında ise Ocak 44, Aralık 37, Mart 36 ve Şubat 30 kişi hayatını kaybetti. Cihazlara Göre Karbonmonoksit Zehirlenme Ölüm Sayıları incelendiğinde en çok zehirlenme 2 bin 253 ile sobadan olurken onu sırasıyla 64 kombi,doğalgaz sobası, bacası, 61 diğer mangal vs ve 20 şofben. Cihazlara göre en fazla ölüm 163 kişi ile sobadan gerçekleşirken, 29 diğer mangal vs, 15 kombi,doğalgaz sobası, bacası ve 14 şofben olarak sıralandı.

Karbonmonoksit zehirlenmelerinden korunmak için dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralandı: "Ev ve işyerlerinde doğal gaz veya tüpgaz (LPG) ile kullanılan cihazların her yıl bakımlarını yaptırarak iyi durumda oldukları kontrol edilmeli. Standartlara uygun olmayan bacalar standartlara uygun hale getirilmelidir. Bacalar ve borular mutlaka temizlenmelidir. Havalandırmalar kapatılmamalıdır. Bacalı soba, kombi ve şofben bulunan odalarda uyunmamalıdır. Bacalı şofbenler banyoda kullanılmamalıdır. Mutfaklarda kombi ve şofbenler ile aspiratör aynı bacaya bağlanmamalıdır. Karbonmonoksit dedektörü kullanılmalıdır."

HİPERBARİK OKSİJEN MERKEZLERİNİN SAYISININ ARTTIRILACAK

Plan kapsamında soba, şofben, egzoz gazı ve doğal gaz vb. kaynaklı karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi olgularının sıklığını, coğrafi, mevsimsel ve demografik dağılımını, nedenlerini, sonuçlarını, olayla ilgili sosyal, kültürel, coğrafik, mimari, mühendislik ve diğer tüm değişkenleri tespit edilecek. Karbonmonoksit zehirlenmelerinin önlenmesinde hizmet verecek ilgili kurum/kuruluş çalışanlarının eğitimi ve bilgilendirilecek. Acil sağlık hizmetleri ve 112 ambulans çalışanlarının, acil servis çalışanları, Aile hekimleri bilgilendirilecek. Korbonmonoksit zehirlenmelerine yönelik tanı-tedavi rehberi hazırlanacak. Karbonmonoksit zehirlenmelerine yönelik tanı ve tedavi birimlerinin altyapıları geliştirilecek. Acil servislerin altyapı eksiklerinin giderilecek. Her ilde en az bir hastanede karboksihemoglobin düzeyine bakılacak. Hiperbarik oksijen merkezlerinin sayısının arttırılacak. Tanı ve tedavi yöntemleri ile bildirimlere ilişkin sorunların giderilecek.
Karbonmonoksit zehirlenmelerinin önlenmesi için konu ile ilgili yetkili kurumların görev ve sorumluluklarının netleştirilerek gerekli eğitimlerle farkındalığın artırılacak. İlgili kurumların görev ve sorumlulukların netleştirilecek. İmar birimleri uygulayıcı, denetçileri, inşaat ruhsatı ve yapı kullanma izni veren yapı denetimcileri ile itfaiye birimlerinin eğitime alınacak. İlgili sektör mensuplarının (baca yapım ve montaj ustaları; mimar, mühendis ve odaları; gaz dağıtım şirketleri vb. çalışanlarının) eğitimi gerçekleştirilecek.

Halkın bilinç seviyesinin artırılarak karbonmonoksit zehirlenmelerinin ve buna bağlı ölümlerin azaltılması hedefiyle farkındalığın artırılması çalışması yürütülecek. Halkı bilgilendirmek için verilecek mesajların belirlenmesi amacıyla bir komisyon oluşturularak verilecek mesajların belirlenecek. Konu ile ilgili internet siteleri ve kamu spotları hazırlanacak. Afiş ve broşürlerin hazırlanarak komisyonca verilen teknik bilgilerle hazırlanan hutbelerin Diyanet İşleri Başkanlığınca camilerde okutulması, Kur'an kurslarında eğitim verilmesi sağlanacak.

Özellikle riskli bölgelerde konuyla ilgili kısa mesajlar gönderilecek. Satışa sunulan kömür çuvallarının içine soba kurma ve yakma teknikleri ile ilgili broşür konulacak. Riskli bölgelerde meydan, park, bahçe ve cami, sağlık evi vb. seçilmiş binalarda örnek baca yapılmasının sağlanacak. TSK tarafından er ve erbaşlara karbonmonoksit zehirlenmeleri konusunda komisyonca hazırlanan eğitimler verilecek. Tüm inanç mensuplarına teknik bilimlerce karbonmonoksit zehirlenmesi hakkında komisyonca hazırlanmış eğitimler verilecek. Halk Sağlığı Müdürlüklerince okullarda komisyon tarafından hazırlanan dokümanlarla eğitim verilecek.

VATANDAŞA KALİTESİZ KÖMÜR YERİNE DAR GELİRLİ AİLELERE YERİNE GÖRE UCUZ DOĞAL GAZ VE ELEKTRİK VERİLECEK

Karbonmonoksit zehirlenmelerinin ve ölüm vakalarının azaltılması için önleyici ve uygulamalara yönelik gerekli tedbirlerin alınacak. Erken uyarı sistemleri ya da önleyici uygulamalara yönelik çalışmaları kapsamında meteorolojik uyarıların (inversiyon takibi) yapılacak. Karbonmonoksit dedektörlerinin etkili olabilecek şekilde kullanımının özendirilecek. Havalandırma menfezlerinin kullanımı konusunda halk bilinçlendirilecek. Sağlık Bakanlığı erken uyarı sistemine karbonmonoksit zehirlenmelerinin dâhil edilecek. Karbonmonoksit zehirlenmelerinin önlenmesi konusu Milli Eğitim Bakanlığı müfredatına eklenecek ve baca tesisatıyla ilgili mesleki eğitimlerin verilecek. Yeni yapılacak binalarda baca tesisatının mevzuatına uygun olarak projelendirilmesi sağlanacak. Binaların baca ve tesisatlarının gözden geçirilerek periyodik bakımları yapılacak. Periyodik bakımın yapıldığına dair belgeler bina girişine yapıştırılacak. Yakma sistemlerinde uygun olmayan ve kalitesiz yakıt kullanılmasının önlenmesi amacıyla belediyelerce yasaklanan kalitesiz yakıtların halka dağıtımının engellenecek.Bölge şartlarına uygun baca dizaynı yapılacak. Baca tesisatı uygun olamayan binalarda Belediyece ve İl Özel İdaresince uygun yeni baca yapımının teşvik ve takip edilecek. İmar yönetmeliklerinde banyolara baca tesisinin yasaklanacak. Mangal, teneke içinde açık ocak, bacasız gaz yağlı veya LPG'li soba ile ısınmanın CO zehirlenmesine yol acabileceği konusunun işlenecek ve kamu spotu hazırlanacak. Ücretsiz olarak dağıtılan kalitesiz kömür yerine dar gelirli ailelere yerine göre ucuz doğal gaz ve elektrik verilecek.

Soba imalatı ve kaçak kömür kullanılmasına ilişkin mevzuatın gözden geçirilerek gerekirse yeni mevzuat hazırlanacak. Karbonmonoksit zehirlenmelerinin önlenmesine ilişkin mevzuatın gözden geçirilerek gerekirse soba, kombi, şofben vb. bacalarına yönelik periyodik bakım mevzuatı yenilecek. İmar mevzuatında projesine uygun yapılmayan baca müştemilatından kaynaklanan zehirlenme vakalarında inşaat müteahhitine cezai müeyyide uygulanmasının sağlanacak. İmar mevzuatına bölgelere göre uygun baca yapımı işlenecek.

CİHAN