Hızla yaygınlaşan cep telefonu, bilgisayar ve internet bağımlılığı kişilerin en çok da eğitim ve meslek hayatını olumsuz etkiliyor. "Aşırı kullama isteğinin önüne geçilemeyen, kullanılma bırakıldığında kişide sıkıntı verecek duygu durumlarının oluştuğu ailevi ve sosyal hayatı bozan davranışlar." diye tanımlanan teknoloji bağımlılığı özellikle çocuklar için büyük bir tehlike oluşturuyor.

Adana Valiliği'nde düzenlenen Uyuşturucu ile Mücadele İl Koordinasyon Kurulu Toplantısı'nda sunum yapan Rehber Öğretmen Pınar Can, teknoloji bağımlılığına giden adımları 'merak, grupla olmak, beli bir amaç gütmek, sorunun ağına takılıp kalma' başlıkları altında şu şekilde anlattı: "Kişi herhangi şekilde bir site, oyun, uygulama veya benzer bir teknoloji ürününden haberdar olur, onu merak eder ve dener. Bireyen belli bir teknolojik ürünü düzenli olarak kullanan bir çevresi vardır. O çevreye girmek veya grup içinde kalmak üzere kendisi de kullanır. Şahıs, zevk almak, problemlerden kaçmak, boş zaman doldurmak, can sıkıntısından kurtulmak, insanlardan uzak kalmak gibi bir amaçla bir teknolojik ürünü kullanmaya başlar ve kullanmaya devam eder. Artık kullanmak için herhangi bir sebebe ihtiyacı yoktur. Bütün zamanını ve eylemlerini sırf bağlandığı teknoloji ürününe göre belirler ve o ürün için hasreder."

TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ ZARARLARI

Pınar Can, teknoloji bağımlılığının zararlarını ise şöyle sıraladı: "Düşünce süreçleri bozulabilir. Kişiler arası duyarlılıklar azalabilir. Genel sağlık düzeyi düşebilir. Obsesif, depresif, kaygılı, düşmanca, fobik, paranoid düşünceler artabilir. Çocuk ve gençlerde sosyal gelişim gerileyebilir. Öz güven gerilemesi oluşabilir. Sosyal kaygı düzeyi ve saldırganlık artabilir. Yalnızlaşma, yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşama gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Çocukların beyinlerindeki temporal dopaminerjik aktivitede artış olabilir. Hiperaktivite bozukluğu gelişebilir. Anksiyete bozukluğu, psikotik bozukluk, depresyon veya distimik bozukluk, duygudurum bozukluğu, madde kullanımı gibi psikiyatrik sorunlar yaşanabilir."

Can, bu yoldaki durakları ise şöyle açıkladı: "Her geçen gün kullanım artar. Yoksunluk sendromu yaşanır. Kontrol çabaları başarısız olur. Teknolojik aracı yahut ürünü kullanmak bağımlının hayatının merkezine oturur. Bağımlının hayatı gitgide fakirleşir. Bağımlı bağımlısı olduğu ürünle düşündüğünden ve planladığından daha uzun süre vakit harcamaya başlar. Bedensel sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Psikolojik gelişim yara alır. Duygu durum bozulur. Bağımlı, yakınlarıyla çatışmalar ve kavgalar yaşar. Teknoloji bağımlısı yapması gereken işleri yapmaz, sorumluluklarını yerine getirmez; işlevsellik bozulur. Zihin kilitlenir. Yalanlar söylenir. Uyku düzeni bozulur. Yemek düzeni bozulur."

BAŞARILAMAYAN ŞEYLERİ SANAL DÜNYADA ELDE ETMEYE ÇALIŞMAK

Teknoloji bağımlısının bu kötü yola girmesinin kökündeki sebeplerin üzerinde duran Rehber Öğretmen, şu tespitlerde bulundu: "Kontrolsüz ve ölçüsüz kullanımın ne olduğuna dair bilgi eksikliği. Bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemsememek. Merak duygusunu kontrol edememek. Bağımlı arkadaş çevresinin içerisinde bulunmak. Can sıkıntısı ve yapacak daha iyi bir şey bulamamak. Dışlanma korkusuyla arkadaşlarının her istediğini kabul etmek. Problemleri nasıl çözeceğini bilmeme. Bunları çözmek yerine teknolojiye yönelmek. Dürtüleri kontrol etmekte zorlanmak. Aşırı içe kapanıklık. Çevre tarafından beğenilmeme korkusu. Karamsar düşünce yapısı. Hayatta doğru bir hedef bulamamak. Öz güven duygusu eksikliği. Hayatı sevmemek. Sosyal ilişki kuramamak. Kendini tanımamak ve gerçek hayatta yapabileceklerini bilmemek. Gerçek dünyada başarılamayan şeyleri sanal dünyada elde etmeye çalışmak."

BAĞIMLILIKTAN SIYRILMAK İÇİN NE YAPMALISINIZ?

Pınar Can, bağımlılıktan sıyrılmak için yapılması gereken hususlara ilişkin şu bilgileri verdi: "Alışkın olduğunuz teknoloji kullanma zamanını ve mekânını tam zıt saatlere ve mekânlara kaydırabilirsiniz. Makul süreyle kullanımlarınızın hemen ardına yapılması zorunlu bir iş planlayabilirsiniz. Makul bir zaman sınırlaması koyabilir ve bu süreyi yavaş yavaş azaltabilirsiniz. Sık kullandığınız teknoloji ürününün işlevinden olabildiğince uzaklaşıp alternatiflerine yönelebilir. Teknolojinin bağımlı kullanımının neler kaybettireceğini hatırlatıcı kartları, kullandığınız aracın uygun yerlerine asabilirsiniz. Hep yapmak isteyip yapmaya bir türlü vakit bulamadığınız faaliyetleri teker teker yazıp sırayla yapmaya başlayabilirsiniz. Sağlıklı aile ilişkilerinin bağımlılığın tedavisinde çok önemli bir husus olduğunu dikkate alabilirsiniz. Evde birden fazla sayıda olan bağımlılık konusu cihazları azaltıp tek bir cihazı, ortak kullanım alanında evin diğer üyeleriyle paylaşarak kullanabilirsiniz. Spor yapmak vücutta biriken enerjiyi sağlıklı bir şekilde boşaltmayı sağlayacağından bağımlılığın tedavi sürecini kolaylaştırabilecektir. Aile üyelerinden ve yakın arkadaşlardan yardım istemek hem sürekli destek mekanizması bula bilmenizi hem de tedavi sürecini devam ettirebilmenizi sağlayacaktır. Teknoloji bağımlılığına sebep olan ya da teknoloji bağımlılığını arttıran otomatik düşüncelerinizi ve şartlanmışlıklarınızı gözden geçirebilirsiniz. Yeni sosyal becerilerin kazanılması teknoloji bağımlılığının tedavisinde oldukça faydalı olabilmektedir."Cihan CİHAN