AİHM, son yıllarda birçok Avrupa ülkesindeki gazeteciler tarafından gündemine taşınan basın özgürlüğü şikayetleri nedeniyle iç tüzüğünün ele alınacak davaların sırasıyla ilgili maddesinde bugün değişikliğe gitti. 

Strasbourg merkezli mahkeme, bu değişiklik kapsamında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde öngörülmüş bir hakkın kullanımıyla doğrudan bağlantılı olarak gözaltında ya da tutuklu olan bireyler tarafından yapılan başvuruları da bundan böyle “acil” koduyla işleme koyacak. Bu tür başvurular AİHM’de “1'inci Kategori” başvurular olarak işlem görecek. 

Mahkeme bugüne kadar sadece davacıların yaşam veya sağlıklarıyla ilgili risk söz konusu olduğunda başvuruları “acil” koduyla işleme koymaktaydı.

AİHM İç Tüzüğü’nün 41’inci maddesinde “Ele alınacak davaların sırası tespit edilirken, mahkeme kendisi tarafından belirlenen ölçütler temelinde ortaya çıkan konunun önemi ve ivediliğini dikkate alır. Ancak daire veya daire başkanı, belirli bir başvuruya öncelik tanımak için bu ölçütlerden ayrılabilir” ifadeleri kullanılıyor.

Mahkeme kaynaklarına göre iç tüzükte yapılan bu son değişikliğin altında büyük ölçüde Rusya, Azerbaycan ve Türkiye gibi ülkelerde gözaltında veya tutuklu olan gazetecilerden gelen dava başvuruları yatıyor.

İç tüzükte yapılan bu değişiklik sonrası AİHM’nin özellikle son aylarda Türkiye’den gazeteciler tarafından yapılan başvuruları öncelikli olarak işleme koyması ve Türk hükümetine bildirip, savunma istemesi bekleniyor.

AİHM öte yandan devletlerarası davalarla ilgili öncelik politikasını da değiştirdi. Bu davaların “spesifik” yapıları nedeniyle bundan böyle öncelikli olarak ele alınmamasını kararlaştırdı.

Bu arada, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası kamu sektöründe işten çıkarılmalar nedeniyle Türkiye AİHM önünde 30 Nisan 2017 itibariyle hakkında en fazla dava başvurusu olan ülke konumuna geldi. Son verilere göre AİHM önünde şu anda Türkiye’ye karşı 23 bin dava başvurusu bulunuyor. Mahkeme kaynaklarına göre bu başvuruların 17 bin 630’unu 15 Temmuz sonrası gelen dava dosyaları oluşturuyor.

Türkiye’den gelen başvurular AİHM gündemindeki toplam 93 bin 150 dava başvurusunun yüzde 24,7’sini oluşturmakta. Türkiye’yi sırasıyla Ukrayna (19 bin 50 başvuru), Macaristan (9 bin 950), Romanya (9 bin 200),  Rusya (7 bin 900) ve İtalya (5 bin 150) izliyor.

Türkiye 2016 yılını 12 bin 600 dava başvurusuyla Ukrayna’nın ardından 2’nci sırada kapatmıştı.