İnşaatların sağlam zemine yapılıp yapılmadığını gösteren zemin etütlerinin denetimiyle ilgili mevzuatın müteahhitlere daha fazla para kazandıracak şekilde değiştirildiği ortaya çıktı. İki büyük deprem felaketinin yaşandığı 6 Şubat'tan sadece 37 gün önce değiştirilen yönetmelikle, zemin etütlerinin doğru yapılıp yapılmadığı konusundaki denetim yetkisi, işin uzmanı olan jeoloji mühendislerinden alınıp inşaat mühendislerine verildi. Böylece müteahhitler, isterlerse ikinci bir mühendise para ödemeden tüm projenin denetiminden sorumlu olan inşaat mühendisine zemin etüdünü de onaylatabilecek.

Müteahhidin maliyeti düşecek, ancak inşaatın zemininin sağlam olup olmadığı konusundaki riskler artabilecek. Düzenlemenin iptali için önceki gün Danıştay'a dava açıldı. Dava dilekçesinde, yeni düzenlemenin özellikle İstanbul'daki binalar için büyük risk oluşturacağı uyarısı yapıldı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 23 Aralık 2022 tarihinde Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği'nde yaptığı değişiklikle zemin etütlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı konusunda jeoloji ve jeofizik mühendislerinin denetim zorunluluğu yumuşatıldı. Denetim için istenirse dışarıdan hizmet alınacak ya da inşaat mühendisinin onayı yeterli olacak. Yeni düzenlemeyle, jeoloji mühendisinin ‘sağlam' diye rapor verdiği yerin gerçekten sağlam olup olmadığına inşaat mühendisi karar verebilecek.

Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) yönetmeliğin acilen durdurulması ve iptali için Danıştay'a açtığı dava dilekçesinde, “Zemin ve temel etütlerinde denetimin yapılıp-yapılmamasına ilişkin yetki ve sorumluluk yapı denetim kuruluşlarının inisiyatifine bırakılmıştır” denildi.

Sağlam bina için zemin yapısı önemli

Danıştay'a verilen dava dilekçesinde, yaklaşık 2 aydır yürürlükte olan yeni düzenlemenin, deprem beklenen İstanbul dahil birçok kentte zemin etütlerin yapı denetim kuruluşları tarafından denetlenmemesine neden olduğu iddia edildi. Düzenlemenin acilen iptal edilmesi istenen dava dilekçesinde, “40 bini aşkın insanımızı kaybettiğimiz son depremler de göstermiştir ki yapıların yıkılması veya çok ağır hasar görmesinin ana nedenlerinden biri zeminin özelliğidir. Zemin ve temel etütlerinin işin uzmanı jeoloji mühendisleri tarafından denetlenmesi hayati önemdedir” denildi.