Ultra işlenmiş gıda (UİG) nedir? Hangi gıdalar ultra işlenmiştir? Türkiye ve dünyada, UİG tüketim istatistikleri nedir? Peki, bu gıdaları tüketmeniz halinde karşı karşıya kalacağınız ciddi sağlık riskleri olduğunu biliyor muydunuz? Deakin Üniversitesi'nden bilim insanları, bu konuya ışık tutan çarpıcı bir araştırma yayınladı.

   

Pek çoğumuz tüketiyoruz, özellikle çocuklarımız onları çok seviyor, fakat pek çok kişi onları, yarattığı "ölümcül" sağlık risklerinden bihaber tüketiyor.

British Medical Journal'da yayınlanan güncel bir araştırma, ultra işlenmiş gıdaların (UİG) yaşatabileceği 30 büyük sağlık riskini mercek altına aldı... Araştırma, bu tür gıdaların zararlı etkilerine yönelik "ilk sistematik inceleme" olarak literatürdeki yerini aldı.

Ultra işlenmiş gıdalar, genellikle sağlıksız kabul edilen, yüksek oranda işlenmiş ve çeşitli katkı maddeleri içeren gıdalardır. Bu gıdalar, besin değerini artırmak, raf ömrünü uzatmak, ürünün yapısını iyileştirmek veya tadını güçlendirmek amacıyla yoğun işlemlerden geçer. 

Tipik olarak, ultra işlenmiş gıdalar diğerlerine göre daha fazla şeker, yağ ve tuz içerir ve beslenme uzmanları tarafından tüketimlerinin sınırlı tutulması önerilir.

Hazır çorba ve soslar

Hazır mikrodalga yemekleri

Fast food ürünleri

Cips, kraker ve benzeri atıştırmalıklar

Hazır kek, bisküvi ve tatlılar

Gazlı ve şekerli içecekler

İşlenmiş et ürünleri; örneğin, sosis ve salam 

Hazır pizza gibi dondurulmuş yiyecekler

Bu gıdalara dikkat! 'Öldürmüyor, süründürüyorlar...'

Protein barları gibi, bazı tüketicilerin daha sağlıklı olarak gördüğü gıdalar da bilim insanları tarafından listeye dahil edilirken, ultra işlenmiş gıdalar ne kadar çok tüketilirse, sağlık risklerinin o kadar arttığı ortaya çıktı.

Çalışma kapsamında, "Ultra işlenmiş gıdalara daha fazla maruz kalanların, özellikle kardiyometabolik, yaygın ruhsal bozukluklar ve ölüm dahil yüksek düzeyde olumsuz sağlık riskleriyle karşı karşıya kaldıkları" sonucuna varıldı.

Bilim insanlarına göre, UİG tüketmenin yarattığı sağlık riskleri aşağıdaki gibidir:

Kansere bağlı ölüm

Kardiyovasküler kaynaklı ölüm

Kalp hastalığına bağlı ölüm

Meme kanseri

Merkezi sinir sistemi tümörleri

Lösemi

Bu gıdalara dikkat! 'Öldürmüyor, süründürüyorlar...'

Kolorektal kanser

Pankreas kanseri

Prostat kanseri

Uyku ile ilgili sorunlar

Anksiyete

Yaygın ruh sağlığı sorunları

Depresyon

Astım

Hırıltı

Kalp krizi

Bu gıdalara dikkat! 'Öldürmüyor, süründürüyorlar...'

Kardiyovasküler hastalık ölümleri

Hipertansiyon

Hipertrigliseridemi

Düşük HDL kolesterol

Crohn hastalığı

Ülseratif kolit

Abdominal obezite

Hiperglisemi

Metabolik sendrom

Yüksek gelirli ülkeler arasında Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde, ultra işlenmiş gıdalar, toplamda tüketilen gıdaların sırasıyla yüzde 42 ve yüzde 58'ini oluştururken, İtalya ve Güney Kore gibi ülkelerde bu oran yüzde 10 ve yüzde 25'e kadar düşmektedir

Bu gıdalara dikkat! 'Öldürmüyor, süründürüyorlar...'

Türkiye'de ise ultra işlenmiş gıda tüketimi, tüketilen tüm besinlerin yaklaşık yüzde 15,98'ini oluşturuyor.

Günlük UİG tüketim miktarı ise kişi başı ortalama 261,83 gr.

Bu gıdalara dikkat! 'Öldürmüyor, süründürüyorlar...'

Ülkemizde en çok tüketilen UİG grupları arasında ultra işlenmiş ekmekler (yüzde 61,2), alkolsüz içecekler (yüzde 16,1) ve hamur işleri (yüzde 6,3) olarak sıralandı.

Bu ürünler, genellikle uzun raf ömrüne sahip olmaları ve kolay tüketimleri ile bilinir, ancak "ultra işlenmiş" olmaları nedeniyle besleyici değerleri düşük olabilir. 

Sağlıklı bir diyetin korunması için, bu tür ürünlerin tüketimi yerine taze meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız protein kaynakları gibi daha az işlenmiş gıdaların tercih edilmesi önerilir.