- Avrupa Birliği’nin proje desteği olabilirdi belki ama ben işi ticari düşünmem bu bir gönül işidir, vefa borcudur. Hem başvurmak zor, hem de onlara mahkum olmak istemiyorum. Kontrolün bende olması lazım çünkü burası ticari bir işletme değil.

— Toplamda 35 kişiyi buluyoruz ama minyan [bazı dualar için gereken 13 yaşını aşmış en az on Yahudi erkeğin gerekliliği] meselesi olduğunda sayı çok sıkıntı yaratıyor. İstanbul’dan haham getirterek yılda iki kere, Roş Aşana ve Kipur’da, sinagogu açmaya çalışıyoruz.

— Yaşım gereği sinagogun olduğu mahallede yaşamadım, eski dönemini bilmiyorum. Ama hayatım sinagogda geçti. O dönem Mazeke Tora vardı. Avram Kohen kurmuştu gençler için. Orada İbranice okuma ve yazmayı öğrendim. Noktalı okumayı bilirim.

'KIZILAY'DAKİ ESNAFIN HEPSİ YAHUDİYDİ'

— Öncesini bilemem ama Ankara’dan göç 1948’de arttı. Eşimin ikiz teyzeleri 17 yaşında tek başlarına gittiler Ankara’dan mesela. Kızılay’daki esnafın hepsi Yahudi’ydi o dönem. Kızılay Caddesi vakti zamanın en popüler caddesiydi. Atatürk bulvarındaki bütün mağazaları Yahudiler işletirdi; Şen Triko’lar, Vog’lar, BKBB’ler… Bu mağazaları bilmeyen, alışveriş etmeyen yok gibiydi. Şimdi ise hiçbir şey yok. Cemaat de yok, dükkan da yok.

— Öğrencilik yıllarımda İstanbul ve İzmir’den Ankara’ya çok fazla Yahudi talebe gelirdi. İstanbul’daki özel üniversitelerin açılmasından sonra gelmez oldular. Ankara hep göç verdi, hiç almadı.

'HER TARAFI YENİLEDİLER, BİR TEK BU MAHALLEYİ KENDİ HALİNE BIRAKTILAR, ÖZELLİKLE YAPILMADI'

- Ankara cemaatinde mülk var ama getirisi yok. Sinagog, içindeki midraş ve yanındaki eski okul arsası. Gelir getirecek bir mülkümüz yok. Üstelik çok yüksek vergi ödüyoruz çünkü arsanın vergisi emlaka göre daha yüksek. Ama orada hiçbir şey yapamıyoruz, kimse kiralamaz. Altındağ Belediyesine bağlıyız. Hemen yanında Hamamönü, hemen şuracıkta Hacı Bayram var. Her tarafı yenilediler, renove ettiler. Bir tek bu mahalleyi kendi haline bıraktılar. Bence özellikle yapılmadı. Sit alanı çoğu, eski eserler. İki okul vardı burada. Bu mahallede yaşam olsa, bizim de bir çok sorunumuz çözülecek. Güvenlik için bir bekçisi olacak, sinagogu yaşatabilmek için bir gelir gelebilecek.