Kanun yapıcılar sosyal medya kısıtlamaları ve okullarda telefon yasaklarını tartışırken, uzmanlar ebeveynlerin çocuklarının dijital yaşamında belirleyici bir rol oynadığını vurguluyor.

Küresel bir endişe: Dijital bağımlılık ve yalnızlık

Araştırmalar, Avrupa genelinde gençler arasında “sorunlu sosyal medya kullanımı”nın arttığını ortaya koyuyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) raporuna göre dijital dünyanın hâkimiyeti, küresel ölçekte gençler arasında yalnızlık hissini derinleştiriyor.

Uzmanlar, aşırı ekran süresinin çocuklarda egzersiz eksikliği, uyku bozuklukları, anksiyete, depresyon ve sosyal izolasyon gibi sorunlarla ilişkilendirildiğini belirtiyor. Düsseldorf Üniversite Hastanesi’nden Dr. Janna-Lina Kerth, fazla ekran süresinin çocukları internette daha çok zaman geçirmeye iterek “kısır bir döngü” yarattığını söylüyor.

Avrupa’dan yeni girişimler

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, eylül ayında yaptığı açıklamada Avrupa genelinde çocuklara yönelik sosyal medya kısıtlamalarının değerlendirildiğini duyurdu.

İsveç ise farklı bir yaklaşım benimsedi: 8-16 yaş arası çocukların dil kursu, spor veya sanat etkinliklerine katılımını destekleyen “boş zaman faaliyet kartı” uygulaması başlatıldı. Proje yöneticisi Madeleine Larsson, “Daha fazla çocuk anlamlı bir boş zamana sahip olduğunu hissetmeli. Bu, fiziksel ve zihinsel sağlık için temel bir hedef,” diyor.

Ebeveynler için rehber: Kısıtlama değil, denge

Dr. Kerth’e göre en önemli sorumluluk hâlâ ebeveynlerde. Uzman, ailelere şu önerilerde bulunuyor:

Ne öğütlüyorsanız onu uygulayın: Küçük çocuklar örnek alarak öğrenir. Ebeveynler kendi ekran sürelerini sınırlamalı, örneğin akşam yemeklerinde telefon kullanmamalı.

Açık diyalog kurun: Katı yasaklar, çocuklarda yasaklanan şeylere karşı daha fazla merak uyandırabilir. Ebeveynler, neden kurallar koyduklarını çocuklarına açıklamalı.

Erken yaşta başlamak önemli: Ekranla ilgili kurallar 4 yaş gibi erken bir dönemde konuşulmaya başlanmalı.

Her ekran süresi kötü değildir: DSÖ, 5 yaş altındaki çocuklar için günde en fazla bir saat ekran süresi öneriyor. Ancak uzmanlar, eğitici ve etkileşimli içeriklerin daha faydalı olabileceğini belirtiyor.

Alternatif etkinlikler bulun: Çocukların boş zamanlarını nasıl değerlendirmek istediklerini onlara sormak, ilgilerine uygun sosyal ve fiziksel aktiviteler planlamak önemli.

Dr. Kerth, “Sadece ‘dışarı çık ve oyna’ demek yeterli değil. Çocuğun arkadaşlarının ne yaptığı da bu davranışı etkiler,” diyor.

Uzmanlara göre, ekran süresini tamamen yasaklamak yerine, sağlıklı sınırlar koymak, örnek olmak ve açık iletişim kurmak, dijital dünyanın çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmanın en etkili yolları.