ECB Başkanı Christine Lagarde, 17 Nisan 2025’te Frankfurt’ta yaptığı açıklamada, Euro Bölgesi’nde genel enflasyonun Ekim 2022’deki yüzde 10,6’lık zirveden yüzde 2 seviyesine gerilediğini hatırlattı. Ancak gıda enflasyonunun hâlâ yüzde 3,2 ile diğer tüm kalemlerden yüksek olduğunu belirtti. Bankanın son blog yazısında da, gıda fiyatlarının 2022’den bu yana “istisnai ve kalıcı biçimde” arttığına dikkat çekildi.

Tüketiciler bugün, COVID-19 salgını öncesine göre sofraya yemek koymak için yaklaşık üçte bir daha fazla para harcıyor. 2015’ten bu yana gıda fiyatları yüzde 40’tan fazla yükseldi. Et, süt ürünleri, kahve, kakao, zeytinyağı ve çikolata bu artıştan en çok etkilenen ürünler arasında.

Fiyat artışlarının nedenleri çok katmanlı: Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından yükselen enerji maliyetleri, artan küresel talep ve aşırı hava olaylarının mahsulleri vurması fiyatları yukarı çekiyor. İspanya’daki kuraklık zeytinyağı piyasasını sarsarken, Gana ve Fildişi Sahili’ndeki olumsuz iklim koşulları kahve ve kakaoyu pahalılaştırdı. ECB, iklim değişikliği bağlantılı bu şokların giderek daha sık yaşandığını ve gıda tedarik zincirlerini bozma riski taşıdığını belirtiyor.

Gıda fiyatlarının önemi üç başlık altında öne çıkıyor:

- Genel enflasyonla arasındaki fark hiç olmadığı kadar büyük.
- Tüketici beklentilerini güçlü şekilde şekillendiriyor ve bu da ECB’nin faiz kararlarında belirleyici oluyor.
- Gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda kalan düşük gelirli haneleri en sert biçimde etkiliyor.

Gıda, Euro Bölgesi’nin enflasyon ölçümünde yaklaşık yüzde 20’lik ağırlığa sahip. Bu oran, enerji kaleminin iki katı. Dolayısıyla çikolata ya da kahve fiyatlarındaki yükseliş, sadece market raflarını değil, ECB’nin enflasyon hedefini ve faiz politikalarını da doğrudan etkiliyor.

ECB’nin yüzde 2’lik enflasyon hedefi risk altına girerse, faizlerin yeniden yükseltilmesi gündeme gelebilir. Böyle bir adım, bankalar için daha yüksek borçlanma maliyetleri, yatırımcılar için caydırıcı koşullar ve Euro Bölgesi ekonomisi üzerinde yeni baskılar anlamına gelecek.

Neden önemli?

Gıda fiyatları herkesin günlük yaşamını doğrudan etkilediği için, tüketici güvenini ve enflasyon algısını belirleyen en güçlü faktörlerden biri. Bu da çikolata, kahve ya da zeytinyağı gibi ürünlerdeki artışların sadece mutfak bütçesiyle sınırlı kalmadığını; Avrupa’nın para politikasını, faiz oranlarını ve ekonomik büyümesini de şekillendirdiğini gösteriyor.