Seçimler yaklaşırken bir yandan dövizdeki artışı önlemeye, diğer taraftan da düşük faizi sürdürmeye çalışan ekonomi yönetimi piyasayı karıştırdı. Merkez Bankası’nın, döviz talebini artırdığı endişesiyle ucuz faizli nakit avansı kısıtlamak için getirdiği uygulamadan yurttaş tepkisi üzerine vazgeçmesine rağmen bankalar taksitli avansı tamamen kaldırdı. Nakit avansa ise 5-10 bin TL arasında sınırlama getirdi. Faizlerdeki karmaşa nedeniyle uygulamanın eskiye dönmesi ise imkânsız olarak yorumlanıyor.

Merkez Bankası geçtiğimiz hafta kredi kartından nakit avans kullanımını kısıtlamak için bankalara tahvil alma zorunluluğu getirdi. Nedeni ise nas ısrarı ile başlayan ve uygulamaya devam edeceğini ısrarla vurguladığı düşük faiz politikası nedeniyle piyasa dengelerinin bozulmasıydı.

Kredi kartlarında azami faiz, her ay Merkez Bankası tarafından belirleniyor. Son aylarda sabit tutulan bu oran, aylık yüzde 1.36. Yıllık yüzde 20 civarında olan bu faizle bankalardan nakit avans alınabiliyordu. Yüksek enflasyona karşın düşük faizle alınan bu para ise Merkez Bankası ve bankalara göre yurttaşı tüketime, döviz ve altına itiyordu. Merkez Bankası buradan doğan tüketim ve döviz talebini baskılamak için bankalara tahvil zorunluluğu ile getirdi. Ancak tüketim için değil borcunu borçla ödeyen yurttaşın da etkilenmesi üzerine Merkez Bankası kararı iptal ettiğini bankalara gönderdiği yazı ile bildirdi. Mevduat maliyetlerinin yüzde 40’lara ulaştığı bir ortamda yüzde 20 ile kredi kullandırmak istemeyen bankalar ise uygulamadan vazgeçmedi. Dün bankalar “Bize henüz bilgi verilmedi”, “Sistemlerimiz henüz güncellenmedi”, “Bankamız kararı tartışıyor” gibi bahanelerle yurttaşın nakit avans talebine karşılık vermedi.

Gelişmeleri değerlendiren ekonomist Prof. Dr. Burcu Aydın Özüdoğru, piyasada nakit akışının kısılmaya çalışıldığını söyledi. Merkez’in kredilerde genişlemeyi durdurmaya çalıştığını sölyeyen Özüdoğru, şu yorumu yaptı:

“Bu da nakit akışının durması ve dolaylı olarak ekonominin daralması demek. Bankalar üretici kredisini uzun zamandır kısmıştı, şimdi tüketici kredisi de kısılınca daralma yaşanacak. Merkez Bankası’nın rezervleri düşük faiz politikasını devam ettirebilmek için yeterli değil. Eğer bu politika devam ederse sermaye kontrolleri artacak demektir” diye konuştu. Reuters’a konuşan bir bankacı ise nakit avansla yüzde 20 faizle borçlanan tüketicilerin bu parayı yüzde 40 faizle mevduat hesaplarına yatırdığını dolayısıyla bankaların böyle zararlı bir ürünü vermek istemediklerini söyledi. Bir diğer bankacı ise “Kararın kaldırılması, bu kredi türünde faizin düşük olduğunu ve dövize yönelimi artıracağı gerçeğini değiştirmiyor” dedi.

Dolar/TL kuru 20.18’i test etti Piyasalar ikinci tur için fiyatlanırken dolar/TL’nin yükselişi hız kesmiyor. Dün haftanın ilk işlem gününe 20 TL’nin üzerinde başlayan dolar, 20.18 TL’ye kadar yükseldi ve yaklaşık 15 dakika kaldığı bu seviyeden tekrar eski pozisyonuna gerileyerek günü 19.83 seviyesinde kapattı. Dolardaki bu sıçramada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın CNN International röportajında, faiz indirimlerinin süreceğini söylemesinin etkili olduğu belirtiliyor. Öte yandan Borsa İStanbul’da BİST100 endeksi yeni haftaya sınırlı bir geri çekilmeyle başladı ve günü 4 bin 466 puandan kapattı. Merkez Bankası’nın kararının ardından bankaların getirdiği kısıtlamalar yurttaşı zor durumda bıraktı. Nakit dengesi bozulan yurttaşlar sosyal medyadan “Doları bitirdiniz sıra TL’de mi?” diye tepki gösterdi. Şişli’de özel bir bankanın güvenlik personeli “Banka müşterileri paniklemiş durumda. Bir çok vatandaş bankaya gelip neden nakit avans çekemiyorum diye soruyor” dedi.

Karardan etkilenen bir banka müşterisi ise “Benim küçük bir tütün dükkânım var. Nakit avans çekip kiramı ödüyordum. Daha sonra iş yaptıkça geri yatırıyordum. Bu ay dengem şaştı” yorumunu yaptı.