Başlık parası ve nafaka 4 bin yıl önce de varmış
-Kayserideki Kültepe Höyüğünde bulunan çivi yazılı
belgelerden, kadınlara başlık parası, boşanma parası ve
nafaka ödendiği anlaşıldı
-Kazı Başkanı Prof. Dr. Kulakoğlu:
-Anadolu
KAYSERİ (A.A) - Orhan Canbulatel - Anadoluda günümüzden 4 bin
yıl önce de kadınlara başlık parası, boşanma parası, nafaka ödendiği ortaya
çıktı.
Ankara Üniversitesi (AÜ) Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada,
Kayserideki 4 bin yıllık geçmişe sahip Kültepe Höyüğünde kazı çalışmalarının
1948 yılından bu yana sürdüğünü anımsattı.
Höyükten bugüne kadar 20 binin üzerinde çivi yazılı tablet çıkarıldığını
ifade eden Kulakoğlu, bunların AÜ Sümeroloji Bilim Dalı Öğretim Görevlisi Dr.
Hakan Erol tarafından incelenip, okunarak geçmişe ait bilgiler edinildiğini
söyledi.
Kulakoğlu, gün ışığına çıkarılan tabletler arasında boşanma belgelerinin
evlenme belgelerinden daha fazla olduğuna dikkati çekerek, çiftlerin
boşanmasından sonra çocukların durumu, mal paylaşımı ve nafaka gibi birçok
sorunun ortaya çıkmasının ve bunları belgelere dökme gereğinin, boşanma
metinlerinin sayısını artırmış olabileceğini kaydetti.
Elde edilen metinlerde kadınların haklarının korunduğunun anlaşıldığını
ifade eden Kulakoğlu, şöyle devam etti:
"Yerli halktan Nikilit ve Şaşalika ile Warad-Kubi ve Muatinin boşanma
belgeleri incelendiğinde her iki boşanma metninde de bazı ortak noktalar dikkati
çekiyor. Öncelikle her iki metinde de ayrılmanın ortak karar olduğu görülmekte ve
taraflardan birinin, hukuki bir itirazda bulunması durumunda karşı tarafa 5 mina
gümüş ödeyeceği belirtilmektedir. Başka bir belgede ise 15 şekel gümüş ezibtumdan
(başlık parası) bahsedilmektedir. Ezibtumun, bütün boşanma metinlerinde yer
almamasını, evlilik sırasında eğer kız tarafına başlık parası verilmemişse,
boşanma durumunda kadının boşanma parası alabildiği, başlık verilmişse, boşanma
söz konusu olduğunda, kadının ezibtum alamadığı şeklinde yorumlayabiliriz.
Anadoluda görülen ezibtum geleneğinin, Eski Babil devrinde de var olduğunu
Hammurabi Kanunlarının 139. Maddesinde Eğer başlık yoksa, verilmemişse,
boşanma için 1 mina gümüş ona verilecektir şeklindeki ifadelerden
anlamaktayız.
-Tabletlerde nafaka da yer alıyor-
Kulakoğlu, yerli bir kadın olan Şakriuşwa ile Asurlu Aşşur-Taklaku arasında
düzenlenmiş boşanma metninde de "kadın fiyatı (bedeli) için hukuki itirazda
bulunmayacaktır" ifadesinin yer aldığını belirterek, bunda erkeğin boşanma
sonrasında kadına verdiği ezibtumun kastedilmiş olabileceğini dile getirdi.
Bazı metinlerde erkeğin boşandıktan sonra kadına nafaka ödediğine ilişkin
bilgiler de yer aldığını belirten Kulakoğlu, şöyle devam etti:
"Bir metinde Pilah-Wştarın karısı, Agijanın kızı Tatana burada
alıkonmuştur. Anadoluyu terk etmeyecektir. Pilah-Wştar, Kanişe gidinceye kadar
onun babasının ailesi, mobilyalarını göndermemişlerdir. Pilah-Wştar, her ay 8er
minalık kırık bakırı, yiyeceği, yağı ve yakacak odunu karısı Tatanaya verecek
ayrıca her sene kumaş verecek denilmektedir. Metindeki ifadelerden anlaşıldığı
kadarıyla, Pilah-Wştar, karısı Tatanaya nafaka olarak her ay 8er minalık kırık
bakır ve buna ilaveten her sene kumaş verecektir. Günümüzden yaklaşık 4 bin yıl
öncesinde Anadoluda, bugün olduğu gibi kadınların boşandıktan sonra, geçimlerini
sağlayabilmeleri için birtakım temel ihtiyaçlarının karşılandığı
anlaşılmaktadır.
Yayıncı: Ersin Altınsoy