İskoçya’nın Glasgow kentinde iki haftadır süren İklim Zirvesi, küresel ısınmayı 1,5 santigrat derecede sınırlama hedefini canlı tutmayı amaçlayan küresel bir anlaşmayla sonuçlandı. 200’e yakın ülkenin imza attığı anlaşmanın kömür kullanımıyla ilgili bölümünde son dakikada değişiklik yapılmak zorunda kalındı.

Hindistan anlaşmanın onaya sunulmasına çok az bir zaman kala, metinde, sera gazı emisyonlarının tek başına en büyük kaynağı konumundaki kömür enerjisini “aşamalı olarak durdurmak” yerine “aşamalı olarak azaltılması” şeklinde değişiklik yapılmasını talep etti. Hindistan’ın bu talebi, aralarında bazı kırılgan küçük ada ülkelerinin de bulunduğu çok sayıda ülkeden ve iklim savunucularından, nihai anlaşmayı zayıflattığı gerekçesiyle tepki gördü.

"Anlaşma istenen düzeyde değil ama hiç olmamasından iyi"

BM iklim görüşmelerinin aslında dün bitmesi planlanan ancak Cumartesi’ne uzayan son gününde birçok ülke, anlaşmanın istenen düzeyde olmamasından şikayet etse de “hiç olmamasından iyi olduğunu” ve iklim hedeflerinde kademeli bir ilerleme imkanı sunduğunu söyledi.

İsviçre ve Meksika’dan müzakereciler, kömür kullanımı konusundaki dilin değiştirilmesinin, çok geç yapıldığı gerekçesiyle kurallara aykırı olduğunu savundu ancak kabul etmekten başta seçeneklerinin bulunmadığını kabul etti.

Isviçre Çevre Bakanı Simonetta Sommaruga, bu değişikliğin küresel ısınmayı 1,5 santigrat derecede sınırlama yönündeki uluslararası hedefi başarmayı daha zor hale getireceğini belirtti.

Guterres: "Toplu siyasi irade bazı derin çelişkileri aşmaya yetmedi"

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de, “Kırılgan gezegenimiz pamuk ipliğiyle bağlı. Bir iklim faciasının hala eşiğindeyiz” dedi.

Guterres, onaylanan metinde tavizlerin verildiğine dikkat çekerek, “Dünyadaki siyasi iradenin bugünkü durumunu, çıkarları, koşulları ve çelişkileri yansıtıyor. Önemli adımlar atıldı ancak maalesef toplu siyasi irade bazı derin çelişkileri aşmaya yetmedi” diye konuştu.

Anlaşmada neler var?

Bunun yanında anlaşmanın olumlu yönlerine dikkat çekenler de var.

Glasgow İklim Anlaşması, daha yoksul ülkeleri tatmin edebilecek düzeyde olduğu değerlendirilen mali teşvikler içeriyor. Anlaşma ayrıca, en fazla karbon salınımı yapan ülkeleri 2022 yılı sonuna kadar emisyonları azaltma yönünde daha güçlü taahhütler ortaya koymakla yükümlü tutuyor. Anlaşma, küresel ısınmaya neden olan sera gazı emisyonlarını azaltma yolunda bugüne kadarki verilmiş taahhütlerin yeterli olmaktan çok uzak olduğunu kabul ediyor ve ülkelerden, şu anki istenen her 5 yılda bir yerine her yıl daha güçlü iklim sözleri vermesini istiyor.

İklim anlaşması, yoksul ülkelere, bugüne kadar verilen sözlerden daha fazla mali yardımı nihayet alacakları yönünde sözler içeriyor ancak bunun için hiçbir garanti vermiyor.

Anlaşmada zengin ülkelere, iklime uyum konusunda kırılgan ülkelere ayrılan fonun 2025 yılına kadar, 2019 yılındaki düzeyin iki katına çıkarılması çağrısı yapılıyor. Mevcut fonlar şu anda en yoksul ülkelere gidiyor ve iklim fonlarının çok küçük bir bölümünü oluşturuyor.

Ayrıca BM’ye bağlı bir komisyonun, zengin ülkelerin 2020’ye kadar sözünü verdiği ancak yerine getirmediği yılda 100 milyar dolarlık iklim fonu katkısının gerçekleştirilmesi konusunda sağlanan ilerlemeyle ilgili gelecek yıl bir rapor hazırlayacağı belirtildi. Bununla birlikte, yılda 100 milyar doların bile yoksul ülkelerin ihtiyaçlarını karşılamada çok yetersiz kaldığı, ihtiyaçların 2030’a kadar 300 milyar doları bulabileceği ifade ediliyor.

John Kerry: "Bazı sorunları var ama dünya için iyi bir anlaşma"

ABD’nin iklim elçisi John Kerry Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada, “Dünya için iyi bir anlaşma. Birkaç sorunu var ama genel anlamda çok iyi bir anlaşma” ifadesini kullandı.

Konferansın başkanı Alok Sharma’nın, toplantıları kapatırken duygulandığı gözlendi. Son dakikada yapılan değişikliklere bazı kırılgan ülkelerin öfkelerini dile getirmesini duyduktan sonra sesinin titrediği gözlenen Sharma, “Tüm delegelere şunu söyleyebilirim; bu sürecin izlediği seyirden dolayı özür diliyorum, derinden üzgünüm. Derin haya lkırıklıklarını anlıyorum ama sizin de belirttiğiniz gibi bu paketi korumamız hayati önemde” diye konuştu.

BM'nin başarı kriteri olarak belirlediği hedefler başarılamadı

Glasgow görüşmeleri öncesinde BM’nin başarı kriteri olarak belirlediği üç hedefin hiçbiri zirvede başarılamadı. BM’nin açıkladığı kriterler arasında, karbon diyoksit emisyonlarının 2030’a kadar yarı yarıya azaltılması sözü, zengin ülkelerden yoksullara 100 milyar dolar mali yardım ve bu paranın yarısının iklim değişikliğinin en kötü etkilerine karşı uyum sağlamada gelişmekte olan ülkelere yardım etmek için kullanılmasını sağlama yer alıyordu.

Guterres, “Konferansta bu hedefleri başaramadık ama ilerleme için bazı temel ilkelere sahibiz” dedi.

Müzakerecilerin de kapanış gününde yaptıkları açıklamalarda “ilerleme” kelimesini 20’den fazla kullandıkları ancak ağızlarından “başarı” kelimesini nadiren çıktığı gözlendi.

"Kömür çağı sona eriyor"

Greenpeace Uluslararası İcra Direktörü Jennifer Morgan, anlaşma konusunda, “Silik, zayıf ve 1,5 derece hedefi sadece canlı tutulmuş oldu ama kömür çağının sona ermekte olduğu yönünde bir sinyal gönderildi. Bu önemli” ifadesini kullandı.

Gelecek yılki görüşmelerin Mısır’ın Kızıldeniz kıyısındaki Şarm El Şeyh kentinde düzenlenmesi, 2023’te de Dubai’nin toplantılara ev sahipliği yapması planlanıyor