Yeniden faaliyete geçmesine izin verilen 11 termik santrale 2018’de arızalanıp çalışmadıkları ortalama 109’ar gün için toplam 334 milyon 959 bin TL ödendi. Aynı santrallere 2019’da toplam 518 milyon 386 bin 758 TL teşvik verildiği ortaya çıktı. 

Greenpeace konu hakkında yaptığı açıklamada, "Bu rakamlar ortaya koydu ki, birçoğu 1950’lerde kurulan bu santraller çalıştıkça bir yandan bölgede yaşayan halkın sağlığına zarar verirken yandan tüm Türkiye’nin cebini yakıyorlar." denildi.

 

2019 yılı şubat ayında çevre yatırımlarını 7 yıl boyunca gerçekleştirmeyen 15 ve üzerinde termik santralin çevre yatırımlarından muafiyet sürelerinin 2,5 yıl daha uzatılmasını imkân veren kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) sunulmuştu. 

Madde 45 adı altında TBMM’de görüşülen 2,5 yıllık uzatma teklifi TBMM’de teklifin sahibi Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) dahil bütün partilerin ortak oyu ile reddedilmişti. 

Ne var ki aynı düzenleme sadece 9 ay sonra, kasım ayında yeniden TBMM gündemine geldi. Bu kez madde düzenlemesi TBMM’de kabul edilmesine karşın, Cumhurbaşkanı tarafından veto edildi. 

Cumhurbaşkanının vetosu ile söz konusu 15 santralden, 5’nin faaliyeti durduruldu. Ancak diğer 10 termik santrale filtresiz olmalarına ve çevre yatırımlarını tamamlamamalarına karşın geçici faaliyet izni verildi. 

Bahsi geçen santraller çevre yatırımlarını gerçekleştirmemiş, filtrelerini takmamış olmalarına karşın 2018 ve 2019 yıllarında, arızalanıp hizmet vermedikleri günler de dahil olmak üzere milyonlarca TL teşvik ödemesi aldı. 

Greenpeace’in gerçekleştirdiği araştırmaya göre, arızalar nedeniyle kimisi yılın üçte ikisinde faaliyet gösteremezken kapasite mekanizması sisteminden aldıkları teşvikler 1 milyar TL'ye yaklaştı. 

Söz konusu santrallere arıza süreleri dikkate alınarak ödeme yapılsaydı (kapasite mekanizması yönetmeliği ilk taslağında olduğu gibi), 2018 yılında yapılacak ödeme 148 milyon 678 bin TL idi. 

Ne var ki arıza süreleri düşülmeden, arızalar dikkate alınmadan yapılan ödeme tutarı, 483 milyon 637 bin TL’yi buldu. 2019 yılında ise arıza süreleri dikkate alınsaydı yapılacak ödeme 204 milyon 978  bin TL iken, arızalar dikkate alınmadan yapılan ödeme tutarı, 723 milyon 365 bin TL’yi buldu. 

Sivas’ta bulunan Kangal Termik Santrali, 2019’da toplam 68 milyon 935 bin 477 TL teşvik aldı. Arızalı olduğu günler için teşvik verilmeseydi bu rakam sadece 9 milyon 939 bin 609 TL olacaktı. 

Benzer şekilde Seyitömer Termik Santrali 2019’da toplam 100 milyon 748 bin 225 TL teşvik aldı. Eğer arızalı olduğu günler hesaba katılsaydı alacağı miktar sadece 10 milyon 658 bin 692 TL olacaktı. 

Bir başka ifadeyle teşvikli tutarın neredeyse 10’da biri… 

Çatalağzı Termik Santrali de 2018 yılında 365 günün 333’ünde, 2019’da ise 298’inde arızalıydı. Buna karşın 2018 yılında 35 milyon 34 bin 693 TL, 2019 yılında ise 52 milyon 839 bin 83 TL teşvik aldı. 

Greenpeace Akdeniz Program Direktörü Avukat Deniz Bayram, “Sözkonusu santraller miadı dolmuş, hem sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkımızı ihlal eden hem de ekonomik olarak büyük bir yük oluşturan santraller. Söz konusu santrallere neden arızalı olduklarında bile milyonlarca lira teşvik ödemesi yapılsın? Arıza yapan sağlık düşmanı santrallere ödenen milyonlar, bunun yerine Türkiye’de sağlık sistemine, temiz enerji üretim sistemlerine ve geleceğimize yatırılabilir.” dedi.

Söz konusu santrallerin halk sağlığını tehdit ederken teşvik ödemesi almaya devam etmeleri Greenpeace tarafından Danıştay’a taşındı.