Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin üye olduğu BRICS grubunun 15. zirvesi yarın Johannesburg şehrinde başlıyor. Bu yılki zirve hazırlıkları, Ukrayna’da işlediği savaş suçlarından dolayı hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yakalama kararı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in zirveye katılıp katılmayacağı tartışmaları gölgesinde başladı. Son aylarda birbiri ardına Güney Afrika’yı ziyaret eden Batılı ülkelerin büyük baskısı sonunda, Güney Afrika diplomatik bir dille Rus liderine zirveye gelme demesinin ardından Putin’in BRICS’e online katılması konusunda anlaşıldı.
TÜRKMEN TERZİ- GÜNEY AFRİKA
Güney Afrika hükümeti aylardır BRICS zirvesine hazırlandı ve son bir kaç aydır ülkenin farklı şehirlerinde üye ülkelerin özel temsilcileri ve bakanlarının toplantıları gerçekleşti. Bugün ise BRICS İş Konseyi’nin düzenlediği yatırımcılar konferansına çok sayıda sanayici katıldı ve program sonunda Çin Kalkınma Bankası ve Güney Afrika Ticaret, Sanayi ve Rekabet Bakanlığına bağlı Endüstriyel Kalkınma Şirketini arasında MOU imzalandı. BRICS İş Forumu’nun kapsamında düzenlenen fuara üye ülkelerden savunma sanayiinden tekstile, gıda sektöründen enerjiye bir çok alanda üretim yapan firmalar katıldı. Fuara katılan Güney Afrikalı zeytinyağı üreticisi Luyis Langa şunları söyledi, “Bizler Güney Afrikalı siyahlar olarak kendi ülkemizde halen üretici seviyesine gelemedik. Sahraaltı Afrika’da ilk zeytinyağı markasını oluşturan siyah benim. Güney Afrika’nın Batı Cape eyaletinde işletmem var. Bu işi yüzlerce yıldır beyazlar yapıyor. Beyaz insanlar ve Müslümanlar zeytinyağının faydasını çok iyi biliyor. Tabi biz siyahlar uzun yıllardır pahalı olduğu için ancak balık yağı gibi ucuz yağlarla beslendik. Şimdi bizim halkımızın orta sınıfı da zeytinyağını tüketmeye maddi olarak güç yetirebiliyor. Çin, Hindistan gibi ülkeler bize yeni fırsatlar doğuruyor. BRICS’i faydalı görüyorum”.
Johannesburg’ta bulunan finans merkezi Sandton’da bulunan kongre merkezinde 22-24 Ağustos tarihlerinde düzenlenecek zirve yarın öğleden sonra Güney Afrika Ticaret, Sanayi ve Rekabet Bakanı İbrahim Patel’in açılış konuşması ile başlayacak. BRİCS öncesinde, sabah saatlerinde Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa idari başkent Pretoria’daki başkanlık binasında Çin lideri Xi Jinping’i resmi olarak kabul edecek.
Üye ülkelerin devlet başkanları yarın 10’ar dakika konuşma yapacaklar. Putin konuşmasını online yapacak. Putin’in Rus Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov temsil ediyor. Akşam ise Ramaphosa liderler onuruna akşam yemeği verecek. Zirvenin ikinci günü olan Çarşamba’da ise sabah liderler kapalı görüşme gerçekleştirecek. Öğle saatlerinde ise BRICS ülkelerinin 2015'te kurduğu Yeni Kalkınma Bankası (NDB) görüşmeleri gerçekleşecek. BRICS’ın bu yılki en önemli gündemi yeni üye kabulü ve ABD dolarına karşı ortak para birimine geçmeyi tartışmak. Çin ortak para biriminde ısrar ederken, diğer üyeler ortak para birimi için henüz hazır olmadıklarını hissettiriyor. Brezilya ve Hindistan yeni üye kabulünde de istekli değil. Zirvenin son günü Perşembe de ise BRICS-Afrika ve BRICS Diyalog zirveleri düzenlenecek.
Zirveye ev sahipliği yapan Johannesburg şehrinin özellikle Sandton bölgesinde çok geniş güvenlik önlemleri dikkat çekiyor. Özellikle yabancı heyetlerin kaldığı oteller etrafında polisler nöbet tutuyor. Kongre merkezi BRICS boyunca trafiğe kapalı olacak.
BRICS ülkeler grubu, dünya nüfusunun yüzde 40'ını oluşturuyor ve küresel hasılanın da yüzde 30'undan fazlasına sahip. Üye ülkelerin toplam gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH) 56 trilyon doları geçiyor. Zirveye 70’den fazla ülke davet edildi. 24 ülke lideri geleceğini duyurdu. Kazakistan Başkanı Kasım Cömert Tokayev de zirveye Putin gibi online katılacak. İran, Cezayir, Saudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Nijerya, Tayland gibi ülkeler BRICS’e katılmak için resmi başvuru yapan ülkeler arasında. İran Dışişleri Bakanı kısa zaman önce Pretoria’ya gelerek BRICS üyeliği için Güney Afrika’dan destek istedi. 2018’de Recep Tayyip Erdoğan BRICS zirvesine katılmak için Johannesburg’a gelmiş ve BRICS üyelerine Türkiye’yi birliğe alın çağrısı yapmıştı. Öte yandan aylardır devam eden BRICS resmi programlarına tek bir Türk diplomat katılmadı.