Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) değerlendirmesine göre; ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,55 oranında arttı ve yıllık tüketici enflasyonu yüzde 7,58'e geriledi. Bu gelişmede gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlama ile enerji fiyatlarındaki baz etkisi belirleyici oldu. Buna karşılık, Türk lirasındaki birikimli değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu enflasyonundaki yükseliş sürdü, hizmet enflasyonu ise yüksek seyrini korudu. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda ve ana eğiliminde temel mal grubu kaynaklı olarak artış gözlendi.

Ekim ayında tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskılar, dayanıklı tüketim malları dışındaki gruplarda zayıfladı. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, ekim ayında temel mal grubunun katkısının 0,40 puan arttığı, enerji ve gıda gruplarının katkısının ise sırasıyla 0,25 ve 0,51 puan azaldığı gözlendi. Diğer alt grup katkılarında ise kayda değer bir değişiklik olmadı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğiliminde ekim ayında bozulma gözlendi. Döviz kuru gelişmelerinin gecikmeli yansımalarının yanı sıra bu dönemde giyim fiyatlarında kaydedilen yüksek artışla birlikte belirgin olarak yükselen temel mal grubu eğilimi bu gelişmede belirleyici oldu. Hizmet grubunun ana eğilimi ise bu dönemde yatay seyrederek yüksek seviyesini korudu.

Ekim ayında hizmet fiyatları yüzde 0,71 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu 0,11 puan artarak yüzde 8,65'e yükseldi. Bu dönemde yıllık enflasyon, lokanta-oteller grubunda gerilerken kira grubunda yatay bir seyir izledi, diğer alt gruplarda ise yükseldi. Lokanta otel grubu aylık enflasyonundaki yavaşlama konaklama hizmetlerinden kaynaklanırken yemek hizmetlerinde yüksek fiyat artışları sürdü. Bu dönemde ulaştırma hizmetleri fiyatları, okul servis ücretlerindeki yükselişe bağlı olarak yüzde 1,3 oranında arttı. Diğer hizmetler grubunda ise Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak bakım-onarım hizmetleri fiyatlarında artışlar hızlandı.

TEMEL MAL GRUBU YILLIK ENFLASYONU ARTTI

Temel mal grubu yıllık enflasyonu ekim ayında 1,25 puanlık artışla yüzde 9,19'a yükseldi. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetti. Türk lirasındaki değer kaybının birikimli etkilerine bağlı olarak dayanıklı mal grubu fiyatları aylık bazda yüzde 1,75 oranında yükseldi. Dayanıklı mal grubunda beyaz eşya, otomobil ve mobilya fiyatlarında belirgin artışlar gözlendi.

Döviz kuru etkilerinin daha gecikmeli izlendiği giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda da fiyatlar aylık bazda artış kaydetti ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8,49'a yükseldi.

Giyim grubunda ise endeks tarihinin en yüksek oranlı ekim ayı artışı gerçekleşti ve yıllık enflasyon yüzde 5,73 oldu. Bu gelişmede gümrük vergisi ayarlamalarının da etkili olduğu düşünüldü. Sonuç olarak ekim ayı, bir önceki ayda olduğu gibi, Türk Lirası'ndaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin olarak hissedildiği bir dönem oldu.

Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 0,77 oranında arttı. Bu gelişmede, şebeke suyu fiyatları ile sırasıyla yüzde 3,87 ve 5,88 artış kaydeden tüp gaz ve LPG fiyatları belirleyici oldu. Yıllık enerji enflasyonu geçen yılın aynı ayındaki elektrik ve doğalgaz fiyat ayarlamalarının oluşturduğu baz etkisiyle yaklaşık 1,8 puan gerileyerek yüzde 0,12 seviyesine düştü.

GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER GRUBU GERİLEDİ

Ekim ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yaklaşık 2 puanlık düşüşle yüzde 8,69'a geriledi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatlarında sebze ürünlerine bağlı olarak kaydedilen azalış bu gelişmede temel belirleyici oldu. Böylelikle işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 3,83 puan azalışla yüzde 9,40'a geriledi.

Diğer taraftan, bu grupta kırmızı et fiyatlarının eylül ayındaki yataya yakın seyrin ardından ekim ayında tekrar (yüzde 1,03 oranında) artış kaydetmesi dikkat çekti. İşlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonunda ise son bir yıllık dönemde kaydedilen yavaşlama eğilimi sürdü. Bu dönemde katı-sıvı yağ grubu dışındaki tüm alt gruplarda enflasyon yıllık bazda geriledi.

Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 9,93'e gerilerken gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu 0,19 puan artışla yüzde 6,54'e yükseldi.
Yurt içi üretici fiyatları ekim ayında yüzde 0,20 oranında azaldı, yıllık enflasyon 1,18 puan azalarak yüzde 5,74'e geriledi. Bu dönemde döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak imalat sanayi fiyatlarında kısmi bir iyileşme gözlendi. Yıllık enflasyon imalat sanayi fiyatlarında yüzde 6,56'ya, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 8,71'e düştü.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, ekim ayında dayanıklı tüketim malları dışındaki alt gruplarda fiyatların ılımlı bir seyir izlediği gözlendi. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki yüzde 1,07 oranındaki aylık artışı mobilya kalemi sürüklerken bu gelişmenin yansımaları tüketici fiyatlarında da izlendi. Bu dönemde ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde 0,61 oranında gerilerken demir ve çelik imalatı ile ilgili kalemler bu gelişmede temel belirleyici oldu. Sonuç olarak, ekim ayında tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskılar, dayanıklı tüketim malları dışındaki gruplarda zayıfladı. CİHAN