Cumhuriyet'ten Erdem Sevgi'nin haberine göre CHP’nin GPS Çalışma Grubu tarafından hazırlanan rapor, Cumhuriyetin temel organları için öneriler getiriyor. Raporda, “yasamanın TBMM eksenli Anayasal bir kurguya oturtulması”, “yürütme ve idarenin yeniden örgütlenmesi” ile “yargının bağımsız ve tarafsız hale getirilmesi” için yapılması gerekenler anlatılıyor. CHP’nin bu süreçte izleyeceği yol haritası ise ortak söylem, ortak eylem, ortak işlem alt başlıklarından oluşuyor. GPS raporu hazırlayan siyasi partilere, “kendi metinlerini oluşturma” ve “ortak kurul” önerisi getiren CHP, bu yolla demokrasi kültürünü oluşturmayı amaçlıyor.

CHP’nin GPS Çalışma Grubu tarafından hazırlanan rapor, Türkiye tarihindeki Anayasal gelişmeler, kazanımlar ve sorunları inceliyor. 2017 Anayasa değişiklikleri ve demokratik hukuk devleti ekseninden kopuşu değerlendiren rapor, Anayasa değişikliğine duyulan ihtiyacı gerekçelendiriyor. CHP’nin raporunda “Cumhuriyetin temel organları için Anayasal öneriler” çatısı altında; yasama, yürütme ve idare ile yargıyı düzenleyen üç ana başlık yer alıyor. “Yasamayı TBMM eksenli Anayasal bir kurguya oturtmayı” hedefleyen ilk başlıkta, “TBMM’ye giden yollar demokratikleştirilmeli ve güçlendirilmeli, TBMM’nin yapısı ve temsil niteliği pekiştirilmeli, yasama girişimi, üçlü (yasa önerisi, halk girişimi ve yasa tasarısı) olmalı, muhalefet hakkı, somut güvencelere kavuşturulmalı, yasama komisyonları, uzmanlık ilkesi temelinde işlevsel kılınmalı, nitelikli yasa, hukuk devletine dayanan gerekçeleri ile birlikte tasarlanmalı, TBMM’nin hükûmeti denetleme yolları işler ve etkili hale getirilmeli, karar çoğunlukları, nitelikli yasa yapım sürecine katkı sağlayıcı olmalı, TBMM’de kabul edilen yasalar üzerinde halk vetosu tanınmalı, yasama sorumsuzluğu, istisna içermeyen bir hüküm olarak düzenlenmeli, yasama dokunulmazlığı, temsil yetkisi amacına uygun olarak düzenlenmeli” görüşlerine yer verildi.

‘Cumhurbaşkanı’na tarafsız hakem konumu’

Rapordaki ikinci alt başlık olan “yürütme ve idare” bölümünde, “Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, tarafsız hakem konumuyla uyumlu olmalı, Bakanlar Kurulu, önünde sorumlu olduğu TBMM’nin güvenine dayanmalı, kamu yönetimi; liyakat, etkililik ve saydamlık ilkelerine göre örgütlenmeli, yerinden yönetimler, yakın mekânda demokrasi anlayışıyla ülke sathına yayılmalı, mali ve iktisadi hükümler, yönetimin hesap verebilirliğini etkili kılmalı, yükseköğretim kurumları özerk statüde düzenlenmeli, özerk-uzman ve bağımsız kuruluşlar, demokratik hukuk devleti gerekleridir” önerileri sunuldu. 

CHP’nin GPS taslağındaki “bağımsız ve tarafsız yargı” başlıklı son bölümde şu önerilere yer verildi:

“Yargı bağımsızlığı mutlak bir ilke olarak belirtilmeli, yargıç ve savcı güvenceleri en üst düzeyde öngörülmeli, Adalet Yüksek Kurulu, üst yargı örgütü olarak düzenlenmeli, yargıç ve savcıların mesleğe kabulünde ve atanmasında liyakat ve cinsiyetler arası eşit temsil esası gözetilmeli, adil yargılanma hakkı ilkeleri, ‘sav-savunma-karar’ üçlüsünde öngörülmeli, Yargıtay yeniden düzenlenmeli, Danıştay üyelerinin seçim usulü değiştirilmeli, Sayıştay, yüksek yargı mercii olarak yargı bölümünde düzenlenmeli, Anayasa Mahkemesi, Avrupa modeline uygun olarak yeniden örgütlenmeli, Yüksek Seçim Kurulu, seçim yargısı olarak yeniden düzenlenmeli, Yüce Divan yetkisi, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay arasında paylaşılmalı, çevre yargısı kurulmalı.”

Taslağın son bölümünde, önerilerin anayasalaşmasının geniş bir siyasal ve toplumsal uzlaşmayı gerektirdiği vurgulanarak, ortak söylem, eylem ve işlemin önemi vurgulandı. CHP’nin demokratik ve işleyen bir parlamenter rejim kurma yolundaki ilk adımını hazırladığı rapor ile attığı kaydedilerek, “Benzer raporlar hazırlayan siyasal partiler ile ortak eyleme geçme zamanı. Parti liderlerinin ortak masa etrafında bir araya gelerek, kamuoyuna bir ‘ortak ilkeler’ bildirisi yayımlanmasını öneriyoruz. GPS ile oluşturulması öngörülen kurumlar ve kurullar yoluyla devlet yönetimi, ancak farklı siyasal akımları temsil eden siyasal partilerin birlikte çalışması ile kurulabilir” ifadelerine yer verildi. GPS raporu hazırlayan partilere “kendi metinlerini oluşturma” ve “ortak kurul” olmak üzere iki alternatif önerisi getiren CHP, “ortak söylem, eylem ve işlem” üçlüsünün sadece Anayasa değişikliğini değil, demokrasi kültürünü oluşturmayı amaçladığına dikkat çekti.