Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın çiğ sütün sözleşmeli usulde alım satımına ilişkin yönetmeliği yürürlüğe girdi. Yönetmelik yayımlanmadan önce yapılan çiğ süt alım satım sözleşmeleri, sözleşme sürelerinin bitimine kadar geçerli olacak.

Sanayiye arz edilen çiğ sütün alım ve satımının sözleşmeli usulde yapılması, üretici/üretici örgütü ve alıcı arasında uyulması gereken kuralların belirlenmesi, üretim ve pazarlamada sürdürülebilirliğin sağlanması, arz talep dengesinin oluşturulması ve çiğ süt üretiminde izlenebilirliğin sağlanması ile ilgili usul ve esasları belirleyen yönetmelik, çiğ süt üretimi yapan üreticiler veya bunların üyesi bulunduğu üretici örgütleri ile alıcılar arasında akdedilen çiğ süt alım satım sözleşmesi ile ilgili usul ve esasları kapsıyor.

Çiğ sütün alım satımına yönelik olarak, taraflarca imzalanacak sözleşmeler "Sözleşmeler tarafların karşılıklı istekleri üzerine düzenlenir. Süt üretimi ve pazarlanması amaçlı üretici örgütlenmesi teşvik edilir. Taraflar tüketicilere karşı şeffaf davranarak bilgi paylaşımında bulunur. Üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamaları boyunca çiğ sütte bulunmaması amaçlanan veya beklenmeyen bir maddenin izinin sürülebilmesi ve takip edilebilmesi sağlanır. Sözleşmenin tarafları, pazar garantisi ile endüstriyel hammadde için arz güvenliği sağlanması doğrultusunda ortak menfaat ekseninde uzlaşır.Çiğ süt üretimi yapan çiftlikler ve işleyen endüstriyel tesisler çevresel kaynakların korunmasını sağlar ve çevre sağlığına uygun davranır. Çiğ sütün uygun işletme ve sağlıklı hayvanlardan elde edilmesi için alıcı ve üretici veya bunların üyesi bulunduğu üretici örgütü tarafından gerekli tedbirler alınır. Türk gıda mevzuatına uygun çiğ süt üretimi sağlanır." ilkeleri ışığında yapılacak.

SÖZLEŞMENİN USUL VE ESASLARI

Sözleşmede uyulacak usul ve esaslar ise şöyle sıralandı:
Üreticiler veya bunların üyesi bulunduğu üretici örgütleri ile alıcılar arasında imzalanan sözleşmenin onaylı bir örneği, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren yedi iş günü içerisinde üretici/üretici örgütü tarafından çiğ süt üretiminin yapıldığı yerdeki Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne teslim edilir. Sözleşme bilgileri, Bakanlık il/ilçe müdürlükleri tarafından beş iş günü içinde Bakanlıkça kullanılan süt kayıt sistemine kaydedilir.
Sözleşme süresi altı aydan az, bir yıldan fazla olamaz. Taraflar sürenin bitiminden evvel sözleşme süresini uzatma hakkına sahiptir. Tarafların anlaşarak sözleşmeden dönmesi halinde altı aylık zorunlu asgari süre hükmü uygulanmaz.
Teslim edilecek çiğ süt, hijyenik şartlara uygun olarak, sözleşmede belirtilen üretim yeri veya yerlerinde üretilir.
Taraflar mücbir sebepler ve veteriner hekim raporu ile belgelenen süt üretimini doğrudan etkileyen hayvan hastalıkları ile sütün gıda olarak tüketimine izin verilmeyen hayvan hastalığı tedavi süreçleri haricinde miktarı, kalitesi, teslim yeri, teslim şartları ve zamanı sözleşmede belirlenen çiğ sütü almak veya satmak zorundadır. Çiğ sütün alım satımının bu fıkrada belirtilen şartlar dışında durdurulması halinde, taraflar için eşit miktarda uygulanacak ceza koşulu sözleşme ile belirlenir.
Sözleşmede, teslim edilecek ve alınacak çiğ sütün dönemler itibari ile asgari ve azami miktarı, fiyatı, soğutma ve hizmet bedeli, kalite ve miktar primi, muayene ve kabul şartları ile çiğ süt alım satımıyla ilgili ödeme yöntemi belirtilir.
Sözleşmede, nakit avans veya çiğ sütün üretiminde kullanılan her türlü girdinin alıcı tarafından üretici/üretici örgütüne verilmesi kararlaştırılabilir. Bu durumda avans tutarı ve girdi bedeli süt bedelinden mahsup edilir. Üreticiye kesif yem verilecekse süt/yem paritesi 1,3'ün altında olamaz.
Üretici örgütü üzerinden sözleşme yapmak isteyip birden fazla örgüte üye olan üreticiler bunlardan birisini, kendileri adına sözleşme yapmak üzere yazılı olarak yetkilendirir.
Üretici örgütleri aracılığıyla satılan çiğ süt karşılığı alınan nakit avans, üretim oranları göz önüne alınarak üretici örgütünün üyelerine dağıtılır.
Üretici örgütleri, hesaplarına aktarılan çiğ süt bedellerini aktarma tarihini takip eden üç iş günü içerisinde üyelerine öder.
Taraflarca çiğ sütün fiyatı; pazarlık ile, çiğ sütteki koloni sayısı, somatik hücre sayısı, süt yağı ve protein oranlarını dikkate alarak kalite ve içeriğe göre, pariteye göre, Ulusal Süt Konseyinin ilan ettiği tavsiye fiyatına göre, belirlenebilir.
Tarafların, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun temerrüt ve sorumluluğa ilişkin ilgili hükümleri uygulanır.
Sözleşmede, çiğ sütün kalitesinin belirlenmesi için analiz yapılması kararlaştırılabilir. Analizlerin ne şekilde ve ne zaman yapılacağı ile analizlere ilişkin yapılan masrafların karşılanma şekli sözleşmede belirtilir.
Tarafların sözleşmeden kaynaklanan seçimlik haklarını kullanmaları, yükümlülük ihlalleri ve/veya dava açılmasına neden olabilecek fiili durumlardan dolayı diğer tarafı bilgilendirme şekilleri ve zamanı hususunda genel hükümler uygulanır.
Sözleşmenin, gıda ile ilgili meri mevzuata ve bu Yönetmeliğe aykırı hükümleri geçersizdir.
Taraflar, sözleşmede aksi belirtilmedikçe sözleşme içeriğini veya koşullarını üçüncü kişilerle paylaşamaz. Bakanlık, çiğ süt üretiminin planlanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla sözleşmelerdeki tüm bilgileri kullanır. Bakanlığının bu doğrultudaki iş ve işlemleri gizlilik ihlali sayılmaz. Sözleşmeye taraf üretici örgütlerinin bağlı bulundukları merkez birlikleri, örnek süt alım satım sözleşmesi hazırlayabilir."

Çiğ sütü bu yönetmelik hükümleri kapsamında sözleşmeli olarak almayan alıcılar hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 40'ıncı maddesinde yer alan ilgili cezai hükümler uygulanacak.

CİHAN