Adım adım yapmanız gerekenleri Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Neslihan Güngör şöyle anlatıyor: * Çocuğunuzun vücudunu ılık suyla ıslatılmış bir sünger veya el beziyle silin. Su ciltten buharlaştıkça ateşin düşmesine yardım edecektir, * Çocuğunuza kesinlikle soğuk duş yaptırmayın. Bu üşüme ve titremeye yol açarak ateşin daha da yükselmesine neden olur, * Suya alkol eklemeyin veya çocuğunuzun cildini alkolle silmeyin. Alkol ciltten emilerek ciddi yan etkilere yol açabilir, * Çocuğunuzun ateşini hızla düşürmeye çalışmayın. Bu ateşin tekrar ve daha hızlı yükselmesine neden olabilir. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Direktörü ve Pediatrik Endokrinoloji Uzmanı Dr. Neslihan Güngör, anne-babalar için faydalı bilgiler vermeye devam ediyor. Bugünkü konumuz ateş. Söz Güngör’de... ATEŞ NEDİR? Ateş, vücut ısısının normalin üzerinde olmasıdır. İnsan vücudunun normal şartlardaki ısısı 36,5 derecedir. Bu değer bebeklerde ve küçük çocuklarda 36,8 olabilir. Vücut tüm fonksiyonlarını bu ısı değerleri arasında yerine getirdiği için ‘ateş’ diye adlandırılan vücut ısısının yükselmesi vücudun normal dengelerinde bir bozulma olduğunu gösterir. * Ateş, kendi başına bir hastalık değil, hastalık belirtilerinden biridir. * Normal vücut ısısını; yaş, genel sağlık durumu, hareketlilik seviyesi, gün içindeki zaman ve giysiler etkiler. Vücut ısısı sabah erken saatlerde daha düşük, akşam üzeri ve akşam daha yüksek olup egzersiz sonrası da hafif artış gösterir. * Genel olarak, 38 derece üzerine çıkan vücut ısısı ateş olarak kabul edilir. Ancak bu eşik değer, ateş ölçümünde kullanılan yönteme göre de değişir. Doktorunuza ateşi nereden ölçtüğünüzü bildirin. (Koltuk altı, kulak, ağız, rektum). Koltuk altı ölçümler için 37-37.3, rektal veya oral ölçümler için 38-38.3 derece eşik değer olarak alınabilir. NEDEN YÜKSELİR? * Kulak enfeksiyonu, soğuk algınlığı, üst solunum yolu ve idrar yolları enfeksiyonu ile zatürree gibi hastalıklar, * Bazı durumlarda bir ilaç, yaralanma ya da zehirlenme ateşin yükselmesine neden olabilir. * Çok sıcak ortam sıcak çarpmasına yol açabilir ki, bu potansiyel olarak tehlikeli bir vücut ısısıdır. * Ateş genel anlamda çocuğunuzun enfeksiyonla savaştığını ve onun bağışıklık sisteminin çalıştığını, vücudun enfeksiyondan kurtulmaya çalıştığını gösteren iyi bir belirti olarak kabul edilebilir. * Çocuğunuzun ateşi yükselince doğal olarak kalp hızı artar. Yanakları kızarabilir veya normaldan daha fazla terleyebilir. Bazı çocuklar ateşliyken de kendilerini iyi hissedebilir. Ancak çoğunda ateşe neden olan hastalığın belirtileri de görülür. Çocuğunuzun kulağı veya boğazı ağrıyor olabilir, cilt döküntüsü veya karın ağrısı olabilir. Bunlar çocuğunuzun ateşinin nedeninin anlaşılması için önemli ipuçları verirler. * 1-6 yaş arasındaki bazı çocuklarda yüksek ateşle birlikte havale görülebileceğini bilerek dikkatli olmak gerekir. BOL BOL SU VE MEYVE SUYU İÇMESİNİ SAĞLAYIN Çocuğunuz 6 aylıktan büyükse, ateşi hafif yükseldiyse (38.3 derecenin altında), hasta veya düşkün görünmüyorsa, uykulu veya huzursuz değilse, süregelen başka bir rahatsızlığı veya ateşli havale öyküsü yoksa, yemesi, uykusu, oyun oynaması olumsuz etkilenmediyse doktora götürmeden önce ilk yapılacaklar şunlardır: * Serin bir ortamda tutun, * Hafif giysiler giymiş olmasına dikkat edin, * Su, sulandırılmış meyve suları gibi sıvılar içmesi için teşvik edin, * Çok hareket edip yorulmamasını sağlayın, * Ateş düşürücü verebilirsiniz; Parasetamol (ağızdan verileni de fitil şekli de mevcut) veya ağızdan ibuprofen verilebilir. Doz açısından doktorunuzun önerilerini ve ilaç bilgilerini takip edin. Çocuğunuza herhangi bir ilaç vermeden önce mutlaka ilaç bilgilerini okuyun. Eğer çocuğunuz kusuyorsa ve sıvı kaybettiğini düşünüyorsanız ibuprofen vermeyin. Çocuğunuzun ateşi varsa aspirin vermeyin. Çocuklarda viral hastalıklarda aspirin verilmesi ‘Reye sendromu’ adında tehlikeli bir komplikasyona yol açabilir. Ayrıca aspirin midede rahatsızlık ve mide-bağırsak kanaması gibi yan etkilere de yol açabilir. ÇOK YÜKSELDİYSE * Vücudunu ılık su ile ıslatılmış bir sünger veya elbezi ile silin. Su ciltten buharlaştıkça ateşin düşmesine yardım edecektir. * Bu işlem için kesinlikle soğuk su kullanmayın veya soğuk duş yaptırmayın. Bu çocukta üşüme ve titremeye yol açarak ateşin daha da yükselmesine neden olur. * Suya alkol eklemeyin veya cildini alkolle silmeyin. Alkol ciltten emilerek ciddi yan etkilere yol açabilir. * Çocuğunuzun ateşini hızla düşürmeye çalışmayın. Bu ateşin tekrar ve daha hızlı yükselmesine yol açabilir. ÇOCUĞUNUZ 6 AYLIKTAN KÜÇÜKSE NE YAPMALISINIZ? Çocuğunuz 6 aylıktan küçükse veya ateşi 38.3 derecenin üzerindeyse, hasta veya düşkün görünüyorsa, uykulu veya huzursuzsa, süregelen başka bir rahatsızlığı veya ateşli havale öyküsü varsa, yemesi, uykusu, oyun oynaması olumsuz etkilendiyse süratle doktorunuza götürmeyi planlarken yukarıdaki ılık su uygulaması ve ateş düşürücü verme işlemlerini yapmanız uygun olur. Hangİ durumlarda doktora gİtmelİsİnİz? Ateşi yükselen çocuklarda ve özellikle bebeklerde aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçı ateşe eşlik ediyorsa hemen bir doktora gidilmelidir. * Ateş özellikle 2 yaş altındaki bebeklerde görülüyorsa, * Ateş 40 derecenin üzerindeyse, * Bebek ve çocukta ağlama, inleme ve dokunulduğunda huzursuzlanma varsa, * Ateşin yanında uyku eğilimi varsa, * Ciltte mor döküntüler oluşuyorsa, * Çocuk zor nefes alıp veriyorsa, * Yutkunma güçlüğü çekiyorsa, * Daha önce “havale” geçirdiyse, * Kusma ve ishal varsa hiç vakit kaybetmeden hastaneye gidilmelidir. ATEŞLİ HAVALE Bazı çocuklarda ateş, havaleye yol açabilir. Ateşli havale, 6 ay-5 yaş arasındaki çocukların yüzde 2-5’inde görülmektedir. Çoğu ateşli havale zararsız ve geçicidir. Ateşli havale genellikle ateşin yükselmesinden sonraki ilk 1-2 saat içinde görülür. Çocuk birkaç dakika süreyle çevresindekileri tanımıyormuş gibi davranabilir, daha sonra kasılarak titremeye başlar ve gözleri kayar. Kısa bir süre dış uyarıya yanıt vermez, nefes alıp veremeyebilir ve morarabilir. Havale geçtikten hemen sonra tekrar normal hale döner. Bu tip havaleler genellikle 1 dakikadan kısa sürmekle birlikte 15 dakika süren ateşli havaleler de görülebilir. Ateşli havaleler genellikle 24 saat içinde bir daha tekrarlamazlar. Çocuğunuz ateşli havale geçiriyorsa hemen şunları yapmalısınız : * Çocuğunuzu sert veya kesici aletlerden uzakta, yere veya yatağa yatırın, * Havale sırasında ağızdan gelen salgıların (mide içeriği ya da tükürük) solunum yollarına kaçmaması için başını derhal yan tarafa çevirin, * Çocuğunuzun ağzına bir şey koymaya çalışmayın, * Ve derhal acile götürün. ANADOLU SAĞLIK MERKEZİ DOKTORLARI SORULARINIZI YANITLIYOR Soru: Bisiklete binmek prostat kanserini tetikler mi? 1- Bisiklete binmek riskli mi dir? Prostat büyümesini ve kanserini tetikler mi? 2- Bazı doktorlar, bisiklet seks hayatını öldürür. ‘Ya bisiklet ya seks hayatınız’ diyorlar. K. Mete 1- Bisikletle prostat hastalıkları arasında kanıtlanmış bir ilişki yok. 2- Bisiklet sporunun erkeklerde sertleşme sorununa yol açtığını gösteren çalışmalar var. Ürolog Prof. Dr. Yalçın İlker 53 yaşındayım karın ve kasık ağrılarım var Soru: 53 yaşındayım. 1 yıl önce karın ağrılarım nedeniyle doktora gittim. Yapılan tetkiklerde, prostatta iltihaplanma ve sağ testisimde hafif büyüme saptandı. Ayda 1-2 kez doktora gidiyorum. Asıl sorunum; kasıklarımda başlayan bir ağrı karın ağrısına neden oluyor. Ağrı kesicilerle rahatlamaya çalışıyorum. Ağrıların nedenini ve önerilerinizi öğrenmek istiyorum. Cevap: Anlattıklarınızdan bir yorum yapmak olanağı yok.Üroloji doktoru ile kontrollarına devam etmesi en uygun çözüm gibi duruyor. Ürolog Prof.Dr. Yalçın İlker 35 senedir katı yağ yemiyorum ama... Soru: 58 yaşında 1.57 boyunda, 50 kilo ağırlığında bir bayanım. 6 ay önceki ölçümlerimde total kolesterol 281, HDL 90, LDL 177, SGOT 34, TRİG 70 idi. Yeni yaptırdığım tahlillerde ise total 270, HDL 95, LDL 157, SGOT 34, TRIG 91. Ayda 1 paket sigara içerim. 35 senedir katı yağ yemem. İlaç kullanmaya başlamam gerekir mi? Tomris B. Cevap: İki ölçüm arasında en anlamlı değişiklik LDL seviyenizdeki 20 mg/dl’lik gerileme. Diğer oran ölçüm varyasyonları içinde sayılabilir. Total kolesterol tek başına çok yüksek görülürken içindeki HDL düzeylerinin çok yüksek olması sizin için avantaj; fakat kılavuzlara göre kolesterol tedavisinin ana omurgası LDL kolesterol miktarıdır. LDL kolesterolünüzün son ölçümde 157 mg/dl çıkması ‘sınırda yüksek kolesterol seviyesi’ olarak kabul edilmektedir. Sigara kullanmanız size ekstra risk getirmektedir. Tansiyonunuz yüksekse ve ailenizde erken koroner arter hastalığı görülüyorsa LDL kolesterolünüz 130mg/dl’nin altında olmalıdır. Size önerimiz sigara içmeyi bırakmanız, kolesterolü yükselten gıdaları azaltmanız... 3 ay sonra tekrar kan tahlili yaptırıp doktorunuza başvurmanızı öneririm. Kardiyolog Dr. Gürsel Ateş Cadde kenarında oturanların kanser riski yükseliyor ALMANYA’DAKİ Ulusal Çevre ve Sağlık Araştırmaları Merkezi’nin yaptığı bir araştırmaya göre, trafiği yoğun olan caddelere yakın oturan kadınların kalp krizinden ölme riski yüzde 70 oranında artıyor. Özellikle dizel yakıt kullanan otomobillerden çıkan metal parçacıklar kalp hastalıkları riskini artıran başlıca etken. Araştırmada yaşları 50 ile 59 arasında değişen 4 bin 800 kadının sağlık durumu 20 yıl boyunca gözlendi. Bu süre içinde kadınların yüzde 3’ü kalp rahatsızlığı sonucu hayatını kaybetti. Ev sakinleri için trafikten yayılan kirli maddelerden korunmanın yolunun olmadığını belirten uzmanlar tek çarenin arabalara filtre takmak olduğunu vurguladı. Kaynak: Reuters Sigara içilen yer sokaktan 9 kat kirli SİGARA içilen bar, lokanta ve taşıt araçları gibi yerlerin havasının, sigara içilmeyen yerlerden 9 kat daha kirli olduğu anlaşıldı. 24 ülkede yapılan bir araştırma, sigara içilen ortamlarda havada çok fazla parçacık olduğunu gösterdi. Özellikle akciğer alveollerine girebilen 2,5 mikrondan daha küçük parçacıkların araştırıldığı çalışma, sigara içilmeyen ortamlarda bir metreküp havada ortalama 36 mikrogram parçacık varken sigara içilen ortamlarda ortalama 317 mikrogram parçacık bulunduğunu gösterdi. Araştırmaya göre, kirlilik oranı ülkeden ülkeye fazlasıyla değişse de, sigara içilen ve içilmeyen yerler arasındaki fark, bütün ülkelerde devasa boyutlarda kalıyor ve bu ortamlarda ne kadar fazla kalınırsa sağlığın bozulma riski o kadar artıyor. Araştırmanın, iki kanser enstitüsü ve Harvard halk sağlığı okulu uzmanlarınca yürütüldüğü kaydedildi.Kaynak: AFP Müzik eğitimi ZEKAYI ARTIRIYOR RUHUN gıdası olan müziğin, aynı zamanda zekayı da geliştirdiği ortaya çıktı. Kanada’daki McMaster ve Toronto Üniversiteleri tarafından yapılan bir araştırmada çocuklara müzik dersi verilmesinin beyni geliştirdiği, sözel hafızayı güçlendirdiği, matematik zekayı ve IQ’yu daha üst seviyelere çıkardığı belirlendi. Deneyde yarısı müzik eğitimi alan 4-6 yaş grubundaki 12 çocuğun sesleri ayırt etme kapasitesi ve hafızalarında 1 yıl içinde meydana gelen değişim, beyninlerinin yaydığı elektrik akımını izleyerek kaydedildi. Eğitimden önce keman sesi ve gürültü dinletildi. Çocukların beyni keman sesine daha fazla tepki verdi. Bir yıl sonra ise müzik eğitimi almış çocukların hafızalarının daha gelişmiş olduğu gözlendi. VATAN