İngiltere merkezli Economist dergisinin araştırma ve analiz birimi Economist Intelligence Unit tarafından hazırlanan 2022 Demokrasi Raporu’nda, en demokratik ve antidemokratik ülkeleri sıralamasında “hibrit rejim” olarak tanımlanan Türkiye, Gambiya’nın ardından 103’üncü sırada yer aldı.

Her yıl yayınlanan rapordaki listede 167 ülke yer alırken her ülke en fazla 10 puan alabiliyor. Listede Norveç birinci sırada yer alırken, otoriterlikten bir önceki sınıf olan hibrit (melez) rejim olarak gösterilen Türkiye 103. sırada bulunuyor. Rapora göre Batı Afrika ülkesi Gambiya, Türkiye’nin bir basamak üstünde yer alıyor.

Artı Gerçek’in aktardığına göre raporda puanlama kriterleri seçim süreci ve çoğulculuk, hükümetin işleyişi, siyasal katılım, demokratik siyasal kültür ve sivil özgürlüklerin yer aldığı beş başlık üzerinden hesaplanıyor. Listede ülkeler aldıkları puanlara göre “tam demokrasi”, “kusurlu demokrasi”, “hibrit (melez) rejim” ve “otoriter rejim” olarak sınıflandırılıyor.

Türkiye listede 167 ülke arasından 103’üncü sırada yer aldı ve 10 üzerinden 4,35 puan alarak “hibrit rejim” olarak tanımlandı. Batı Afrika ülkesi Gambiya 4,47 puanla Türkiye’nin bir basamak üzerinde 102’inci sırada yer aldı. Türkiye 2021’de de Economist Intelligence Unit’in raporunda 4,35 puan almıştı. 2006’dan beri yayınlanan raporda Türkiye şu ana kadar 5,76 puanla en yüksek rakamı 2012’de elde etmişti.

Listede Türkiye’nin seçim süreci ve çoğulculuk alanındaki puanı 10 üzerinden 3,5, hükümetin işleyişi 5,0, siyasal katılım 5,56, demokratik siyasal kültür 5,63, sivil özgürlükler ise 2,06 oldu. Afganistan 0,32 puanla 167’inci sırada yer alırken, İskandinav ülkesi Norveç 9,88 puanla listenin ilk sırasında yer aldı.

Raporun Türkiye ile ilgili kısmında şu ifadeler kullanıldı: “Türkiye’nin demokratik değerleri aşınmaya devam ediyor. Türkiye bölgedeki tek ‘hibrit rejim’. Yani demokrasi ciddi şekilde sınırlanmış durumda. Seçimler genellikle özgür ve adil değil, medya sansüre tabi, hukukun üstünlüğü zayıf ve yolsuzluk yaygın. Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde son on yılda puanında keskin bir düşüş yaşadı. 2012’de 5,76 puan olan Türkiye’nin ortalama puanı 2022’de 1,41 puan düşerek 4,35’e geriledi. Bu düşüş eğilimi otoriter başkanının giderek artan otokrat yönetimini yansıtıyor. Türkiye’nin puanı değişmedi. Erdoğan, 2022’de medya, muhalefet ve kamuoyu üzerindeki baskıyı artırdı, ancak ülke zaten tüm kategorilerde çok düşük puanlara sahip, bu nedenle birçok gösterge çok daha aşağı inemez.”

Raporda geçen sene Meclis’ten geçirilen dezenformasyon yasasının da baskıları arttırdığına dikkat çekilerek şu ifadelere yer verildi: “Artan baskı eğilimi, 2022’nin Ekim ayında ülkenin güvenliği ve kamu düzeni hakkında ‘yanlış bilgi yaymaktan’ hapis cezasını içeren yeni bir dezenformasyon yasasının kabul edilmesiyle perçinlendi. 2022’nin Nisan ayında Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi, seçim kurullarına taraftarı olan yargıçların atanmasını kolaylaştırmak ve küçük partilerin seçim ittifakları yoluyla parlamentoya girmesini daha da zorlaştırmak için seçim yasasını da değiştirdi.”

ÇİN VE RUSYA OTORİTER REJİM OLARAK TANIMLANDI

Rapora göre dünya nüfusunun yüzde 45,3’ü bir çeşit demokrasiyle yönetilen ülkelerde, geri kalan yüzde 36,9’lık kesim ise otoriter rejimlerin yönetimi altında yaşıyor. Raporda “Bir önceki yıla göre sadece 0,01’lik bir artışla 10 üzerinden 5,29 olarak hesaplanan küresel puan, 2016’da başlayan ve olası görünen demokratik durgunluğun tersine dönmesinden çok durgunluğu temsil ediyor” ifadeleri kullanıldı.

Raporda Covid-19 pandemisinde baskıcı önlemler alan Çin’in demokrasi puanının 10 üzerinden 1,94’e, yani endeksin başladığı 2006’dan bu yana en düşük düzeye indiği belirtilirken, Rusya’nın 2022’de tüm dünyada en fazla demokratik gerileme yaşayan ülke olduğu ve 22 basamak gerileyerek listenin 146’ıncı sırasına gerilediği açıklandı.