Kelimenin aslı “Berâe/Berâet” olup, dilimizde “Berat” şeklinde kullanılagelmiştir ve özellikle Şaban ayının ortasındaki mübarek gece için düşünüldüğünde, tevbe ve istiğfarlarla arınıp bağışlanma talep eden mü’minlerin, Cenab-ı Erhamürrahimîn’in af ve mağfiretiyle günahlarından temizlenip berî olmalarını ifade etmektedir.

Sahabe efendilerimizden İkrime (radıyallahü anh)’ın başında bulunduğu bazı tefsir âlimleri Duhân sûre-i celilesinin, "Hâ, Mîm. Açık olan ve gerçeği açıklayan bu kitaba yemin ederim ki, Biz onu gerçekten kutlu bir gecede indirdik. Çünkü Biz onunla insanları uyarmaktayız. Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur."(1) mealindeki ilk ayet-i kerimelerinin, Şa’ban-ı Şerif ayının on beşinci gecesi olan mübarek Berat gecesi ile ilgili olduğunu söylemişlerdir. Bu İslam alimlerine göre Kur’an-ı Azîmüşşan Levh-i Mahfuz’dan dünya semasına topluca işte bu kutlu gecede indirilmiştir ve herkes ve her şey hakkındaki bir senelik İlahî mukadderât (takdir ve taksimat) yine bu kutlu gecede belirlenmektedir.(2)

Son dönem alimlerinden Bedîüzzaman hazretleri de gecenin ehemmiyet ve faziletine dikkatleri çekerken daha çok bu hususa vurgu yapmış ve,“Leyle-i Berat, bütün senede bir kudsî çekirdek hükmünde ve mukadderat-ı beşeriyenin proğramı nev'inden olması cihetiyle Leyle-i Kadr'in kudsiyetindedir.” demiştir.(3) Dolayısıyla, gökler ötesi âlemlerde herkesin kaderinin ta’yin edildiği ve beşer takdirlerini aşkın güzellikleri sinesinde saklayan bu bereketli geceyi ümit ve reca duyguları içinde Cenab-ı Hakk’a teveccühle geçirmek inanan kullar için büyük önem arz etmektedir.

Mü’minlerin mübarek üç aylar içindeki çok faziletli gecelerden biri olan Berat gecesine karşı yoğun teveccühlerinin arkasında aynı zamanda Resûl-i Ekrem Efendimiz’in (aleyhi elfü elfi salâtin ve selâm) bu kıymetli gece ile ilgili müjdeleri bulunmaktadır. Kütüb-ü Sitte’de yer alan lâl ü mercan beyanlarında Mefhar-i Mevcûdât, Fahr-i Kainât olan Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) şu muştularla biz ümmetini sevindirmiştir: “Şaban ayının yarısı gelince, gecesini namazla, gündüzünü de oruçlu geçirmeye bakın ve bilin ki Cenâb-ı Allah o gece rahmetiyle dünya semasına tenezzül buyurur ve şöyle ferman eder: Benden bağışlanma dileyen yok mu; onu affedeyim. Rızık isteyen yok mu; rızık vereyim. Şifâ talep eden yok mu; şifâ vereyim.”(4) “Allah Teâlâ ve Tekaddes Hazretleri, rahmetiyle Şaban-ı Muazzam’ın on beşinci gecesi dünya semasında tecelli eder ve –koyun beslemede diğer kabilelerden daha önde olan- Benî Kelb kabilesi koyunlarının kılları sayısından daha fazla kişiyi bağışlar”(5)

Şüphe yok ki, böyle mübarek zaman dilimlerinin faziletleri hakkında vârid olmuş daha pek çok kudsî beyanlar ve hatta tecrübeler vardır. Biz bütün bu önemli hususları ilgili kaynaklara havale ederek kader kalemlerinin hareketlendiği bu kutlu gecede mazlumiyet ve mağduriyetlerin, sıkıntı ve tasaların, dert ve hastalıkların sona erip yerlerini umumi hayır ve güzelliklere bırakması ümidi içinde, Kainatın İftihar Tablosu Efendimiz’in ve bazı Allah dostlarının dualarıyla Rabbimiz’e yalvarıp yakarmak istiyoruz.