Tüketici fiyatları bazında kasım ayında en yüksek fiyat artışı yüzde 50.58 ile kuru soğanda oldu. Açıklanan rakamlar, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ı sevindirdi ama ekonomistleri inandıramadı.

Karar yazarı İbrahim Kahveci ise enflasyon rakamları sektör bazında inceliyor yazısında. Kahveci, enflasyonun yıllık 21,62 ile hala oldukça yüksek olduğunu söylüyor ve sektör bazında şu bilgileri paylaşıyor:

Gıda sektörü: Yıllık artış %25,66. Her 100 liramızın 23,03 lirasını gıdaya harcıyoruz. Gıda harcamamızda başlıca ürünler ve fiyat değişimleri şu şekilde: (parantez içi tüketim ağırlığı)

Ekmek(2,12) %0,62; dana eti(1,79) %-2,34; kuzu eti(1,00) %-0,36; tavuk eti(0,84) %-2,60; domates(0,81) %-16,72; B. Peynir(0,80) %-0,25; Yumurta(0,68) %-8,19; süt(0,62) %1,94; Yoğurt(0,58) %-2,73; Çay(0,56) %-1,50; Ayçiçek yağı(0,51) %0,89; patates(0,47) %15,29; 

Tükettiğimiz başlıca 12 gıda ürününde genel anlamda bir fiyat düşüşü yaşanmış. Zaten gıda sektöründe de genel fiyat düşüşü yüzde -0,74 ile dikkat çekiyor. Ama ağırlıklara baktığımızda harcamamızı en fazla domates düşürüyor. Gerçi soğanda yaşanan yüzde 50,58 artış oranı domatesin enflasyon düşürücü etkisini tek başına ortadan kaldırıyor. 

Domates enflasyonu 0,14 düşürüyor ama patates ile soğan enflasyonu 0,19 artırıyor. (Patates fiyat artışı da yüzde 15,29 oranı ile önem kazanıyor)

Geçen yıl Eylül-Ekim-Kasım ayları fiyat ortalaması ile bu yıl son üç aylık fiyat ortalamasına baktığımızda fiyatı artan başlıca gıda ürünleri şunlar: 

Domates yüzde 88,3; yumurta yüzde 48,9; patates %63,9; tavuk eti %30,8..

Giyim ayakkabı sektörü zaten mevsimsel bir artış döneminde. Geçen yıl bile kasım ayında yüzde 3,77 olan artış, bu yıl yerini yüzde 2,37 artışa bırakmış durumda. Ayrıca yıllık fiyat artışı da yüzde 16,86 ile genel enflasyonun gerisinde kalmaktadır. 

Enflasyonu düşüren diğer önemli sektör ise ev eşyası olmuştur. 100 tl paramızın 7,66 lirasını harcadığımız bu sektörde ise fiyatlar yüzde -2,85 oranında gerilemiştir. Ev eşyasında fiyatı düşen ve harcama ağırlığı olan ürünleri ise şunlar: Oturma odası(0,74) %-8,78; yatak odası(0,45) %-9,61; çamaşır makinesi(0,32) %-5,87; Buzdolabı(0,27) %-4,93...

Ev eşyasında fiyatı artanlar ise şunlar: Çamaşır için temizli ürünleri(0,59) %2,57; bulaşık için temizlik ürünleri(0,19) %6,69.

Kısaca ev içi harcamasında mobilya sektörüne gelen vergi indirimi desteğinin bir kısmını kimyasal temizlik ürünleri almıştır. Zaten geçen yıla göre çamaşır temizlik ürünleri yüzde 30,7 ve bulaşık temizlik ürünleri de yüzde 58,0 artış göstermiş durumdadır. 

Ulaşım sektörü: Şimdi gelelim kasım ayında enflasyonu düşüren ana sektörümüze. Ulaşım sektörü harcamalarımızın yüzde 17,47’sini alıyor. Sektörde yaşanan yüzde -6,46 fiyat düşüş zaten tek başına enflasyonda 1,13 puanlık düşüşe yol açmıştır. 

Veya şöyle izah edelim: Genel enflasyon 1,44 puan düşerken bunun 1,13’ü ulaşım sektöründen geldi. Kalan 0,31’lük düşüş ise düğer ürün ve sektörlerden geldi. 

Ulaşım sektöründe ise ana iki ürün kalemini toplayalım: Otomobil satın alma harcaması. 

Otomobil fiyatları dizel araçta %13,87 ve benzinli araçta ise %11,75 düşüş yaşıyor. Bu iki düşüş ise enflasyonda toplamda 0,86 puanlık düşüşü tek başına oluşturuyor. 

Yani kasım ayında otomobil alımı için bir harcama yapmadıysanız sizin için enflasyon sadece yüzde 0,58 düştü. Hatta eğer otomobiliniz de yok ve yakıt almıyorsanız, o zaman sizin için enflasyon düşüşü yüzde 0,47 gerilemiş oldu.

Otomobil fiyatları neden düştü? Vergi indirimi sayesinde...

Geriye ne kalıyor?  0,34 puan."

Karar yazarı, "Yani eğer devlet vergi indirimi yapmasa, şirketler kendi satış fiyatlarından öyle bir fedakarlık yapmış olmayacaklar." diyor ve şöyle devam ediyor:

"Ya da tersini soralım: 

-Dolar arttı diye yapılan zamlar neden geri inmiyor?

-Yeni yılda vergi indirimleri bittiğinde ve de baz etkisi eklendiğinde enflasyon o zaman ne olacak?

Mart 2019 sonunda enflasyon konusunu yeniden görüşelim."