10 gün önce bölgede hegemonya kurmakla suçladığı İran’ı ‘dost ve kardeş’ ülke olarak nitelerken “Beni ne Şia ilgilendirir ne Sünni ilgilendirir.” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran’ı Ortadoğu hakimiyeti peşinde koşmakla suçlamasının ardından yaşanan siyasi gerilimin gölgesinde dün Tahran’ı ziyaret etti. Çok sayıda İranlı milletvekilinin iptal çağrılarına rağmen gerçekleşen ziyarette Erdoğan, Yemen krizindeki rolü sebebiyle sert eleştiriler yönelttiği Tahran yönetimine bu kez sıcak mesajlar verdi. “Biz birbirimize seslendiğimizde duyabilecek bir noktadayız… Dayanışmamızı hiçbir zaman bir kenara koymak istemiyoruz.” dedi. İranlı muhatabı Hasan Ruhani’ye Ortadoğu’da muhtemel bir mezhep çatışmasını önlemek için tüm bölge ülkelerinin işbirliği yapması gerektiğini söyledi.

Erdoğan altı bakanla gittiği Tahran’da Ruhani ile birlikte Türkiye-İran Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin ikinci toplantısına başkanlık etti. Ülkenin ruhani lideri Ayetullah Hamaney ile görüştü. İki ülke arasında sekiz anlaşmaya imza atıldı. Görüşmelerde iki ülke arasındaki ilişkilerin yanı sıra İran destekli Şii Husi milislerine karşı Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun hava operasyonu yaptığı Yemen’deki son durum, mezhep geriliminin tırmandığı Irak ile Suriye’deki gelişmeler ele alındı.  

Erdoğan, Irak ve Suriye’de yüz binlerce insanın şiddete kurban gittiğine işaret ederken, “Ölen kim? Müslüman ve insan! Kim kimi öldürüyor diye baktığımız zaman ben burada mezhebe bakmıyorum. Beni ne Şia ilgilendirir ne Sünni ilgilendirir. Bizim bir araya gelerek artık bu kana, bu ölüme hep birlikte bir son vermemiz lazım.” dedi. Erdoğan, Yemen’de Husilere karşı 26 Mart’ta başlatılan operasyona desteğini açıklarken, “İran bölgeyi adeta domine etmeye çalışmaktadır. Bu durum bizi, Körfez ülkelerini rahatsız etmeye başlamıştır. Buna gerçekten tahammül etmek mümkün değil.” demişti. Tahran’da mezhep ayrımı yapmadığını ifade ederken Hizmet Hareketi içinse “Bunlar Şia’dan beter.” ifadelerini kullanmıştı.

EN PAHALI DOĞALGAZ İRAN'DAN

İran’ın Batılı güçlerle nükleer programına dair çerçeve anlaşmasına vararak ekonomisini vuran ambargolardan kurtulma yolunu açmasının hemen ardından gerçekleşen Tahran ziyaretinde enerji ve ticari ilişkiler ön plana çıktı. Erdoğan, Türkiye’nin şu anda en pahalı doğalgazı İran’dan aldığını dile getirirken fiyatın aşağı çekilmesi halinde alınan doğalgaz miktarını “çok daha” artıracaklarını belirtti. İran, yıllık 10 milyar metreküplük doğalgaz ile Rusya’dan sonra Türkiye’nin ikinci doğalgaz tedarikçisi durumunda. Türkiye 2015’in ilk çeyreğinde bin metreküp doğalgaz için Azerbaycan’a 290 dolar, İran’a ise 431 dolar ödeme yaptı. Ankara’nın doğalgaz fiyatlarında İran’dan yüzde 25 indirim istediği kaydediliyor.

Erdoğan, iki ülke arasındaki ticarete değinirken de, “Döviz kuru noktasında başka paraların baskısı altında kalmayalım, İran ve Türkiye’nin parası alışveriş paramız olsun.” dedi. İran ile ulaşımda yaşanan sıkıntıların büyük oranda çözüldüğü ancak bu konuda bürokratik engellerin aşılması çağrısında bulundu. Ambargo nedeniyle son iki yılda 10 milyar dolardan 4 milyar dolara gerileyen Türkiye’nin İran’a ihracatının, önümüzdeki iki yılda yeniden 8-10 milyar dolara çıkabileceği öngörülüyor. İki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi 2012’de 21,9 milyar dolarken 2014’te 13,7 milyar dolara geriledi.

YEMEN MUTABAKATI

Bölgesel sorunlar bakımından hassas bir noktada olunduğunu kaydeden Ruhani de “Yemen konusunda daha ayrıntılı görüşme imkânımız oldu. Ortak noktalara ulaştık. Her iki ülke de Yemen’de dökülen kanın durmasını talep ediyor.” diye konuştu. Yemen’de muhtemel bir kara harekatına katılıp katılmama konusunda tartışmaların sürdüğü Pakistan’da ise geçen hafta Ankara’da temaslarda bulunan Başbakan Navaz Şerif dün mecliste Yemen’e müdahale için Türkiye’den cevap beklediklerini söyledi.

Bu arada İran devriminin en önemli sac ayaklarından biri olan gönüllü milis teşkilatı Besiclere bağlı üniversiteli gençlerin, son dönemde İran’la ilgili kullandığı ifadeler sebebiyle dün Tahran’da Erdoğan’ı protesto ettiği bildirildi. Erdoğan’ın açıklamaları ülke basını ve siyasileri arasında da tepkiyle karşılanmış, Tahran Ankara’ya nota vermişti. Ziyaret öncesi de 65 milletvekili, Ruhani’ye  mektup yazarak Erdoğan’ı sert bir şekilde uyarmasını istemişti.