Yıkmak mı, yeniden şekillendirmek mi?

Halen, İtalya, Avusturya, Polonya, Macaristan, Romanya, Slovakya, Danimarka, Finlandiya da aşırı sağcı, yabancı düşmanı, İslamafobik, Yahudi düşmanı partiler ya iktidarda ya da muhafazakar partiler, onların dışardan verdikleri destekle hükümete kalabiliyorlar.

Henüz bu düzeyde bir güce ulaşmamış olsalar bile, İngiltere'de UKIP, Almanya'da AfD, gibi partiler muhafazakâr partileri sağa doğru kaymaya zorluyorlar.

İspanya'da yeni oluşan Vox son Endülüs seçimlerinde yüzde 11 oy olarak herkesi şaşırttı ve ülkenin siyasi coğrafyasında güçlü bir görünürlük kazandı.

Mayıs ayınca AB üyelerinde halklar, Avrupa Parlamentosu'na gönderecekleri temsilcilerini seçecekler.

İngiltere'de yayımlanan New Statesman dergisinde Paul Mason'un aktardığına göre, ulusal çapta yapılan kamuoyu yoklamalarının sonuçları, hemen yer ülkede aşırı sağcı popülist (yabancı düşmanı ırkçı partilerin) seçimlerde oy oranlarını artırmalarını beklemek gerektiğini gösteriyor.

Paul Mason iki noktaya dikkat çekiyor. Birincisi, bu seçimler merkez sağ partileri daha da sağa çekerek gelişecek. Macaristan, Romanya gibi yerlerde, medya kontrolü baskı, şiddet, manipülasyon seçim sonuçlarını belirleyecek.

İkincisi, eğer aşırı sağ 750 kişilik Avrupa Parlamentosu'na 100 temsilci sokabilirse, geleneksel muhafazakar partileri bir araya getiren Avrupa Halkları Partisi (AHP) grubu daha sağa kayarsa, Meclis'te AB sürecini sabote edebilecek.

Almanya'da Der Spiegel dergisinin kaygısı da bu yönde. Spiegel'in araştırması, sağ populist partilerin. Mayıs seçimlerin doğru etkinliklerini koordine etmeye, hep birlikte seçimlerde elde edecekleri başarılarla Parlamento'da etkili bir gurup kurmaya hazırlandıklarını gösteriyor.

Der Spiegel buna örnek olarak geçen Kasım ayında, Belçika Flemenk bölgesi, İtalya, Çekoslovakya, Fransa gibi Avrupa ülkelerinden gelen aşırı sağ partilerin temsilcilerinin, Bulgaristan Millet Meclisi'nde Avrupa'ya yeni bir yön verme olasılıklarının konuşmak üzere gerçekleştirdikleri bir toplantıya dikkat çekiyor.

Fransız Le Monde gazetesi de Aralık sonunda ve Ocak başında yayımladığı iki yorumda, Romanya'da seçimleri kazanarak iktidara gelen Sosyal Demokrat Parti'nin Macaristan ve Polonya'da iktidarda olan popülist, otoriter, ulusalcı ve yabancı/Yahudi düşmanı partilerin politikalarını benimseyerek, yargı bağımsızlığını hedef aldığından, AB'ye karşı düşmanca bir tavır takındığından, milyarder George Soros'u hedef alarak Yahudi düşmanlığını körüklüyor olmasından duyduğu kaygıları dile getiriyordu.

Bu yılın ilk yarısında AB Dönem Başkanlığı'nı Romanya'nın üstlenecek olması da özellikle kaygı vericiydi.

Gerçekten de Euro'nun 20. yılında AB ağır hasta. Mayıs ayında yapılacak AP seçimlerine gidilirken bu hastalığın bütün semptomları kendilerini göstermeye başlıyor.

Bunların başında AB yönetiminin ekonomik ve kültürel olarak bir Avrupa vatandaşlığı kimliği yaratmadaki başarısızlığı geliyor. Bu başarısızlık bir taraftan kendini AB'nin merkezi yönetimine tepki, diğer taraftan bu ortak vatandaşlık kimliği eğer oluşmuş olsaydı doldurmuş olacağı ancak şimdi boş kalmış olan yeri, Beyaz Hıristiyan, milliyetçi bir kimlik dolduruyor.

Böylece Avrupa'nın modern tarihinin en karanlık canavarları, ırkçılık, yabancı düşmanlığı, sağ popülizm den faşizme uzanan aşırı sağ siyasi akımlar, komplo teorileri geri geliyor.

Bu geri gelişin arkasında, bir taraftan, AB projesinin başından bu yana içerdiği gerginliklerin, dinamikleri farklı ekonomilere bir ekonomik modelin dayatılmasının getirdiği dengesizlikler vardı. Diğer taraftan da bu dengesizlikleri sonuçlarının tüm şiddetiyle ortaya çıkaran mali kriz ve ekonomik durgunluk vardı. Bu resme Ortadoğu ve Afrika'da küreselleşmenin ve ve ABD hegemonyasının dağılmasıyla ortaya çıkan istikrarsızlıkların yarattığı göçmenler dalgası eklenince, sağ popülist akımların yükselmesine uygun iklim oluştu.

Şimdi göçmenler dalgası yavaşladı ama dünya ekonomisi ve AB yeni bir ekonomik daralma dönemine giriyorlar. Geride kalan 10 yılda popülist partileri yükselten dalganın enerjisi önümüzdeki dönemde tazelenecek gibi görünüyor.

Kimi yorumcular, Mayıs seçimlerinden sonra bu dalganın AB'nin, birlik sürecinin ilerleyişini tehlikeye sokmasından korkuyorlar. Kimi yorumcular da bu dalganın AB'yi yıkmak yerine kendisine benzetmesinden korkuyorlar.

Bence her ikisinin birden gerçekleşmesi daha büyük ve daha korkutucu bir olasılık: Yani, popülizmin ana karakterleri yaygınlaşıp güçlenerek tüm Avrupa ülkelerini etkisi altına alırken, AB üyesi ülkelerin yönetimlerinde egemen olacak popülist akımların ulusalcı özelliklerinden dolayı, devletler arasında gerginliklerin ve rekabetin artması.

Bu da giderek AB öncesi dönemi anımsatan, patlayıcı bir jeopolitik karışım anlamına gelecektir.