SİİRT (A.A) - İrfan Cemiloğlu-Ayhan Mergen - Başta Veysel Karani ve İbrahim Hakkı hazretleri olmak üzere çok sayıda evliya türbesinin bulunduğu Siirt, inanç turizminin en gözde şehirlerinden biri.
     Son arkeolojik araştırmalarla yaklaşık 12 bin yıllık geçmişe sahip olduğu belirlenen Güneydoğunun üç dilli, barış ve kardeşlik şehri, evliya diyarı Siirt, inanç ve kültür zengini olmasının yanı sıra leziz büryan kebabı, fıstığı, ünlü Pervari karakovan balı, narı, yıllardır insan etkisinden uzak kaldığı için en doğal haliyle kalan yüksek dağları, çağıldayan suların aktığı derin vadileriyle Güneydoğunun keşfedilmeyi bekleyen hazinesi.
     Yöreye özgü cas evleri nedeniyle "Beyaz Kent" olarak da tanımlanan Siirt, İbrahim Hakkı, İsmail Fakirullah, Sultan Memduh, Veysel Karani hazretleri gibi alim ve sembol kişilerin türbeleri ile cennetle müjdelenen sahabe Abdullah Bin Avf, Hazreti Alinin çocuklarından biri olduğu belirtilen Muhammed Bin Hanife, Şeyh El Hazin gibi Allah dostlarının türbeleri ya da makamlarına ev sahipliği yapıyor.
    
     -Doğal güzellikler-
    
     Gezenlerin her an keklik sürüleriyle karşılaşabilecekleri Herekol, Körkandil, Çırav gibi ihtişamlı dağları olan kentte, binlerce koyunluk sürülerini beslemek için konaklayan göçerlerin çadırlarına konuk olabilir, bir yabancı değil de ailenin bir ferdi gibi sofralarına oturabilirsiniz. Pervari ve Şirvandaki derin vadilerde akan sularıyla doğa sporlarına da son derece elverişli olan Siirtte, Botan Vadisindeki bitki çeşitliliği ise baş döndürüyor.
     Birçok türküye konu olan ve Van sınırlarından doğarak büyüyen Botan Çayının aktığı vadi, rafting ve yamaç paraşütü için mükemmel bir seçenek olarak doğa tutkunlarına göz kırpıyor. Botan Çayına nazır Aydınlar ilçesine hakim bir tepe olan Kaletül Üstad Tepesi ise eşsiz bir Botan Vadisi seyri vaat ediyor.
    
     -Yaz aylarında kar sürprizi-
    
     Aydınlar ilçesine bağlı Çatılı köyündeki kar kuyuları da ziyaretçilerini tatlı bir sürprizle karşılıyor. Kış aylarında toplanarak kuyularda saklanan karın, yaz aylarında pekmez ile karıştırılarak sunulması ilgi çekiyor.
     Eruh ilçesindeki kanyonlar, endemik bitki çeşitliliği, dünyanın en büyük mağaralarından biri olduğu belirtilen Çaykaya Mağarası ve Botan Vadisi boyunca birbiri ardına dizilen mağaralar da doğa meraklılarını bekliyor.
     Çözüm süreciyle başta Çemikare Yaylası olmak üzere Siirtin bakir yaylaları da misafirleri ağırlamaya hazırlanıyor.
    
     -Onlarca tarihi yapıyı barındırıyor-
    
     Siirt doğal zenginliğinin yanı sıra görkemli tarihi yapılara da sahip. Siirtte görülmesi gereken en önemli tarihi yapıların başında Anadolu Selçuklu mimarisi örneklerinden biri olan Ulu Cami geliyor. Kesin yapım tarihi bilinmeyen caminin, üzerindeki kitabeden 1129 yılında onarıldığı ifade ediliyor. Turkuaz renkteki çinileri, tuğladan yapılan ve bölgede öğleden sonra çıkan rüzgar nedeniyle gövdesi eğilen minaresiyle dikkati çeken caminin, kündekari yöntemiyle üzerinde Kuran-ı Kerimden ayetlerin bulunduğu minberi Ankara Etnografya Müzesinde sergileniyor.
     Son dönem Ergani Mutasarrıfı Arifi Paşanın İstanbul Millet Kütüphanesinde bulunan el yazması seyahatnamesinde anlattığı Akabe, Siirte yaklaşık 3 kilometre mesafede. Asurlular tarafından yapılan ve dünyada sadece 3 örneği bulunduğu rivayet edilen Akabe, ziyaretçilerine ilginç bir deneyim yaşatıyor.
     Babudarp Camisi, Aynsalip Çeşmesi, Siirt evi ile aralarında peygamber efendimizin yakın akrabası Muhammed El Münkedirden Halid Bin Velidin torunu Şeyh Musaya, Şeyh Naccara, hadis konusundaki önemli otoritelerden Zeyneb binti Muhaddiseye kadar yüzlerce zatın türbeleri de il genelinde görülebilecek mekanlar arasında.
     Daha önce kent merkezi ve Aydınlar ilçesinde bulunan cas evler ile bu evler arasında kalan sabatlar (üstü ev olan sokak geçitleri), Cumhuriyet Camisi ve altındaki su kanalı ile Botan Vadisinin en güzel izlendiği Rasıl Hacar da mutlaka görülmesi gereken yerlerden.
    
     -Işık düzeneği ve İbrahim Hakkı hazretleri-
    
     Siirtin inanç turizmi açısından en zengin ilçelerinden birisi olan Aydınlarda (Tillo) 1703-1780 yılları arasında yaşamış İbrahim Hakkı hazretleri, kimi görüşe göre 38, kimi görüşe göre de 50nin üstünde eser üretmiş. Matematikten coğrafyaya, tıptan pedagojiye bütün pozitif bilimlerle yakından ilgilenmiş, aynı zamanda divanı da bulunan İbrahim Hakkı hazretlerinin en bilinen eseri, bütün bilim dallarından bilgilere yer verdiği ve ansiklopedik özellik taşıyan Marifetnamesidir.
     Kendisini yetiştiren hocası İsmail Fakirullahın vefatı üzerine "Hocamın başucuna doğmayan güneşi neyleyim" diyerek yaptığı ışık düzeneği, bugün bile bilim adamlarını hayran bırakıyor. İlçeye yaklaşık 2,5 kilometre mesafedeki bir tepede üst üste yığarak ördüğü bir duvardaki pencereden süzülen güneş ışığı türbenin bitişiğinde yaptığı kuledeki aynaya yansıyarak pencereden İsmail Fakirullah hazretlerinin baş ucunu aydınlatıyor.
     Her yıl 21 Mart ve 23 Eylülde gerçekleşen bu ışık düzeneği, 1960lı yıllarda yapılan restorasyonda bozulmuş, iki yıl önce bir bilim heyeti tarafından gerekli onarımlar gerçekleştirilerek düzeneğin tekrar çalışması sağlanmıştı.
    
     -Veysel Karani Türbesi-
    
     Anne sevgisi ve doğruluğun sembolü Veysel Karani hazretlerinin türbesi de Baykan ilçesi Veysel Karani beldesinde. İslamın ortaya çıktığı dönemde yaşamış Veysel Karani hazretleri, peygamber efendimizin yeni dini müjdelediğini duyar ve onu görmenin arzusuyla yanıp tutuşmaya başlar. Ancak yatalak olan annesine de bakmakla yükümlüdür. Büyük zorluklarla annesinden izin alır ve Medine yollarına düşer. Ancak peygamber efendimiz seferdedir. Annesine verdiği söz gereği beklemeden Yemene geri döner. Peygamber efendimiz Miraca çıkarken üzerinde bulunan hırkanın ona verilmesini vasiyet eder. Halen İstanbul Hırka-ı Şerif Camisinde sergilenen bu cübbe, peygamberimizin vefatından sonra Hazreti Ömer ve Hazreti Ali tarafından kendisine verilmiştir. 657 yılında Sıffın Savaşında şehit düştüğü biliniyor. Veysel Karani beldesinde olduğuna inanılan Veysel Karani hazretlerinin türbesi, her yıl 1 milyona yakın yerli ve yabancı ziyaretçinin akınına uğruyor ve kendisi için mayıs ayında anma etkinlikleri düzenleniyor.
    
     -Cennetle müjdelenen 10 sahabeden biri-
    
     Yüreğindeki Allah aşkıyla kendinden geçerek yüksek sesle zikir yaptığı için ilçenin uzağındaki bir mekanda ibadet eden Sultan Memduhun eşinin kullandığı Zemzemetül Hassa İbadethanesi ise ayrı bir öneme sahip. Bediüzzaman Said Nursi hazretlerinin de burada bir süre kaldığı bilinen ibadethanenin yakınında bulunan Dua Tepesi de ilçede yetişen birçok alimin dua ettiği mekan olarak biliniyor.
     Hazreti Alinin Hanife adlı eşinden doğma oğlu olduğu rivayet edilen Muhammed Bin Hanifeye ait türbe ise Şirvanın Taşlı köyünde ziyaretçilerini ağırlıyor. Bir tepenin yamacında birbirine yaklaşık 5 metre uzaklıkta ayak ve baş mezar taşlarından oluşan türbe, her yıl mart ayının son üç günü yapılan anma etkinliklerinde binlerce ziyaretçisini ağırlıyor.
     Daha hayatta iken cennetle müjdelenen 10 sahabeden biri olan Abdurrahman Bin Avfın mezarı, Pervari ilçesinin Yukarı Balcılar köyünde. Tarihi kayıtlarda 652 yılında Medinede vefat ettiği belirtilse de yöre halkı köyde medfun olduğuna inanıyor. Türbe ve etrafında ilkbahar aylarında kendiliğinden yetişen ağlayan gelin olarak da anılan ters laleler ise ayrıca görülmeye değer.
    
     -Erzen yeraltı şehri-
    
     Şirvan ilçesindeki hakim bir tepede 1666 yılında yapılan İncekaya Kalesi, Siirt-Bitlis karayolu üzerindeki 16. yüzyıldan kalma Çarpıran Köprüsü, Kurtalan ilçesinde Ortaçağdan kalma Çattepe Köyü Limanı ile Erzen yer altı şehri de tarih meraklılarının ilgisini bekliyor.
     İsmail Fakirullahın içine düştüğü şifalı kuyu, Şeyh Mücahid, Şeyh El Hamza El Kebir türbeleri İbrahim Hakkı hazretlerinin uzayı incelerken kullandığı aletler ile el yazması eserlerinin sergilendiği özel müze büyük ilgi çekerken, Sultan Abdülhamit döneminden kalma konaklar da görülmeye değer mekanlar arasında.
     Eruh ilçesi Kavaközü köyünde bulunan 16. yüzyılda inşa edilmiş Mir Nasır Külliyesi, moloz ve kesme taştan yapılan cami, medrese, han değirmen ve hamam ise ilçenin önemli kültürel varlıklarından.
    
     -Leziz yemekler diyarı-
    
     Güneydoğunun önemli lezzet duraklarından olan Siirt, birbirinden leziz yemekleriyle misafirlerine adeta bir şölen sunuyor. Özel kuyularda nar gibi kızartılan kuzu etinin, sabah namazının ardından pide ekmek ve kuru soğanla servis edilen büryan kebabı, özel tenceresinde etrafı bademlerle süslenen hamurun içine et ve pirinç konularak pişirilen perde pilavı, ekşili Arap dolması ve içli köfte, mutlaka tadına bakılması gereken yöresel tatlardan sadece birkaçı.
     Başbakan Recep Tayyip Erdoğanın "zindeliğimi bu bala borçluyum" dediği Pervari karakovan balı ile iri taneleri, bol sulu oluşu, mayhoş tadı ve aylarca bozulmadan tazeliğini korumasıyla haklı bir üne sahip organik Zivzik narı, kolayca çıtlatılabilmesi nedeniyle sosyete fıstığı olarak da bilinen Siirt fıstığı, menengiç ağacının meyvesinin ezilerek elde edilen yağından tamamen doğal bir şekilde üretilen bıttım sabunu ve tiftik battaniye yöreye özgü satın alınacak ürünler arasında.
    
     -Nasıl gidilir-
    
     Her gün Siirt-Ankara arasında karşılıklı olarak düzenlenen tarifeli uçak seferleri ile Siirte gelmek mümkün. Ayrıca yakın iki il olan Batman ve Diyarbakıra düzenlenen çok sayıda uçak seferlerinden yararlanılarak da Siirte kolayca ulaşılabilir.
     İstanbula bin 635, İzmire bin 600, Ankaraya ise bin 181 kilometre uzaklıktaki kente gelmek için her gün düzenli olarak gerçekleştirilen otobüs seferleri de tercih edilebilir.
    
     Yayıncı: Levent Harman