Türkiye’de gıda fiyatları tam 37 aydan bu yana aralıksız yükseliyor. 42 aydan bu yana da gıda enflasyonu genel enflasyondan (TÜFE) daha yüksek seyrediyor.

Maaşının önemli kısmını gıda harcamasına ayırmak zorunda kalan dar gelirliler geçim sıkıntısı yaşıyor. Dünyada gıda fiyatları ise son dönemde düşüş eğiliminde. Eylül 2020’de dünyada 100 birim olan gıda sepetinin fiyatı Ekim 2023’te 123 birim. Aynı dönemde aynı gıda sepetinin Türkiye’deki fiyatı ise 100 birimden 451 birime yükselmiş durumda.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ekim ayı fiyat endekslerini açıkladı. Buna göre gıda fiyatları Türkiye’de aylık yüzde 3,07; yıllık ise yüzde 72,07 arttı.

FAO verilerine göre ise dünyada gıda fiyatları ekim ayında aylık yüzde 0,5; yıllık ise yüzde 10,9 düştü.

TÜİK’in resmi verilerine göre gıda fiyat endeksi Eylül 2020’den bu yana her ay bir önceki aya göre artıyor. Bu da gıda fiyatlarının 37 aydan bu yana her ay zamlandığını gösteriyor.

Hatta aylık gıda enflasyonu “yeni ekonomik model” denilen sistemin ilk dönemine denk gelen ve Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasının başladığı Aralık 2021’de yüzde 16,5’e kadar yükseldi.

Yeni ekonomi politikası yıllık gıda fiyatlarında da kendisini hemen gösterdi. Kasım 2022’de yıllık gıda enflasyonu yüzde 100’ü aşarak yüzde 102’ye ulaştı.

KKM uygulaması Aralık 2021’in son günlerinde hayata geçerken bu tarihten sonra yıllık gıda enflasyonu hiç yüzde 50’nin altına düşmedi. Ortalama ise çok daha yüksek seyrediyor.

Reel gıda enflasyonu işçi, memur ve emekli gibi dar gelirliler için önemli bir gösterge. Gıda enflasyonu ile genel enflasyon (TÜFE) arasındaki farka reel gıda enflasyonu deniliyor. Bu değer pozitif olursa gıda fiyatlarının TÜFE’den daha yüksek oranda arttığı anlamına geliyor.

Reel gıda enflasyonu Mayıs 2020’den bu yana pozitif. Yani, 42 aydan bu yana her ay gıda enflasyonu TÜFE’den daha çok artıyor. Gıda fiyatlardaki artış özellikle dar gelirlileri zorda bırakıyor.

Üstelik reel gıda enflasyonu son dönemde oldukça yüksek. Bir seneden bu yana yüzde 10’un üzerinde seyrediyor. Maaş artışlarında TÜFE etkili olduğundan aile bütçesinde gıdanın payı yüksek olan dar gelirliler yoksulluk yaşıyor.

Zaten Türkiye reel gıda enflasyonunun dünyada en yüksek olduğu ülkelerin başında geliyor. Dünya Bankası raporuna göre reel gıda enflasyonunda Türkiye dünyada dördüncü sırada.

FAO verilerine göre dünyada gıda fiyatları son bir yılda yüzde 10,9 düştü. Daha uzun dönemde Türkiye’de ve dünyada gıda fiyatlarını karşılaştırınca Türk halkının yaşadığı durum ortaya çıkıyor.

FAO ve TÜİK’in resmi verilerini kullanarak Eylül 2020’de dünyada ve Türkiye’de gıda fiyatlarına baktığımızda “yeni ekonomik model” dönemine kadar fiyat artışlarının birbirine çok yakın seyrettiği görülüyor. Eylül 2020’de gıda fiyatlarını dünyada ve Türkiye’de 100 birime eşitliyoruz. Ekim 2023’te dünyada gıda fiyatları 121 birime yükselirken Türkiye’de 451 birimi aşıyor.