Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu illerinde yaşanan çatışmalar günlük hayatı olduğu gibi ekonomiyi de olumsuz etkiliyor. Son olarak TÜİK'in açıkladığı verilere göre Doğu ve Güneydoğu'da ihracat rakamlarında büyük düşüş yaşandı.

Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Servet Taş, Hakkari'de yaşanan çatışmalara ve sınır kapılarının kapalı olmasına dikkat çekerek, "5 aydır yaşanan bu çatışma sürecinde hiçbir şekilde ihracat yapamadık. Esendere sınır kapımız bir süre kapalıydı ve sonra geçişlere açıldı. Daha da ticarete kapalı durumda." dedi. Hakkari Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı İrfan Sarı ise bölgedeki çatışma sürecine değinerek, "Burada yaşanan çatışmaların bölge ekonomisi üzerinde ciddi bir tahrifat yarattı." ifadesini kullandı.

Yüksekova Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Salih Özdemir de sınır kapılarının yaklaşık 3 aydır kapalı olduğunu söyleyerek, "Bizim ciddi derecede ihracat bekleyen tüccarlarımızın depolarında malları var." diye konuştu.

'SON 5 AYDIR YAŞANAN BU ÇATIŞMA SÜRECİNDE HİÇBİR ŞEKİLDE İHRACAT YAPAMADIK'

2014 yılında Doğu Anadolu'da Temmuz ayına kadar 14 il arasında ihracatta 1. sırada yer aldıklarını belirten Taş, İran'a açılan Esendere gümrük kapısında yaşadıkları sıkıntılar nedeniyle ihracat verilerinde azalma yaşadıklarını söyledi. Taş, sınır kapılarının son durumu hakkında bilgi vererek, şöyle konuştu: "Yeni bina hizmete açılmadı ya da bitmek üzere. Sınır kapısının hizmete girmesiyle birlikte ihracatta rekabeti daha çok artıracaktır. Ancak son 5 aydır yaşanan bu çatışma sürecinde hiçbir şekilde ihracat yapamadık. Esendere sınır kapımız bir süre kapalıydı sonra geçişlere açıldı daha da ticarete kapalı durumda. Biz de işadamları olarak bu konuda yetkilerle görüşüp çalışma halindeyiz."

'SINIR KAPILARININ KAPALI OLMASI İHRACATÇILAR İÇİN CİDDİ SIKINTIDIR'

Sınır kapısı için Kalkınma Bakanı İsmet Yılmaz ile görüştüklerini ve yeni Gümrük ve Ticaret Bakanı ile bir araya geleceklerini söyleyen Taş, şunları kaydetti: "Esendere ve İran'a açılan sınır kapıların faaliyete girmesi ve bir an önce bitirilmesi ayrıca ticarete açılması için bir çalışma yapacağız, ricada bulunacağız. Bu hem bölge için hem Hakkari için çok önemli bir sınır kapısıdır. Fakat son aylarda biraz güvenlik problemi yaşandı. Esendere sınır kapısında tekrar geçişlere başlandı. Fakat maalesef ticarete kapalı. Ticaret yapamıyoruz. Bu konuda ihracatçıların çok ciddi sıkıntıları var."

Yüksekova Havaalanı hakkında da konuşan Taş, "Havaalanı hala kapalı. 2,5 ay çalıştı, 23 bine yakın yolcu taşıdı. İran'dan ciddi yolcu, turist geliyordu. Yüksekova'dan da Türkiye'nin farklı illerine yolcu gidiyordu. Maalesef Yüksekova havaalanı hala kapalı durumda." şeklinde konuştu.

'HERKES BARIŞ SÜRECİ İÇİN ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYSUN İSTİYORUZ'

Taş, yaşanan çatışmalar sebebiyle taraflara seslenerek, şöyle dedi: "Güvenlik sorunu Türkiye'nin genel bir sorunu. Biz çatışmaların sonlandırılması için çağrı yaparken genel bir çağrıda bulunuyoruz. Biz çatışmaların sonlandırılması, barış sürecinin tekrar tesis edilmesi, insanların can ve mal güvenliklerinin sağlanması için genel bir çağrıda bulunuyoruz. Taraflara, hükümete, siyasi partilere, sivil toplum kuruluşlarına, PKK'ye çağrıda bulunuyoruz. Herkes barış süreci için elini taşın altına koysun istiyoruz. Tekrar sürecin başlaması ile bölgede hayatın normale dönmesi bizim en büyük arzumuz, umudumuz ve hedefimizdir."

'HAKKARİ'NİN TİCARİ POTANSİYELDE ARKA SIRADA YER ALMASI TESADÜF DEĞİL'

Hakkari Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı İrfan Sarı ise Türkiye'nin bölgedeki ekonomi politikasını eleştirerek, Hakkari'nin ticari potansiyelde arka sırada yer alması tesadüf olmadığını söyledi. Dünden bugüne Hakkâri'nin yalnızlaştırılmayı, ekonomide kısırlaştırmayı hedeflendiğini iddia eden Sarı, şu ifadeleri kullandı: "Yanı başımızda açık gibi görünen sınır kapısı aslında ithalat ve ihracata kapalı. Hal böyle olunca Hakkâri'nin ithalat ve ihracat verilerinde sonlarda görünüyor olması doğaldır. Bu tamamen Türkiye'nin dış ticarete olan ve Hakkâri'ye olan politikalarıyla ilintilidir. Eğer burada sınır ticareti, ithalat ve ihracat rejimine açık olabilse ve güvenlik tedbirleri adı altında da çeşitli engellemelerle karşılaşmasa bu veriler daha yüksek düzeyde olacak ve bu sınır kapısından istifade edebilecek halkın oranı da misliyle artacaktır."

'HALKIN YÜZDE 85'İ AÇLIK SINIRININ ALTINDA'

Sarı, Hakkari ve ilçelerinde halkın yüzde 85'i açlık sınırının altında yaşadığını belirterek, "Halk neredeyse 300-500 lira ile mutfak gereksinimleri ile yaşamını idame etmeye çalışıyor. Öğrencilerini okutmakta oldukça zorlanabiliyor ve yine buna paralel hayat standartlarının sürekli düşmektedir. Aileden kalan miras da tükenmeye başladı." dedi.

'BÖLGEDE ESNAF VE TÜCCARLAR İÇİN HERHANGİ BİR GÜVENCE YOK'

Devletin ihalelerle bir nebze ekonomiye katkı sağladığını fakat ihalelerin bölge için harcanmadığını söyleyen Sarı, şu değerlendirmede bulundu: "90'lı yıllardan bu yana savaş anbean yaşanıyor. Zaman zaman ateşkesler söz konusu olsa bile müzakere, açılım süreçleri olsa bile burada bir ekonomik ambargonun var olduğunu söylemek mümkün. Tabi burada devlet eliyle yapılan girdiler de söz konusu. Mesela kamu kurumların ihaleleri… Bu ihaleler çeşitli şekilde ekonomiye katkı sunulmuş olsa bile tam anlamıyla katkı sunmuyor. Çünkü burada belirlenen politikalar herhangi bir ilden ya da ilçeden ticaretle iştigal eden kimseler burada ihaleler alıp, burada kalmasının ötesinde başka yerlerde kalmasına sebep olmaktadır. Bu, daha çok bürokrasinin kendi yandaşlarıdır. İşte tam bu noktada savaşın belirgin yüzlerini görebilirsiniz. Esnaf ve sanatkârlar da tüccar da kendi reel ekonomisini hayata geçirmesinde endişe ediyor. Endişe ettiği için de tam anlamıyla parasını yatıramıyor. Bir güvence söz konusu değil."

'SINIR KAPILARINDA İLÇENİN YA DA İLİN EKONOMİSİNE KATKI SAĞLAYACAK HERHANGİ BİR ALIŞVERİŞ BULUNMAMAKTADIR'

Sınır kapılarının kapalı tutulmasını da eleştiren Sarı, şunları kaydetti: "6-7 Haziran seçimlerinden bu yana yükselen tansiyon ile birlikte sınır kapıları fiilen kapatıldı. Üzümlü sınır kapısı açık olmasına rağmen sadece yolcu geçişine açıktır. Transit ticarete kapalıdır. Yine Esendere sınır kapısı bu düzeydedir. Sınır kapısından ilçenin ya da ilin ekonomisine katkı sağlayacak herhangi bir alışveriş bulunmamaktadır. Şu anda da iki sınır kapısı da bu şekildedir. Şemdinli-Derecik sınır kapısı da açık görünmesine karşın açık değildir. Ne yolcu transferleri ne de ticari güzergâh olarak kullanılmaktadır. Bunlar 7 Haziran sonrası PKK ile TSK arasındaki savaş ve bir de politik savaşların, Türkiye'deki üst siyaset kurumlarının savaşlarının sonuçları nedeniyle halkın gelir seviyesi tamamen düştü. Bu anlamda bir göç dalgasıyla karşılaştık. Seçim sonuçlarına baktığımızda Hakkari'de oyların aritmetiğinin dengesinin yükselip azaldığını görebiliyoruz."

'İHRACAT VERİLERİNİN DÜŞÜK OLMASININ EN ÖNEMLİ SEBEBİ SINIR KAPILARININ KAPALI OLMASIDIR'

Yüksekova Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Salih Özdemir de ihracat verilerinin düşük olmasının birçok sebebi olduğunu, ancak en önemli nedenin sınır kapılarının kapalı olması olduğunu vurguladı. Özdemir, "Son bir aydır sınır kapısı açılmış fakat sadece yay geçidine izin var. İthalat ve ihracatın olmayışından dolayı veriler düşük çıktı. İthalat ve ihracatımız olmadığından dolayı bu veriler düşük çıktı. Şu anda bizim esnaf ve tüccarlarımız Van'da Kapıköy üzerinden ihracatlarını gerçekleştirmektedir. Ondan dolayı rakamlar düşük çıktı. İnşallah bizim sınır kapısı yakında açılmasını bekliyoruz. Bizim tarafımızdan bir sıkıntı yok. İran tarafından sıkıntılar var. Özellikle inşaat alakalı sıkıntılar var. Onlar da aşıldığında inanıyorum eski verilerimize ulaşacağız." diye konuştu.

Depolarda ciddi derecede ihracat için malların beklediğini ifade eden Özdemir, "Bizim ciddi derecede bekleyen ihracat bekleyen tüccarlarımızın depolarında malları var. Tabii bundan dolayı ciddi bir derecede ihracat rakamlarını artıracaktır. Geçen sene Doğu ve Güneydoğu bazında ihracat rekorunu kırmıştık. Bundan en büyük ihracat kaynak madenlerin satışıdır. Özellikle çinko ve kurşundur. Buda son zamanlarda gerek Çukurca yolunun kapalı olması ve sınır ticaret kapılarının kapanmasından dolayıdır. Umuyorum kısa zamanda bunlarda çözülecek ve tekrar eski verilerimize ulaşırız." dedi.
CİHAN