İran’a yönelik yaptırımların ihlali nedeniyle Halkbank’a, verilecek ceza konusunda Türkiye ile ABD’li yetkililer arasında yürütülecek konuşmaların 37.5 milyar dolardan açılabileceği söyleniyor.

Türkiye’yle ceza miktarında olası bir anlaşmaya varılmasına yönelik müzakereler başlarlarken, ABD Hazine Bakanlığının Türkiye’deki müzakerecilere ilk talebini şimdiden iletmiş olabileceği belirtiliyor. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in bu hafta Halkbank’a gelecek ceza yüklü olursa veya siyasi saiklerle verilmişse bu parayı Hazine’nin ödemeyeceğine yönelik açıklamalarının ardında yatan neden bu miktarın bildirilmiş olması olabilir.

Halkbank yetkililerine yöneltilen ve içinde dolandırıcılık suçunun da bulunduğu suçlamalar, İranlı-Türk iş adamı Rıza Zarrab’ın 2016’nın Mart ayında Miami’de tutuklanmasından beri iki ülke arasında önemli bir gerilim konusu oldu.

Zarrab’ın savcılık makamının tanığı olduktan sonra geçtiğimiz ay New York şehrinde gerçekleşen davada verdiği ifade ve Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’ya mahkumiyet çıkması, ABD’nin Suriye’de politikası ve bu ülkedeki Kürt militanlara olan desteği sebebiyle Ankara’nın beslemekte olduğu husumeti arttırarak, ABD-Türkiye ilişkilerini kopma noktasına getirmişti.

Halkbank davasında gerçekleşen ihlallerin maddi boyutuna dair en net fikir veren bilgi, Zarrab’ın jüri üyelerine Iran’dan gelen nakit paranın uluslararası bankacılık sistemi aracılığıyla aktarılmasına yönelik olarak geliştirdiği sistemden 100 - 150 milyon ABD doları kazandığını söylemesiydi.

Zarrab, yüzde 0.5 komisyon karşılığında 100 milyon dolar kazandıysa, bu finansal sistemden geçirdiği tüm miktarın 20 milyar dolar olduğu anlamına geliyor. Eğer Zarrab’ın kazancı 150 milyon dolarsa, bu toplam işlem miktarının 37.5 milyar dolar olduğu anlamına geliyor.

ABD Hazine Bakanlığının izlediği yöntemlere aşina olan ve isminin gizli tutulmasını isteyen bir analist, “Büyük olasılıkla müzakereler bu civarlarda başlayacak. Açıkça görüldüğü gibi oldukça yüklü bir miktar. Bu tür rakamları hiç duymuyoruz. Kapalı kapılar ardında gerçekleştirilecek müzakereler sırasında daha biz resmî ağızlardan bir rakam duymadan önce, bu tutar çok daha düşük seviyelere çekebilir.”

ABD’li yetkililer geçmişte bankalara verdikleri cezalarda da sıklıkla benzer hesaplamaları kullandılar. Buna dair geçmiş örnekler BNP Paribas ve Standard Chartered’a yönelik cezalar. 2015 Mayısı’ında verilen bir kararda, bir ABD mahkemesi BNP’ye 8.9 milyar dolarlık para cezası kesti. Bu miktarın 8.8 milyon doları ihlal içeren işlem hacmini içeriyordu. BNP ile varılan anlaşmaya göre, şirketin suçun sorumluluğunu tamamıyla üstlenmesi ve ABD’li yetkilileri gelecekte yaptırım rejimiyle tam uyumluluğu garanti altına alacak mekanizmalar kurabileceğine ikna etmesi gerekiyordu.

Buradan hareketle, aynı analist, ABD Hazine Bakanlığı’nın Halkbank için de büyük olasılıkla aynı rotayı izleyeceğini belirtti.