Dünyada ve Türkiye’de giderek artan hava kirliliğinin bunama hastalığı için ciddi bir risk faktörü olduğu ortaya kondu. Havadaki zehirli atıklar, kan-beyin bariyerine bağlanarak iltihaba ve beyinde Alzheimer hastalarında görülen beta-amiloid protein birikimine yol açıyor.

Dİken'den Mesude Erşan'ın haberine göre, Dünya Alzheimer Kongresi’nde de sunulan bir çalışmaya göre motorlu araçlardan kaynaklanan zehirli gazlar (NO2 ) ve havada asılı kalabilen çok küçük parçacıkların (PM 2,5) düzeyi en az 10 yıl düşük tutulabilirse Alzheimer hastalığı riski yüzde 14 azaltılabilir.

Fransa’da yapılan bir başka çalışma sadece çok küçük parçacıkların (PM 2,5) havada azalmasıyla tüm bunamaların yüzde 15 düzeyinde azaltılabileceğini gösterdi.

57’inci Ulusal Nöroloji Kongresi’nde konuşan Türk Nöroloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Demet Özbabalık, “Bu nedenle temiz hava ve çevreci yaklaşımlar, doğaya olduğu kadar yaşlanmakta olan insan beynine de dostça davranmaktır” dedi.   

Alzheimer hastalığının farklı görüntüleme yöntemleri, kan ve diğer vücut sıvılarından alınan örneklerle erken dönemde tanısının mümkün olduğunu belirten Özbabalık, hastalık için 2021’in en önemli haberinin,  ‘Aducanumab’ (monoklonal antikor) ilaç tedavisinin ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA)  tarafından kullanım onayı alması olduğunu söyledi. Bu yeni ilaç hala çok tartışılsa da Alzheimer hastalığı tedavisinde 17 yıllık durağan dönemi bitirdi; tıp dünyasını sevindirdi ve umut verdi.  

FDA’nın ilaca şartlı onay vererek erken dönemdeki Alzheimer hastalarında kullanımının kapısını açtığını vurgulayan Özbabalık, “İlaçla, henüz hastaların şikayetleri başlamadan beyinde birikmeye başlayan ‘amiloid’ proteinini beyinden temizlenmesi hedefleniyor” dedi.

Ancak diğer yandan Özbabalık, Avrupa ve Türkiye’de de ilgili kurumlara kullanım başvuruları yapılan ilaca temkinli yaklaşıyor: “İlacın etkileri, yan etkileri açısından biraz daha gözlenmesi gerekiyor. Kaldı ki ilaç hastalığın sadece en erken dönemlerinde kullanılabiliyor.”

Deneysel tedavilerin vaatlerine kanmayın

Türkiye’de de bazı merkezlerde uygulanan ‘transkranial puls stimulasyon‘ ve ‘transkranial magnetik stimulasyon‘ yöntemleriyle Alzheimer ve başka demans hastalıklarının tedavi edildiği iddiasına dair Özbabalık şu uyarılarda bulundu: “Bunların hastalığa çok iyi geldiği, kesin, net ve görünür bir tedavi sağladığıyla ilgili duyumlarımız sıklaştı. Henüz bunlarla ilgili algoritmaya giren büyük bir çalışma bulunmuyor. Geniş ölçekli, plasebo kontrollü klinik çalışmalarda etkin oldukları gösterilmemiş olup halen deneysel tedavi özelliği taşıyorlar.”