Türk sivil havacılık sektörü şirketleri 2006 yılında turizm sektöründeki gerileme, ucuz bilet furyası ve petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle 2005'teki hızlı büyümeyi yaşayamadı. Dış hat uçuşu yapan şirketler yolcu kaybederken iç hat uçuşlarında yolcu sayısı arttı ancak kârlılık geriledi. Havayolu şirketleri döviz-YTL maliyetlerini dengeleyebilmek için 2007'de yurtdışı uçuş noktalarını artırma kararı aldı. Havacılık sektöründe hareket 2003 yılında özel havayolu firmalarının devreye girmesi ile birlikte başladı. İç hatlarda tarifeli sefer yapan firma sayısı Türk Hava Yolları (THY) ile birlikte 6'ya yükseldi. 2004'e göre yüzde 20 büyüyen sektör, 2005 yılında altın yılını yaşadı ve 4 milyon yolcu taşıdı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü verilerine göre 2002'de 150 olan uçak sayısı, 261'e ulaşırken 8 havalimanına yoğunlaşan uçak, yolcu ve kargo trafiği 2006'da 38 havalimanına yayıldı ve yüzde 375'lik artış sağlandı. Yıllarca hava taşımacılığında etkin kullanılamayan, Tokat, Uşak, Adıyaman, Siirt ve Kahramanmaraş gibi çok sayıda havaalimanı, sivil hava trafiğine açıldı. 2002 yılında mevcut havaalanları yüzde 50 kapasiteyle kullanılırken bugün yüzde 82 kapasite kullanımına ulaşıldı. İç hatlarda yolcu sayısında 2002 yılından bu yana yüzde 136'lık, dış hatlarda ise yüzde 40'lık artış yaşandı. 2003 yılında uygulanmaya başlanan Bölgesel Havacılık Politikası ile havacılık sektörünün özel havayolu şirketlerine açılması ile başlayan rakamsal tırmanış, Eurocontrol ve IATA gibi uluslararası kuruluşların Türkiye tahminlerini bile değiştirdi. Öyle ki, Türkiye için 2015 yılı itibariyle öngörülen toplam trafik artışı 2005’te yakalandı. Eurocontrol ve IATA'nın 2015 yılı için öngördüğü "50 milyon yolcu trafiği" hedefi geçen yıl yakalandı. 2002 yılında iç hat yolcu trafiği 8 milyon 500 bin iken, bu sayı 2005 yılında yüzde 139 artışla 20 milyon 500 bin yolcuya ulaştı, dış hatlarda 30 milyon yolcu taşındı. Ucuz bilet dalgasına Fly dayanamadı 2005 yılındaki parlak günler 2006'da ise maliyet artışları ve ucuz fiyat rekabeti nedeniyle gölgelendi. Özel havayolu şirketleri yurtdışında başlayan ucuz bilet rüzgârına kapıldı. Bilet fiyatları 9 YTL'ye kadar düşerken, özel havayolu firmaları daha önce uçulmayan ya da az sefer yapılan illere uçak koydu. THY de Turkish Express adlı yeni bir şirketle ucuz bilet kulvarında yarışacağını açıkladı ancak henüz adım atmadı. Öte yandan 2003 yılında iç hat uçuşlarına başlayan Fly Air, sektördeki rekabete daha fazla dayanamayarak 10 Eylül itibariyle hat seferlerini durdurma kararı aldı. Havaş, sunduğu yer hizmetleri karşılığı olan 1 milyon 206 bin doları tahsil edemediği gerekçesiyle sektöre girdiği 2003 yılından sonra ucuz bilet rekabetini başlatan Fly Air'in iflasını istedi. Sektördeki yolcu ve kargo taşımacılığı yapan şirket sayısı 2006 Ekim sonu itibariyle yüzde 53’lük bir artışla 20'ye yükseldi. 2003 yılında havayolu işletmeleri tarafından yurtdışında 78 noktaya uçuş yapılırken, bugün 103 noktaya ulaşılıyor. Üç yıl önce iç ve dış hat yolcu sayısı 32 milyon iken 2006 yılında bu rakam 55 milyona yükseldi. Dünyada fiyatlar artacak American Express kredi kartı kuruluşunun “Global Business Travel Forecast” adlı araştırma kuruluşuna yaptırdığı araştırmanın sonuçlarına göre, otel ve uçak seyahati fiyatlarında yüzde 5-7 oranında artış yaşanacak. Fiyat artışları önemli oranda şirket birleşmelerinden kaynaklanacak. Turizmgazetesi.com sitesinde yer alan araştırmaya göre bilet fiyatlarında özellikle business sınıfında yüzde 7’ye varan oranlarda artışlar beklenirken ekonomi sınıfında da fiyatların yüzde 5’lere varan oranlarda artacağı tahmin ediliyor. Uçak bileti fiyatlarında yaşanacağı belirtilen artışlara gerekçe olarak gösterilen havayolu piyasasında öngörülen şirket birleşmelerinin yanı sıra yükselen yakıt fiyatlarının da etkili olduğu belirtiliyor. THY Genel Müdürü Temel Kotil En hızlı büyüyen şirketiz THY, 2006'da personel alımı ve yeni alan personelinin alkollü içki ikramı yapmadığı iddialarının ardından apronda deve kesilmesiyle imaj sorunu yaşasa da başarılı bir yıl geçirdi. THY Avrupa’da yolcu sayısını en çok artıran havayolu şirketi olmayı başardı. Avrupa Havayolları Birliği'nin raporuna göre THY, yüzde 23,5’lik yolcu artışıyla birinci sırada yer aldı. Filosunda 105 uçak ve 12 bin çalışanı bulunan THY’nin 9 aylık net kârı 132 milyon YTL olarak gerçekleşti. THY Genel Müdürü Temel Kotil, "Son 3 yılda global pazardaki payımızı yüzde 0,59'dan yüzde 1,1'e çıkardık. Önümüzdeki yıl payımızı yüzde 1,5'e çıkartmayı hedefliyoruz" dedi. Onur Air Genel Müdürü Şahabettin Bolukçu Uçuş noktalarımızı artıracağız Onur Air, Türkiye'nin ilk özel havayolu şirketlerinden biri. 1992'den beri dış hatlarda çalışırken 2003'te iç hatlarda da uçmaya başladı. Genel Müdür Şahabettin Bolukçu, Onur Havayolları'nın 2006'da iç hatlarda hedeflediği 2 milyon 250 bin yolcu ve 130 milyon dolarlık ciroya ulaşacağını söylüyor. Onur Air'in 2007 hedefi ise iç hatlarda 2.5 milyon, dış hatlarda ise 1 milyon 400 bin yolcu taşımak. Bollukçu, "Onur Air telaffuz edilmesi o tarihte mümkün olmayan promosyonlar yaptı ve havacılığa insanların ilgisini çekti. Önümüzdeki yıl uçuş noktalarımızı artıracağız. Ayrıca teknik yatırımlara ağırlık vermeyi düşünüyoruz" diye konuştu. Pegasus Başkanı Ali Sabancı Avrupa’da gelişmeyi düşünüyoruz Pegasus’u 2005 Ocak’ta devralan Ali Sabancı, 2013 yılına kadar yatırım planı çerçevesinde 800 milyon dolarlık uçak bağlantısı yaptı. 14 uçağıyla charter seferleri yapan Pegasus, Kasım 2005’ten itibaren iç hat tarifeli seferlere başladı. Türkiye’de ilk defa erken rezervasyona ucuz bilet sistemini başlatan Pegasus, sektörde ilk defa kademeli fiyat sistemine de geçti. Pegasus Başkanı Ali Sabancı, şunları söylüyor: "Kış aylarında rekabet ortamı ve potansiyele göre yurtdışı tarifeli uçuşlar koyacağız. Avrupa’da gelişmeyi düşünüyoruz. Bu amaçla Almanya’nın 6-7 noktasına uçmaya başlıyoruz. İç hatlarda 5 yeni noktayı ekliyoruz." Atlasjet CEO'su Tuncay Doğaner Dış hatlara ağırlık verilecek Türkiye’nin ilk IATA üyesi özel havayolu şirketi olan Atlasjet, 48 yabancı havayoluna verdiği interline hizmet çerçevesinde, uluslararası uçuşlarla Türkiye'ye gelen yolculara iç hat bağlantı seferi sağlıyor. Atlasjet, 2007'den itibaren dış hat operasyonlarına daha çok ağırlık verecek. Havacılık sektöründe ikinci sıraya oturduklarını anlatan Atlasjet CEO'su Tuncay Doğaner, “Fiyat politikamızda herhangi bir değişiklik yapmayacağız. 2007'den itibaren, artık dış hatlara da fokuslanarak charter operasyonu değil, tarifeli seferlerle operasyon yürüteceğiz. Yaşlı uçakları vererek bunların yerine 12 adet ‘sıfır’ Airbus A320 uçaklar katacağız” diye konuştu. Sunexpress Genel Müdür Yardımcısı Hacı Say Kademeli fiyat sistemine devam 17 yıllık geçmişe sahip olan Sunexpress, 26 Mart itibariyle İzmir'den başlayarak 8 noktaya ulaştığı sefer noktasını 13 uçaklık filosu ile 2007 yılında daha da artırmayı planlıyor. Geçen günlerde hizmete giren Boeing 757-200’le birlikte, Sunexpress’in uçak sayısı 13’e, toplam koltuk kapasitesi ise 2604’e ulaştı. Sunexpress Genel Müdür Yardımcısı Hacı Say, "Bu yıl 250 milyon euro ciro bekliyoruz. Biz kademeli fiyat sistemine aynen devam edeceğiz. Sıcak yemekten sandviçe geçtik. Uçaklardan fırınları yakıt tasarrufu yapmak için söktük. 50 koltuk için gereken bir hostes sayısına göre personel sayımızı düşürdük" diye konuşuyor. İzmir Havayolları Başkanı Ekrem Demirtaş: 12 Avrupa kentine uçacağız Türkiye’nin en genç havayolu olan İzmir Hava Yolları (İZair), Pegasus işbirliği ile İzmir’den İstanbul, Adana, Ankara, Diyarbakır seferlerine başladı. İZair, uçuş noktalarına Erzurum, Gaziantep, Mardin, Samsun, Trabzon, Van ve Bodrum'u da ekledi. Geçen yıl nisan ayında İzmirli 114 işadamı tarafından kurulan İZair, Avrupa seferlerine başlamayı planlıyor. İzmir Havayolları (İHY) Başkanı Ekrem Demirtaş, uçak filosunu genişletip Avrupa'da 12 büyük kente uçacaklarını açıklayarak Atina, Milano, Paris, Londra, Frankfurt, Amsterdam, Viyana, Köln ve Berlin'in de dahil olduğu 12 Avrupa şehrine sefer başlatacaklarını belirtiyor. Türkiye tanıtım yapmadan havacılıkta yeni atılım zor Türkiye Özel Havayolu İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Başkanı Şahabettin Bolukçu, "Türkiye'de iyi bir tanıtım atağına geçilmeden havacılık sektörünün canlanması çok zor" dedi. Bolukçu şunları söyledi: "2005 yılındaki büyüme trendinde 125 uçağın üstünde uçağa sahip olan sektör, bu yıl Türk turizmindeki olumsuz gelişmeler nedeniyle etkilendi. İç hatlardaki potansiyel yüzde 20 büyüdü. Havacılık sektörü 2006 kış sezonunu ise uçaklarını yurtdışına operasyonel personeliyle kiralama yaparak geçirme gayreti içerisinde. Yurtdışından gelen turistlerin yüzde 50'sini özel sektör taşıyor, bunun yarattığı katma değer ise 10 milyar dolar civarında. Havacılık sektörünün toplam cirosu 2.5 milyar dolar. Türkiye'de artık yaz ve kış fiyat uygulamasına geçmemiz gerekiyor. Rakip ülkelerden daha fazla pay almak için rakip ülkelerin sunduğu faaliyetlerle çıkmanız lazım. 2006 yılında petrol fiyatlarındaki artış tüm dünyada olduğu gibi sektörün kârlılığını düşürdü. Petrol fiyatları 50 dolardan 79 dolara kadar çıkarak yüzde 24 arttı. 2006 yılı ortalaması da 63-64 dolar, yani kârın tamamı petrole verilmiş oldu. 2007'de 2005'ten daha iyi bir atlama beklemiyoruz. Türkiye'de iyi bir tanıtım atağına geçilmeden havacılık sektörünün canlanması çok zor. Yeni şirket kurulacağını sanmıyorum. Çok büyük sermaye birikimi söz konusu olmadığı için ortaklıklar olacağını da sanmıyorum. Türkiye'de her yıl yüzde 10'un üzerinde enflasyon varken, fiyatlar yüzde 100 düşüyor. Ciro 2007'de 2.5 milyar doların üzerine çıkacaktır." Havalimanlarının yurtdışı taşıma payları artırılıyor Dış hat uçuşlarında 2005'e kadar tek merkez konumundaki İstanbul'a yeni kentler ekleniyor. Devlet Hava Meydanları İşletmesi başta Ankara, Antalya, İzmir olmak üzere bazı illerdeki havaalanlarının da dış hat çıkış noktası olarak tayin edilmesini planlıyor. Bu düzenleme ile 2002 yılında yüzde 18, 2005 yılı itibariyle de yüzde 56 olan havayolu işletmelerinin yurtdışı taşıma paylarının daha da geliştirilmesi hedeflenirken diğer havaalanlarının da daha etkin ve verimli kullanılması düşünülüyor. Öte yandan yolcu azlığından dolayı Bakanlar Kurulu kararıyla kapatılan Sivas, Tokat ve Uşak havalimanları ise iç hat uçuşları için yeniden hizmete açıldı. Kapalı durumda bulunan Balıkesir Merkez ve Zonguldak Çaycuma havaalanlarının da hizmete girmesi için çalışmalar sürdürülürken atıl durumdaki Adıyaman, Kahramanmaraş, Siirt, Nevşehir Kapadokya havaalanları ile ilgili projeler de devam ediyor. REFERANS