London Advocacy ve Platform for Peace and Justice (PPJ) işbirliği ile Oxford Üniversitesinden bir akademisyenin gözetimi altında Avustralyalı bir PHD öğrencisi ile bir avukat tarafından hazırlanan raporda, OHAL KHK ve TMSF/Sulh Ceza Hakimlikleri eliyle hukuka aykırı olarak mülkiyet haklarına yapılan müdahaleler kayda alındı.

 

Rapora göre, hukuka aykırı olarak müsadere edilen ya da el konulan mülkiyet haklarının değeri en az 32 milyar dolar olarak hesaplandı. Dünyanın önde gelen insan hakları savunucularından ve Rusya tarafından hukuka aykırı olarak el konulan varlıklarla ilgili hukuki mücadelesi ile bilinen Bill Browder raporu şöyle duyurdu:

“Bu rapor, Erdoğan’ın Putin ile aynı şeyi yaptığını ortaya koyuyor. Kendisiyle aynı fikirde olmayan herkesi hapse atmanın yanı sıra, “mülk saldırıları” ile tüm mallarına el koyuyor. Bu rapor, Türkiye’de 32.2 milyar dolarlık yasadışı el konulmuş mülkü kataloglaştırmış.”

1. Türkiye’de Devlet’in mülkiyet hakkına müdahalesinden kaynaklanan hukuki ihtilaflar yeni bir sorun değil. 1959-2018 arasında AİHM’nin Türkiye aleyhine verdiği ihlal kararlarının %21’i (660 /3128 karar) mülkiyet hakki ihlallerinden kaynaklanmaktadır. Yine Anayasa Mahkemesi tarafından verilen hak ihlali kararlarının %31’i (2454/8036) mülkiyet hakki ihlallerinden kaynaklanmıştır.

2. DERNEKLER: OHAL KHK’ları ile 1,419 dernek temelli olarak kapatılmış ve

malvarlıkları hazineye devir edilmiştir. TBMM’nin 15 Temmuz Darbe

Girişimi raporuna göre bu derneklerden 1,326 tanesinin 69,926 üyesi, 81

otomobili ve 178 taşınmazı bulunmakta idi. Hazineye devir edilen bu

varlıkların değerine dair bir rapor ve bilgiye ulaşılamamıştır.

3. VAKIFLAR: OHAL KHK’ları ile 145 vakıf temelli olarak kapatılmış ve

malvarlıkları Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne (VGM) devir edilmiştir.

TBMM’nin 15 Temmuz Darbe Girişimi raporuna göre bu vakıflara ait 2,214

taşınmaz VGM’ne devir edilmiştir. Ayni rapora göre, bu vakıflardan 123

tanesi 1,531 taşınmaz olmaz üzere 2,3 Milyar TL’lik (826 milyon USD,

23/07/2016 tarihi itibariyle) varlığa sahipti.

4. NAKİT VARLIKLAR: Dönemin Maliye Bakanı, Naci Ağbal’ın 2016 yılı Mayıs

ayında yaptığı açıklamaya göre OHAL KHK’ları kapatılan tüzel kişilerin

elinde bulunan 472 milyon TL (USD163.5 milyon, 23/07/2016 tarihi

itibariyle) tutarındaki nakit para ve kambiyo senetleri Hazine’ye devir

edilmiştir.

5. TBMM’nin 15 Temmuz Darbe Girişimi raporuna göre 213,696 taşınmazın

tapu kayıtlarına İdare ve Yargı makamlarının talebi ile tedbir

konulmuştur.

6. ÖZEL OKULLAR: OHAL KHK’ları ile (400,000 öğrenci kapasiteli) 138,000

öğrencinin eğitim görmekte olduğu 1,060 okul temelli olarak kapatılmış ve

malvarlıkları Hazine’ye devir edilmiştir. Kamu İhale Kurumu ilanlarına göre

24 derslikli bir okulun yapımı ortalama 7.5 milyon TL’ye ihale edilmektedir.

Bu veriden hareketle, kapatılan okulların değeri 7.95 Milyar TL (2.76 milyar

USD, 23/07/2016 tarihi itibariyle) olarak tahmin edilebilecektir.

7. ÖGRENCİ YURTLARI: TBMM’nin 15 Temmuz Darbe Girişimi raporuna göre

OHAL KHK’ları ile 86,397 öğrenci kapasiteli 841 yurt kapatılmış ve

malvarlıkları Hazine’ye devir edilmiştir. Kamu İhale Kurumu ilanlarına göre

1,000 öğrenci kapasiteli bir yurdun yapımı asgari 27 milyon TL’ye ihale

edilmektedir. Bu veriden hareketle, kapatılan yurtların değeri 2.3 Milyar

TL (806 milyon USD, 23/07/2016 tarihi itibariyle) olarak tahmin

edilebilecektir.

8. MEDYA KURULUŞLARI: OHAL KHK’ları 34 televizyon, 38 radyo, 73 gazete

ve dergi, ve 6 haber ajansı olmak üzere 151 medya kurulusu kapatılmış ve

malvarlıkları Hazine’ye devir edilmiştir. Kapatılan medya kuruluşlarından

iki televizyon, 2 gazete, 1 radyodan oluşan İpek Medya Grubu’nun değeri

Aralık 2015 itibariyle 250 milyon USD olarak hesaplanmıştır. 3 gazete, 1

haber sitesi, 2 TV kanalı ve 1 haber ajansından oluşan Doğan Medya’nın

2018 Mart ayında 1.1 milyar dolara satıldığı göz önüne alındığında

kapatılmış olan 151 medya kuruluşunun değerinin 1 milyar dolardan az

olamayacağı değerlendirilmektedir.

9. HASTANE VE SAĞLIK KURULUŞLARI: 667 ve 689 sayılı KHK’lar ile 47

hastane, sağlık merkezi, poliklinik kapatılmış ve malvarlıkları Hazine’ye

devir edilmiştir. Bu sağlık kurumlarından dokuz tanesinin yatak kapasitesi

2,052’dir. İş ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2016 yılı açıklamasına göre bu

kurumlardan 21 tanesinin yıllık cirosu 400 milyon TL’dir. Kapatılan 47 sağlık kurumunun değeri 1.29 milyar dolar olarak değerlendirilmiştir.

10.ÖZEL ŞİRKETLER: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın TBMM’ye gönderdiği bilgi notuna göre TMSF’ye devir edilen 998 şirketin yanısıra 1,075 şirket

tamamen kapatılarak ticaret sicilinden terkin edilmiş ve malvarlıkları Hazine’ye devir edilmiştir

11.TMSF’ye devir edilen şirketlerin değeri 58.94 milyar TL (20.4 milyar USD, 23/07/2016 tarihi itibariyle) olarak açıklanırken kapatılıp malvarlıkları

Hazine’ye devir edilen 1,075 şirketin değerine dair bir rapor ve bilgi bulunmamaktadır.

12.MÜSADERE EDİLEN BİNALAR: Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devir edilen 2,214 taşınmazın yanısıra (Maliye Bakanı, Naci Ağbal’ın açıklamasına göre)

4,351 taşınmaz da Hazine’ye devir edilmiş olup bunlardan 3,361 tanesi binadır. Bu binalar, ayni açıklamaya göre, 7.2 milyon m2 kapalı alana sahiptir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın asgari maliyet sirküleri (IV. A, B,C, 915 TL /m2) dikkate alındığında bu binaların inşaat maliyeti 6.73 milyar TL (2.23 milyar Dolar, 23/07/2016 tarihi itibariyle) olarak tahmin edilebilecektir.

13.ÜNİVERSİTELER: OHAL KHK’ları 15 üniversite ve onlara ait 7 hastane kapatılmış ve malvarlıkları Hazine’ye devir edilmiştir.

14.Kapatılma günü itibariyle, 64,533 öğrencisi olan ve 2,808 akademisyenin çalıştığı üniversitelerin değeri hakkında bir rapor bulunmamaktadır. Bu üniversitelerden sekizinin (Turgut Ozal, Fatih, Zirve, Mevlana, Melikşah, Gediz, Süleyman Şah ve İpek Üniversitesi) değerinin 23/07/2016 tarihi itibariyle asgari 1.5 milyar USD olduğu değerlendirilmiştir.

15.Raporda OHAL KHK’ları ve Terörle Mücadele kanunları kullanılarak el konulan mal varlıklarının değerinin OHAL ilan edildiği 23/07/2016 itibariyle

en az 32.24 Milyar USD olduğu ifade edilmiştir.

16.Rapor, ayrıca adil yargılama prensiplerine uygun bir yargılama olmaksızın ve tazminat ödenmeksizin gerçekleştirilen bu el koyma işlemlerinin niteliği

itibariyle müsadere olduğu ve bu işlemlerin  a) Uluslararası Teamül Hukuku, BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (md.

17) BM Medeni ve Siyasal Haklara İlişkin Sözleme (md.4), AIHS (md. 15),AIHS 1. Ek Protokol,b) Anayasa, (md. 13-35-38-46-47), Türk Ceza Kanunu (md. 54), OHAL

Kanunu ve Anayasa Mahkemesi içtihatlarına aykırı olduğunu açıklamaktadır.

[RAPORUN TAMAMI İÇİN TIKLAYIN]