“Emisyon hacmi” olarak da bilinen tedavüldeki para tutarı bir haftada 14 milyar TL arttı.

Seçimden hemen önce bu kadar yüksek tutarlı para basma faaliyeti, “Hükümetin seçim öncesi vaat ettiği emekliye bayram ikramiyesi bu şekilde mi ödendi?” sorusunu gündeme getirdi. 

TCMB konuyla ilgili herhangi bir açıklama yapmazken, Maliye Bakanı Naci Ağbal emeklilere Ramazan ve kurban bayramlarında verilecek 1.000’er TL ikramiyenin bütçeye maliyetinin 24 milyar 600 milyon TL olacağını kaydetmişti.

Karşılıksız basılan para tutarı haftalık yüzde 9,33 artarken, yıllık artış yüzde 25 oldu. 16 Haziran 2017’de tedavüldeki para tutarı 130 milyar 459 milyon 252 bin TL idi. Sene başından itibaren de emisyon hacmi yüzde 21,6 arttı.

Basılı paranın yüzde 98,2’si kâğıt banknot kalan yüzde 1,8’i ise madeni paralardan oluşuyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ile madeni paraların basılmasından sorumlu Darphane Genel Müdürlüğü verilerine göre tedavüle giren ilave banknot ve madeni para toplamı son 1 yılda 32 milyar 232 milyon 193 bin TL artmış oldu.  

Tedavüldeki para miktarı 2017 yılında 4,3 milyar TL artarak 138,6 milyar TL’ye ulaştı. 2016 sonunda 1.566 TL olan kişi başına düşen basılı para miktarı ise 2018 yılı nisan sonu itibarıyla 1.705 TL’ye ulaştı. 14 Haziran’da kişi başına düşen para miktarı 2 bin 8 TL oldu. 

Merkez bankaları enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde tedavüldeki para miktarını (emisyon hacmi) kısarak fiyat artışlarını kontrol alma yoluna gidiyor. Enflasyonun düşük olduğu dönemlerde de para arzını artırabiliyor. 

Piyasada bir maldan fazla bulunması nasıl o malın fiyatını azaltıyorsa aynı şekilde tedavüldeki para miktarının artması o paranın değerini düşürüyor.

TL’nin dolar karşısında sene başından bu yana yüzde 26,6 değer kaybetttiği dikkate alındığında karşılıksız para basmanın maliyeti vatandaşa yüksek enflasyon ve kur artışı olarak yansıyor.

Bu açıdan bakıldığında Türkiye’de enflasyonun 12’ye yükseldiği 2017’de ve yine çift hanede seyrettiği 2018 ilk 5 aylık dönemde Merkez Bankası ile Darphane’nin ilave para basarak iktisat teorisinin tam aksine hareket ettiği görülüyor.

Enflasyon yükselirken tedavüldeki para miktarının artırılması ‘ateşle oynamaktan farksız’ şeklinde nitelendiriliyor.

İktisatçı Ege Cansen tedavüldeki para artışı için, “Bunun adı karşılıksız para basmaktır. Enflasyon da buradan kaynaklanıyor.” diyor.

İPA HABER