Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD), asgari geçim ücretine bir alternatif olarak belirlediği 'İnsani Geçim Ücreti' ile Türkiye'de bölgelere göre insanca yaşamanın maliyetini araştırdı. Derneğin araştırmasına göre İstanbul'da ortalama büyüklükte bir ailenin insan onuruna yaraşır, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını ortalama karşılayan, toplumun refah seviyesini yansıtan insani geçim ücreti 2016 yılı için 1.950 TL olarak belirlendi.

İGİAD, asgari ücrete alternatif olarak geliştirdiği 'İnsani Geçim Ücreti' ile Türkiye'de farklı bölgelerde yaşayan ailelerin insan onuruna yaraşır, sosyal ihtiyaçlarını ortama karşılayacak bir şekilde geçinebilmeleri için alt standartların ne olması gerektiğini ortaya koyuyor. Bu çerçevede Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz ve Yrd. Doç. Dr. Yusuf Alpaydın tarafından yapılan araştırma sonuçları ve 2016 Yılı İnsani Geçim Ücreti düzenlenen basın toplantısı ile açıklandı. Derneğin Genel Merkezi'nde yapılan toplantıda konuşan Prof. Dr. Adem Korkmaz, şunları söyledi:

"İGÜ, farklı bölgelerde ortalama büyüklükteki ailelerin insanca geçimini sağlayacağı taban ücret seviyesidir. Bu uygulamanın temeli, alt gelir grubundaki işgörenlerin insanca yaşam standardına erişmesine yardımcı olmaktır. İGÜ, aynı zamanda, işverenin, yanında çalıştırdığı işgörenleri yoksulluğa mahkûm etmemesi, üretilen artı değerin adil bir şekilde paylaşılması ve bu sayede iş ortamındaki motivasyonun arttırılması gereğini ortaya koymayı amaçlayan bir uygulamadır."

Korkmaz, İGİAD'ın, işveren ve işgören gibi ana unsurlarının kazanca katkıları oranında ve oluşan kârı hakkaniyet çerçevesinde paylaşılmasını, adil ve hak merkezli bir iş hayatının gerçekleşmesi için asgarî şart olarak gördüğünü belirterek, "Bu prensip hem inanç hem sosyal dayanışma hem de işletme veriminin artırılması açısından önemlidir. Bu sayede hakkaniyete dayalı ve adil bir paylaşım gerçekleşmiş olacak, toplumsal barışın ve düzeyli bir kalkınmanın önü açılacaktır." dedi.

"HAKKANİYET, YARDIMLAŞMA VE ÜCRETİN YETERLİLİĞİ ESAS ALINDI"

Prof. Dr. Korkmaz, İGÜ uygulamasında piyasa şartları değil hakkaniyet, yardımlaşma ve ücretin yeterliliğinin esas alındığını vurguladı ve "Özellikle emek arzının yoğun olduğu ülkemizde piyasa mekanizmasının çalışanların aleyhine bir durum oluşturduğu açıktır ve bu çok yoğun bir şekilde istismar edilmektedir. Burada istismar, tek taraflı olmamakla birlikte işveren tarafı uygulayıcı taraf olarak daha fazla önem taşımaktadır." ifadelerini kullandı.

Ortalama büyüklükte bir hanenin aylık insani geçim maliyetinin hesaplanmasından hareketle yapılan araştırma hakkında bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Yusuf Alpaydın da İGÜ'nün bir ailenin; gıda, giyim, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar, mobilya, ev aletleri ve ev bakımı, sağlık, ulaştırma, haberleşme, eğlence ve kültür, eğitim hizmetleri ve sair harcamalarını içerdiğini aktardı. Alpaydın, İGÜ hesaplamasının temelini üç veri kaynağının oluşturduğunu belirterek, şu bilgileri verdi:

"Sağlık Bakanlığı'nın Hacettepe Üniversitesi ile birlikte yaptığı 'Türkiye'ye özgü beslenme rehberi', 'TÜİK tüketici fiyatları' ve 'Hane halkı bütçe anketi'. Türkiye'ye özgü beslenme rehberinde yer alan bireylerin sağlıklı ve dengeli bir şekilde beslenebilmesi için günlük alınması gereken besin çeşitleri ve miktarları baz alınarak önce bir yetişkinin daha sonra ailenin aylık gıda harcaması belirleniyor."

TÜİK tarafından üretilen veriler kullanılarak yapılan hesaplamalara göre, işverenlerin İstanbul'daki bir işgörene ailesini geçindirebilmesi için asgari olarak aylık toplam 1.950 TL (prim, ikramiye, yardım vb. yan ödemeleri dâhil) ödemesi gerektiğini tespit eden Alpaydın; bu rakamın, SGK, vergi ve devlet tarafından karşılanan eğitim giderlerini içermediği belirtti. Alpaydın. "İGİAD, bu rakamı, işgörene verilmesi gereken insani geçim ücreti tutarı olarak işverenlere tavsiye ediyor. Her bölge için farklı ücretlerin belirlendiği çalışmada, Türkiye ortalaması fiyatlarla hesaplanan İGÜ 1.542 TL olarak belirlendi." şeklinde konuştu.

"HÜKÜMET İŞGÖREN MALİYETİNİ İŞVEREN İÇİN MAKUL DÜZEYE ÇEKMELİ"

İGİAD Başkanı Ayhan Karahan da konuşmasında, işgörenlere ödenen asgarî ücretin, toplumsal dayanışma ve refah seviyesi açısından önemli bir gösterge olarak kabul edildiğini vurguladı. Kurucuları arasında işverenlerin yanı sıra işgörenlerin de olduğu İGİAD olarak. yürürlükte olan asgarî ücret seviyesinin daha da yukarılara çekilmesi gerektiğini düşündüklerini belirten Karahan, "Bu konuda işverenlerin daha duyarlı olmaları konusunda çağrıda bulunan derneğimiz, İGÜ sayesinde çalışanların ücretlerinin sürekli iyileştirilmesini amaçlıyor." dedi.

İGİAD'ın iş dünyasına alternatif olarak sunduğu ve reel rakamlarla hesaplanan İGÜ'yü pratikte uygulanması ya da uygulama yönünde gayret gösterilmesi için tüm işverenlere tavsiye ettiklerini belirten Karahan, "İşverenlerin bu ücret seviyesini işletmelerinde uygulayabilmeleri için de hükumetin işgören maliyetini işverence makul olabilecek düzeye çevirecek düzenlemelerde bulunması gerekiyor." diye konuştu.

İGİAD İnsani Geçim Ücreti (İGÜ) Tespit Komisyonu, her yıl Aralık ayında yaptığı bir araştırma ile Türkiye'de farklı bölgelerdeki ailelerin geçinebilmesi için gerekli olan asgari ücret seviyesini tespit ediyor. İGİAD'ın 2004 yılından beri Asgari Geçim Ücreti (AGÜ) ismiyle İstanbul için yaptığı çalışma, 2014 yılı itibariyle İGÜ olarak revize edilmiş ve hesaplamada daha ileri yöntemlerin kullanılmasına geçilmişti. İGÜ hesaplaması, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstatistiki Bölge Sınıflaması'nda yer alan 12 farklı bölge için yapılmaya başlanmıştı.

Bölgelere Göre İnsani Geçim Ücreti (İGÜ) *

2015 Aylık 2016 Aylık

İstanbul 1780 1950
Batı Marmara 1338 1442
Ege 1418 1508
Doğu Marmara 1512 1672
Batı Anadolu 1495 1659
Akdeniz 1362 1481
Orta Anadolu 1374 1439
Batı Karadeniz 1229 1347
Doğu Karadeniz 1271 1370
Kuzeydoğu Anadolu 1301 1390
Ortadoğu Anadolu 1375 1513
Güneydoğu Anadolu 1315 1492
Türkiye 1390 1542

* (TÜİK İstatistiki Bölge Sınıflaması verileri baz alınarak hesaplanmıştır.)

CİHAN