Aralık 2014’te yürürlüğe giren makul şüphe düzenlemesi 5 ayda hukuk ve adalet kavramlarını yok etti. Türkiye, çocukların cumhurbaşkanına hakaretten tutuklandığı, derneklerin öğrencilere burs verdikleri gerekçesiyle basıldığı, yardım kuruluşlarının kurban kestiği için arandığı, gazetecilerin bir tweet attı diye 5 yılla yargılandığı, hakimlerin ve savcıların kararları yüzünden tutuklandığı ve pek çok garabetin yaşandığı bir ülke haline geldi.

PROJENİN GEREKÇESİ

Bugün Gazetesi'nin haberine göre, Türkiye hemen her gün sahnelenen hukuksuzluklarla adalet kavramının askıya alındığı bir ülkeye dönüştü. Kişinin üstü, eşyası, konutu ve işyerinin aranmasında somut delillere dayalı kuvvetli şüphe yerine makul şüpheyi yeterli sayan yasa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın onayıyla 12 Aralık 2014’te Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. O tarihten itibaren, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın proje dediği Sulh Ceza Hakimlikleri kararıyla makul şüpheye dayanılarak onlarca operasyon yapıldı. Darbe dönemlerinde bile rastlanmayan hukuksuz gözaltı ve arama kararları verildi.  Özgür basından öğrencilere burs veren eğitim derneklerine, işadamları derneğinden avukatlık bürolarına kadar çok sayıda kişi ve kuruluşa uydurma ihbarlarla baskınlar yapıldı. Hakimler verdikleri kararlardan dolayı, savcılar Suriye’ye silah taşıyan TIR’ları durdukları için tutuklandı. Onlarca kişinin tutuklandığı operasyonlarda insanlar mağdur oldu. Yargıya güven sıfırlandı.

MUHALİFLERE BASKI

Makul şüphe yasasıyla, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun “şüpheli veya sanıkla ilgili arama” maddesi değiştirildi. Şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu ve işyerinde aramanın ‘somut delillere dayalı kuvvetli şüphe’ yerine ‘makul şüphe' ile yapılacağı hüküm altına alındı. Bu değişiklikle Temmuz 2014'te göreve başlayan Sulh Ceza Hakimlikleri’nin somut delil olmadan arama ve gözaltı kararı vermesi kolaylaştı. Yüzlerce kişi, evlerinde haksız yere arama yapılarak gözaltına alındı. Yasayla ‘taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma’nın kapsamı da genişletildi. Bu kapsamda daha önce “silahlı örgüt” veya  “örgüte silah sağlama” suçundan el koyma kararı verilirken; iktidarın hedefinde olan kişi ve kurumların mal varlığına el konulmasına imkan verecek şekilde “Anayasa’yı ihlal”, “yasama organına karşı suç”, “hükümete karşı suç”, “Hükümete karşı silahlı isyan”, “silahlı örgüt”, “silah sağlama” ve “suç için anlaşma” soruşturmalarında da el koyma kararı verilebileceği yasaya eklendi.

Bu şekilde hükümete muhalif olan kişi, şirket, cemaat veya tarikatların malvarlığına el koymanın yolu açıldı.

DİNLEME GENİŞLETİLDİ

Makul şüphe yasasıyla, telefon dinlemenin kapsamı genişletildi. Şüphelinin telefonları ağır ceza mahkemesi kararıyla dinlenirken, bunun yerine hakim kararıyla dinlenmesi benimsendi. Dinleme için başkaca delil elde edilememesi şartı yasadan çıkarıldı. “Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak” ile “Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar” kapsamında dinleme yapılacağı yasaya girdi. Aynı şekilde teknik araçla izlemenin kapsamı da genişletildi.

DGM’LER GERİ GETİRİLDİ

Yasayla, ihtisaslaşma adı altında HSYK'nın bazı mahkemeleri özel olarak yetkilendirmesi sağlandı. HSYK, yasa değişikliğinin ardından terör ve örgütlü suçlara bakmakla yetkilendirdiği mahkemelerin heyetlerini değiştirdi.

AVUKATA SINIRLAMA

Avukatın soruşturma dosyasının içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alması da kısıtlandı. Savcının hakim kararıyla şüpheli avukatının dosya içeriğini incelemesini sınırlandırabileceği yasaya girdi.

MAKUL ŞÜPHE NEDİR?

Hayatın akışına göre somut olaylar karşısında genellikle duyulan şüpheye makul şüphe deniyor. 17 ve 25 Aralık yolsuzluk soruşturması öncesi makul şüphe CMK'da yer alıyordu. AKP, yolsuzluk soruşturması sonrası değişiklik yaparak somut delillere dayalı kuvvetli suç şüphesi kavramını getirdi. Ancak HSYK'yı kontrolü altına almasının ardından kamuoyundan yükselen tepkilere rağmen kuvvetli suç şüphesini makul şüphe olarak değiştirdi.

Kuvvetli şüphe ise, eldeki deliller, bu delillerin neden sonuç, illiyet bağı ve şüpheli, sanıkla ilgisi, kişinin bu suçu işlediği yönünde kanaat oluşturuyorsa, işlediği bu suç nedeniyle cezalandırılması, beraat etmesine göre kuvvetle muhtemel olması halinde mevcut olan şüpheye deniyor.

HUKUK OFİSİNE BASKIN

Konya'da avukat Memduh Oğuz, 10 Mayıs 2015 günü evinde makul şüphe gerekçesiyle gözaltına alındı. Herhangi bir mahkeme kararı ibraz edilmeden gerçekleştirildiği belirtilen gözaltı işleminden 14 saat sonra Oğuz'un avukatlık bürosunda arama yapılması için Sulh Ceza Hakimliği’nden karar çıkarıldı.

Oğuz, önce serbest bırakıldı. Ancak üç saat sonra nöbetçi hakim tutuklama kararı verdi.

AVUKATA, ERDOĞAN'A HAKARETTEN TUTUKLAMA

Afyon Barosu'na kayıtlı Avukat Umut Kılıç, Adalet Bakanlığı'nda girdiği hakimlik mülakatında Cumhurbaşkanı Erdoğan'a faşist diyerek hakaret ettiği gerekçesiyle Sulh Ceza Hakimliği kararıyla 21 Nisan 2015 günü tutuklandı. Kılıç, Ankara 32. Asliye Ceza Mahkemesi'nin hakkında düzenlenen iddianameyi kabul etmesinin ardından tahliye edildi.

HAKİMLER TUTUKLANDI

Samanyolu Yayın Grubu Başkanı Hidayet Karaca ve 63 polisin dosyalarında reddi hakim kararı veren eski İstanbul 29. Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi Metin Özçelik ile tahliye kararı veren eski İstanbul 32. Asliye Ceza Mahkemesi Hakimi Mustafa Başer, kararlarından dolayı tutuklandı. Tahliye kararları İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından uygulanmazken, HSYK jet hızıyla toplanarak hakimleri açığa aldı. HSYK müfettişinin tahliye kararı veren hakimlerin hükümeti devirmeye teşebbüs ettiği iddia edilen şüphelilerle fikir ve eylem birliği içerisinde olduğu raporu üzerine Hakim Özçelik 30 Nisan, Başer ise 1 Mayıs günü “Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmayı veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs etmek" ve “Silahlı örgüt üyesi olmak" suçlamalarıyla tutuklandı.

MİTİNGTEN ÖNCE GÖZALTI

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçen yıl Başbakan olarak geldiği Osmaniye mitinginde ‘Dikkat. İtinayla yürütme yapılır’ tişörtü yüzünden hakkında dava açılan 36 yaşındaki İbrahim Alıcı, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun Osmaniye mitingi öncesi 3 Mayıs Pazar günü hakkında yürütülen soruşturma gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.

Bu fotoğraf Mart 2015’te çekildi. Gezi olaylarında yaralanarak  hayatını kaybeden Berkin Elvan'ın yıldönümü anmasında polis bir genci otomatik silah ile böyle durdurdu.

MAKUL ŞÜPHE DAYAĞI

Kadıköy’de, evinin önünde 12 Aralık 2014 günü ‘makul şüpheli’ olarak çevrilen Berkan Atılan(24), polis tarafından dövüldü. Ters kelepçe takılan Atılan'a, götürüldüğü Göztepe Karakolu’nda da şiddet uygulandı.

1 MAYIS'TA MAKUL ŞÜPHE GÖZALTISI

1 Mayıs'ı kutlamak için meydanlara inen vatandaşlara iç güvenlik paketi ve makul şüphe  yasası uygulandı. 408 kişi gözaltına alındı, 19 kişi Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet etmek, kamu malına zarar vermek, terör örgütü üyeliği iddialarıyla tutuklandı.

BERKİN ELVAN PANKARTINA CEZA

AKP’nin 8 Şubat 2015 tarihinde Sinan Erdem Kapalı Spor Salonu’nda yaptığı İstanbul Olağan İl Kongresi’nde Gezi olaylarında hayatını kaybeden Berkin Elvan pankartı açan Leyla Erdoğan ve Hicri Selviler’e ‘terör örgütü propagandası’ yapmaktan 1’er yıl hapis cezası verildi.

BİLDİRİYE TOPLATMA

Denizli’de Birleşik Haziran Hareketi’nin 7 Aralık 2014 günü yapılacak toplantısını duyuran bildiriler hakkında, ‘makul şüphe‘den suç delili olduğu gerekçesiyle ‘el koyma’ ve ‘toplatma’ kararı verildi.

YGS BİRİNCİSİ KOLEJE POLİS BASKINI

Adana’da YGS sınavında il birincisi çıkaran Çukurova Burç Koleji'ne okulun servis işini alamayanların ihbarı üzerine makul şüphe gerekçesiyle 40 polis tarafından baskın yapıldı. 21 Mart 2015 günü yapılan baskına gerekçe olarak, vergi incelemesi gösterildi. Arama kararını Adana 1. Sulh Ceza Hakimliği verdi. YArgıtay kararına göre okulda vergi adı altında yapılan aramaların hukuksuz olduğu belirlendi.

Yargıtay 11. Ceza Dairesi'nin kararında veri suçlarından işyerinde arama yapılabilmesi için vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların gerekçeli bir yazı ile sulh ceza hakimine başvurması gerektiği kaydedildi. Arama işleminin de polis tarafından değil, vergi inceleme elemanlarınca gerçekleştirilmesi gerektiği vurgulandı.

16 YAŞINDAKİ ÇOCUK TUTUKLANDI

Konya'da basın açıklaması sırasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a hakaret ettiği ileri sürülen lise öğrencisi 16 yaşındaki M.E.A, 24 Aralık 2014 günü okulunda gözaltına alındı. M.E.A, Erdoğan'a hakaret suçundan Sulh Ceza Hakimliği tarafından aynı gün tutuklandı. Tutuklamaya kamuoyunun sert tepki göstermesi üzerine M.E.A, 2 gün sonra serbest bırakıldı.

İLK DARBE BASINA

Makul şüphe yasasının ilk mağduru gazeteciler oldu. Yasa yürürlüğe girdikten bir gün sonra 14 Aralık 2014’te özgür medyaya operasyon yapıldı.

Zaman Gazetesi Genel Yayın Müdürü Ekrem Dumanlı ile Samanyolu Yayın Grubu Başkanı Hidayet Karaca, dizi senaristleri ve bazı emniyet mensupları Tahşiye davası kılıf yapılarak makul şüphe gerekçesiyle gözaltına alındı. Karaca ve emniyet müdürleri, dizi senaryosundan dolayı tutuklandı. Tutuklama kararında makul şüphe gerekçe gösterildi. Hidayet Karaca, 5 aydır hukuksuz bir şekilde Silivri Cezaevi’nde esaret altında tutuluyor.

GAZETECİNİN EVİNE BASKIN

AKP'nin makul şüphe teklifi Meclis'te yasalaşmadan Adana'da gazeteci Aytekin Gezici'nin evi makul şüphe gerekçesiyle arandı. Gezici'nin bazı tweetleri nedeniyle Adana 2. Sulh Ceza Hakimliği'nin kararıyla evinin aranıp gözaltına alındığı ortaya çıktı.

TRAFİKTE POLİSLE TARTIŞTI, GÖZALTINDA HAYATINI KAYBETTİ

Ankara'nın Ayaş ilçesinde eski gazeteci Yılmaz Koçyılmaz 10 Şubat 2015 akşamı trafik polisleri ile yaşadığı tartışmanın ardından makul şüphe gerekçesiyle gözaltına alındı. Tansiyon hastası olduğunu söylemesine rağmen elleri kelepçelenen Yılmaz, polis aracında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.

4 SAVCI TUTUKLANDI

Ocak 2014'te Hatay ve Adana'dasilah yüklü MİT TIR'larının durdurulmasında görev alan Adana eski Cumhuriyet Başsavcısı Süleyman Bağrıyanık, Başsavcı Vekili Ahmet Karaca, savcılar Aziz Takçı ve Özcan Şişman ile Adana eski İl Jandarma Komutanı Albay Özkan Çokay HSYK müfettişinin raporuyla 7 Mayıs 2015 günü tutuklandı.

KPSS'DE HAMİLELERE GÖZALTI

Savcı Yücel Erkman'ın yürüttüğü KPSS'de kopya soruşturmasında makul şüphe gerekçesiyle çok sayıda kişi gözaltına alındı. Savcılığın kararıyla 9 aylık hamile ve emzikli çocuğu bulunan kadınlara da davetiyle ifade yerine gözaltı yapıldı. KPSS soruşturmasında M.B.C., bilirkişinin zayıf kanaati gerekçe gösterilerek tutuklandı. M.B.C.’nin sınavda işlem yapmadan 1 soruyu çözmesi kopya çekildiğine ilişkin ‘zayıf kanaat’ olarak sunuldu.

BİR TWEET’E 5 YIL?HAPİS TALEBİ

Sosyal medyada '17 Aralık soruşturmasını kapatan savcıyı unutmayın' mesajını paylaşan haber spikeri Sedef Kabaş'ın evi sulh ceza hakiminin makul şüphe kararıyla 30 Aralık 2014 günü sabaha karşı arandı.

Attığı tweet nedeniyle bilgisayar, telefon ve tabletine el konuldu. Gözaltına alınan Kabaş'a terörle mücadelede görev alan kişileri hedef göstermek suçundan 5 yıl hapsi istendi. Kabaş'a ayrıca arama sırasında polisi bekletmek suçundan ikinci bir dava daha açıldı. Kabaş, ağır ceza mahkemesinde yargılanıyor.

ÇARŞAFLI KADINA ARAMA

Bingöl merkeze bağlı Saray Mahallesi'nde çarşaflı bir kadının üzerinde bomba olduğu ihbarı üzerine makul şüphe araması yapıldı.  155 polis hattını arayan şahsın ihbarını yeterli gören polisler, 3 Mart 2015 günü çarşaflı kadının üzerini aradı.

8 SDP'LİYE EYLEM GÖZALTISI

Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da katıldığı AKP İzmir İl Başkanlığı kongresinden önce Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) İzmir İl Başkanı Semra Uzunok'un da aralarında bulunduğu 8 kişi, 31 Ocak 2015 günü Alsancak'ta "makul şüphe" iddiası ile polislerce gözaltına alındı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 15 Mart 2015 günü Balıkesir'de yapacağı toplu açılış öncesi polis, 6 kişiyi eylem yapabilecekleri şüphesiyle gözaltına aldı.

BALYOZ'A BERAAT, MEHMET? BARANSU'YA TUTUKLAMA

Taraf Yazarı Mehmet Baransu, Balyoz darbe planını yayımladığı gerekçesiyle 1 Mart 2015 günü gözaltına alındı. Polis Baransu'nun evinde 12 saat arama yaptı. Yeniden yargılama yapılan Balyoz davasında sanıklara beraat kararı verilirken Baransu, "Devletin güvenliği, iç veya dış siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken bilgileri açıklama" suçundan tutuklandı. Aynı gerekçeyle gazeteci Yasemin Çongar da ifade verdi.

28 ŞUBAT'TAN BETER BASKINLAR

Ankara, Manisa, Çanakkale, Balıkesir, Niğde ve Malatya’da eğitim ve işadamları derneklerine makul şüphe gerekçesiyle sulh ceza hakimi kararıyla baskın düzenlendi. Çanakkale’de işadamları derneğine baskının gerekçesi öğrencilere verilen burslardı.
Manisa’da iki hafta içeresinde çoğu eğitim ve yardım kuruluşu olan 17 derneğe baskın düzenlendi. Manisa Emniyet Müdürü Tayfur Erdal Ceren, eğitim kurumlarına yapılan yardımı ‘teröre destek’ olarak tanımladı.  

Manisa’da cadı avı esnafa kadar uzandı. Önceki gün jean satış mağazası, ayakkabı dükkanı, sigorta acentesi, mimarlık ofisi, inşaat firması ve Cihan?Medya Dağıtım A.Ş.’ye operasyon yapıldı.

CHP’Lİ ONUR: HUKUK YOK EDİLDİ

Basılan bir derneği ziyaret eden CHP’li Melda Onur “Hukui yapı yok edildi, kimsenin adalete güveni kalmadı” dedi. CHP milletvekili Özgür Özel ise baskınların hukuksuz ve itibarsızlaştırmaya yönelik olduğunu söyledi.

NEDEN KURBAN ETİ DAĞITIYORSUNUZ?

İhtiyaç sahiplerine yardım eli uzatan Kimse Yok Mu Derneği'ne silahlı terör örgütü suçundan soruşturma başlatıldı. Ankara Cumhuriyet Başsavcısı'nın derneğe gönderdiği yazıyla ortaya çıkan soruşturma 28 Şubat dönemini hatırlattı. Derneğe, “Niye kurban kestiniz? Kesim bedeli kaç lira? Kurbanları nerede dağıttınız?” soruları yöneltildi.

AKP'Yİ KORURKEN GAZİ OLAN POLİSE GÖZALTI

Dün Niğde ve Gaziantep’te algı operasyonları gerçekleştirildi. Gaziantep'te Polis Meslek Yüksekokul çalışanlarına yönelik operasyonda 1'i emekli emniyet müdürü 7’si komiser 11 polis gözaltına alındı. Gözaltına alınan komiser Mesut Güleç'in Diyarbakır'da görev yaptığı sırada AKP binasını korurken bombalı saldırıda bacağından yaralandığı öğrenildi.

Gözaltı listesindeki Emniyet Müdürü Ahmet Gürsul'ün geçen ay kaza geçirdiği ve belinin kırıldığı belirtildi. Evinde tedavisi devam eden Gürsül’ü almak için giden polislerin emniyet müdürünü o halde gözaltına almak için bir saat beklediği aktarıldı. Bunun üzerine eşi 'Sedye getirin bari' diye sitem edince polislerin ayrıldığı kaydedildi.

Niğde’de ise Ümit Eğitim ve Kültür Derneği (NÜMDER) hedef alındı. Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri, NÜMDER başkanı ve üyelerinin evlerine operasyon düzenledi.

Metin ARSLAN/ Gökhan ÖZDAĞ/ Ömer ÖNDER- BUGÜN GAZETESİ