Gazete Duvar'dan Kenan Şener'in haberine göre Kamu bankaları 2020’de FOX TV, Halk TV, Tele-1, KRT ve TV5’e tek bir saniye reklam vermedi. Buna karşın iktidarı destekleyen televizyonları reklama boğdular. Turkuvaz grubu televizyonlarına 1,1 milyon saniyenin üzerinde reklam akıttılar. Ulusal Kanal kamu bankası reklamında çok izlenen üç haber kanalını geride bıraktı. İzleyici sayısı bakımından diğer kanalların yanından bile geçemeyecek Akit TV kamu bankalarından en çok reklam alan altıncı haber kanalı oldu, Ülke TV sekizinci, TV Net onuncu.

En az reklam alan kanallar ise yayın çizgisini iktidara tam olarak teslim etmemiş Ciner grubu kanalları oldu. 2020’de reytingi en yüksekler arasında başı çeken Habertürk, Bloomberg HT ve Show TV kamu bankalarından en az reklam alan televizyonlar oldu. AB izleyici grubunda yılı en çok izlenen haber kanalı olarak birincilikle kapatan Habertürk’e 13 özel banka 194 bin 826 saniye reklam verirken kamu bankaları yıl boyunca sadece 2 bin 260 saniye reklam verdi. Aynı izleyiciden Habertürk’ün yarısı kadar reyting alabilen A Haber kamu bankalarından -sıkı durun- 140 kat fazla reklam aldı: Tam 317 bin 481 saniye!

Son günlerde moda olan mafya tabiriyle kârlı şirketlere “çöken” anlayışın kamu bankalarının reklam bütçesine de çöktüğü artık gizlenemez. Bu yazıdaki tablolarla kamu bankalarının reklam verme kriterinin maliyet, reyting ya da hedef kitle olmadığı kanıtlanıyor.

Henüz bu kadarını belgeleyebildiğimiz adaletsiz düzenden birinci derecede sorumlular kamu bankası yöneticileridir. Reklamların dağıtılmasında çalıştıkları ajanslarla birlikte, vergilerimizi iktidar destekçisi medyaya oluk oluk akıtmanın hesabını vermek zorundalar. Kamu bankaları reklam harcamalarını tam bir şeffaflıkla açıklamadan, aracı ajanslar ve televizyonlar da reklam gelirlerini ilan etmeden bu yükten kurtulamazlar.

Kamu kaynaklarının iktidar destekçisi medyaya akıtılmasıyla ilgili ilk yazı ulusal gazetelerde yayınlanan banka reklamlarını inceliyordu. Medyada devasa reklam bütçelerinin el değiştirdiği televizyonlarda çok daha çarpıcı sonuçlarla karşı karşıyayız.

Televizyonlarda reklamlar saniye bazında fiyatlandırılır. Gazetelerde olduğu gibi her televizyonun reklam tarifesi farklı. Hatta aynı tarife içinde de olsa reklam kuşaklarının saniye ücreti reklamın yayınlanacağı güne, saate, programa göre değişiklik gösterir. Bu nedenle reklam süresi, doğrudan reklam gelirini göstermez. Medya sermayesinde tam şeffaflık zorunlu olmadan TV reklamlarında dönen parayı açıklamak güç. Televizyonların reklam yoluyla elde ettiği geliri değil ama hangi kamu bankasının hangi televizyonda ve kaç saniyelik reklam alanı satın aldığını ortaya koyabiliyoruz. Bu akıldan çıkarılmamalı.

Medya takip şirketleri özel yazılımlarla televizyon reklam verisini derler. Reklam kuşakları içinde yer alan her bir ürün, marka, kurum kaç saniye süreyle ekranda kaldıysa bu programlarla yakalanır, reklamverene ve medya yöneticilerine raporlanır. Ülkedeki reklam piyasasına yön veren temel raporlar arasındadır. Bu yazıda yer alan reklam süreleri de bu raporlara dayanır, bir medya takip şirketinin 30 televizyonu takibinden elde edilmiş 2020 yılı reklam tarama verilerinden derlenmiştir.

Kamu bankalarından en çok reklam alan televizyonlar sıralamasında ilk 10 içinde beş televizyonun Turkuvaz Medya Grubu’na ait olması ilk çarpıcı sonuç. Reyting alsın almasın, izlensin izlenmesin, kamu reklamı hortumu Turkuvaz televizyonlarına bağlanmış. A Haber zirvede, kamu bankalarından 317 bin 481 saniye reklam almış. Sırayla A2 kanalı 193 bin 295 saniye, A Spor 171 bin 115 saniye, A Para 152 bin 602 saniye ve ATV 146 bin 294 saniye reklam süresi satmış. Reklam alabilen 25 kanaldan 6’sı Turkuvaz, üçü ilk beş içinde.

Toplam 1 milyon 100 bin saniyenin üzerinde kamu bankası reklam geliri hepimizin cebinden çıkmış. Grubun özel bankalardan aldığı toplam reklam ise 515 bin saniye seviyesinde. Tüm banka reklamlarının üçte ikisi Halkbank, Vakıfbank ve Ziraat Bankası’ndan. Bu üçlü, iktidar propagandasının -ve arada zengin olanların- dayandığı sacayağıdır.