Koç, “Or­tak pay­da Tür­ki­ye ise be­lir­li il­ke­ler çer­çe­ve­sin­de par­ti­le­rin bir koa­lis­yon için an­la­şı­yor ol­ma­sı la­zım” dedi. Erken se­çi­me ye­şil ışık yak­ma­yan Koç, şu de­ğer­lendir­me­yi yap­tı: “Dü­şü­ne­bi­li­yor mu­su­nuz, 2 ay son­ra Tür­ki­ye ye­ni­den bir se­çim at­mos­fe­ri­ne gi­re­cek. Tür­ki­ye bu­nu kal­dı­ra­maz. Kal­dır­ma­ma­sı da la­zım.”

Bugün'den Perihan Çakıroğlu'nun röportajına göre, Koç Ai­le­si­’nin üçün­cü ku­şak­tan pat­ro­nu, Koç Hol­ding Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­ka­nı Mus­ta­fa V. Koç ile İz­mi­r’­in şi­rin il­çe­si Ur­la­’da bu­luş­tuk. Burada ken­di adı­nı ta­şı­yan De­niz Ar­ke­olo­ji­si Araş­tır­ma Mer­ke­zi­’ni aç­tı. De­ni­zin al­tı­nı da üs­tü­nü de çok se­ven Koç, hem Tür­ki­ye de­niz­le­rin­de hem de dün­ya­nın ün­lü da­lış mer­kez­le­rin­de her yıl ai­le­siy­le dal­ma spo­ru yap­ma­yı ih­mal et­miyor.

Koç, 1976’dan bu ya­na sür­dü­rü­len Ur­la­’da­ki Li­man­te­pe ka­zı­la­rı­na des­tek ol­mak ama­cıy­la ku­ru­lan araş­tır­ma mer­ke­zi­ne sa­hip çık­tı. Pa­ha­lı ve ma­li­yet­li bir alan olan araş­tır­ma­lar bun­dan böy­le onun kat­kı­la­rıy­la sü­re­cek. Ko­ç’­la soh­be­te bu ne­den­le de­niz­ler ve de­niz al­tın­da­ki ta­ri­hi ha­zi­ne­le­rin çı­ka­rıl­ma­sıy­la baş­la­dık. Gün­cel ge­liş­me­ler, se­çim so­nuç­la­rı, ku­ru­la­cak koa­lis­yon hü­kü­me­ti­nin na­sıl olu­şa­ca­ğı yö­nün­de de­vam et­tik.

Ka­zı­la­ra ka­tı­la­ca­ğım

Mus­ta­fa Bey, De­niz Ar­ke­olo­ji­si Araş­tır­ma Mer­ke­zi­’n­de ne­ler ya­pı­la­cak? Li­man­te­pe ka­zı­la­rı­na siz de ka­tı­la­cak mı­sı­nız?

Za­man bul­duk­ça ka­tıl­ma­yı dü­şü­nü­yo­rum. Çok de­ğer­li ho­ca­lar­la bir­lik­te ben de dal­mak is­ti­yo­rum. Bi­li­yor­su­nuz, dal­ma be­nim önem­li ho­bi­le­rim­den bi­ri­si. Bu­ra­da su al­tın­da sı­nır­lı im­kan­lar­la ya­pı­lan ça­lış­ma­lar­da önem­li so­nuç­lar el­de edil­di. 1976 yı­lın­da baş­la­yan ka­zı­lar,
he­ye­can ve­ri­ci so­nuç­lar or­ta­ya koy­du. Da­ha son­ra 1995’te de­ni­ze inen du­var ka­lın­tı­la­rı tes­bit edi­lin­ce su al­tı ka­zı­lar baş­la­dı.

Ortak payda Türkiye

Siz­ce de­niz al­tı araş­tır­ma­la­rın­da Tür­ki­ye, han­gi aşa­ma­da?

Tür­ki­ye­’de baş­ta An­ka­ra Üni­ver­si­te­si, sa­de­ce dört üni­ver­si­te­nin su al­tı ar­ke­olo­ji eği­ti­mi var. Su al­tı ar­ke­olo­ji­si ay­rı bir uz­man­lık ala­nı.
Ba­zı şey­le­ri, de­niz­de bı­rak­mak bel­ki da­Bazı şeyleri denizde bırakmak daha çok fay­da­lı. Çün­kü su­dan çı­ka­rı­lan ka­lın­tı­lar ba­zen ön­ce tuz­lu su­da, son­ra da tat­lı ve da­ha son­ra ise saf su­da bek­le­ti­lip ko­ru­ma­ya alı­nı­yor. Bu­ra­sı
öy­le bir mer­kez için ide­al.

De­niz­den ka­ra­ya çı­kar­sak gün­dem­de 7 Ha­zi­ran se­çim so­nuç­la­rı ve koa­lis­yon kur­ma ça­lış­ma­la­rı var. Eğer koa­lis­yon ku­ru­la­maz­sa er­ken se­çim gün­de­me ge­le­bi­lir. Si­zin gö­rüş­le­ri­ni­zi me­rak edi­yo­ruz?

Ba­kın, eğer ‘or­tak pay­da­’ Tür­ki­ye ise bel­li il­ke­ler çer­çe­ve­sin­de ku­ru­la­cak bir koa­lis­yon için par­ti­le­rin an­la­şı­yor ol­ma­sı la­zım. Ben yek­ten “hayır” de­me­yi doğ­ru bul­mu­yo­rum açık­ça­sı.

Er­ken se­çi­mi kal­dı­ra­ma­yız

Üye­si ol­du­ğu­nuz TÜ­Sİ­AD ya­nın­da TOBB, MÜ­Sİ­AD gi­bi ku­ru­luş­lar da An­ka­ra­’da par­ti li­der­le­ri­ni zi­ya­ret et­ti. İş dün­ya­sı, ade­ta “Er­ken se­çim ol­ma­sı­n” di­ye uz­laş­tı. Siz, na­sıl ba­kı­yor­su­nuz?

Öy­le ol­ma­la­rı la­zım. Dü­şü­ne­bi­li­yor mu­su­nuz, 2 ay son­ra Tür­ki­ye ye­ni­den bir se­çim at­mos­fe­ri­ne gi­re­cek. Tür­ki­ye bu­nu kal­dı­ra­maz. Kal­dır­ma­ma­sı da la­zım. Kar­de­şim Ali Koç da TÜ­Sİ­AD Baş­kan Yar­dım­cı­sı ola­rak bu zi­ya­ret­le­re ka­tıl­dı. On­dan bil­gi ala­ca­ğım.

2-3 ay daha beklemek lazım

Se­çim son­ra­sı pi­ya­sa­lar­da “bir ra­hat­la­ma ol­du, tü­ke­tim de can­lan­dı­” de­ni­li­yor. Bu doğ­ru mu?

Bun­la­rı ko­nuş­mak için doğ­ru­su da­ha er­ken. İki üç ay bek­le­mek la­zım. Çok şü­kür şim­di­lik ra­kam­lar iyi. Al­lah ko­ru­sun bir be­lir­siz­lik olur­sa ra­kam­lar ne olur bi­le­me­yiz.

Dö­vi­zin yük­se­li­şi­ni na­sıl de­ğer­len­di­ri­yor­su­nuz?

Ta­bi­i ki, do­lar bü­tün pa­ra bi­rim­le­ri­ne kar­şı dün­ya­da da yük­sel­di. An­cak, ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler için­de pa­ra­sı en çok de­ğer kay­be­den ül­ke de bi­ziz. Unut­ma­yın ki, pet­rol 40-45 do­lar ban­dın­da ge­zer­ken, Tür­ki­ye­’nin ca­ri açı­ğın­da 10 mil­yar do­lar­lık ar­tı yaz­dı. Bu bü­yük bir ha­di­se. O ka­dar bü­yük bir “dev­let ku­şuy­du­” ba­şı­mı­za ko­nan. Da­ha da çok avan­ta­ja çev­ri­le­bi­lir­di ki. Bu­nun büt­çe açı­ğı­nı ka­pat­ma­ya da­ha faz­la kat­kı­sı olur­du. Se­çim at­mos­fe­ri ve kon­jonk­tür ne­de­niy­le bu fır­sat ye­te­rin­ce de­ğer­len­di­ri­le­me­di. Yi­ne de Tür­ki­ye­’nin şu an­da­ki “mak­ro
eko­no­mi­k” pa­ra­met­re­le­ri sağ­lık­lı.

De­ni­zi çok kir­le­ti­yo­ruz

Sizin aile, deniz tutkunu. Babanız Rahmi Koç, dünyayı tekne ile dolaştı. Turmepa’nın da kurucusu. Denize ilgi nasıl başladı?

Denizin, bizim ailede yeri büyük. Evde küplerle büyüdük biz. Babam denizci zaten. Kardeşlerim de öyle. Deniz ailede bir tutku.
Dala dala, göre göre amfora ve kalıntılara ilgi uyandı.

Siz böylesiniz ama halkın denizle ilişkisi böyle değil. Acaba neden?

Tamam kabul ediyorum deniz pahalı bir hobi ama biz bırakın yararlanmayı kirletiyoruz daha çok. Turmepa- Deniz Temiz Derneği’nin yaptıkları okyanusta sadece bir damla. Farkındalık yaratmak için yine de iyi. 19 Mayıs’ta Göcek’te bir koya gittik. Belediye, 6 gün çöpleri toplamadı. Geçen hafta kardeşim gitti ve hala orada duruyormuş çöpler. Bir koyu bile temizleyen yok.

Tekneler de kirletiyor denizi değil mi?

Guletler, günübirlik tekneler koydan çıkmayı bile beklemeden sintine basıyor. Bu da kadar bariz görünüyor ki. Doğru dürüst bir yaptırımı olsa kirletenler 10 kere düşünür. Sıkıysa yurt dışında bunu yap, bak ne oluyor. Sembolik para cezasıyla bırakıyorlar. Turmepa bunu gönüllü yapıyordu, belediye aldı böyle oldu. Şimdi telefonlar geliyor Turmepa gelip çöpleri toplasın diye.

Dal­mak be­nim için me­di­tas­yon gi­bi

Ai­le­ce da­lı­yor mu­su­nuz? Da­lın­ca ne­ler his­se­di­yor­su­nuz?

Evet ai­le­ce da­lı­yo­ruz. Eşim ve iki kı­zım da da­lı­yor. Es­ra ile Ay­lin, tro­pik de­niz­ler­de baş­la­dı­lar dal­ma­ya şim­di Ege­’de da­la­mı­yor­lar. Dal­mak be­nim için res­men me­di­tas­yon gi­bi. Üç bo­yut­lu bir dün­ya. Ora­da­ki din­gin­lik, hu­zur ve de­niz can­lı­la­rı çok et­ki­le­yi­ci. Dal­ma­yın­ca öz­le­di­ğim olu­yor. Ege­’de da­lı­yo­rum. Yıl­da bir iki de se­ya­ha­tim olu­yor. Mı­sı­r’­a ve­ya Uzak Do­ğu­’ya dal­mak için gi­di­yo­ruz. Tay­land, Fi­li­pin­ler, En­do­nez­ya ve Mal­div­ler. 2000 da­lı­şım var­dır her­hal­de.

Da­lın­ca kim­se si­ze ula­şa­mı­yor, bu da ra­hat­lık sağ­lı­yor de­ğil mi?

Evet, kim­se ula­şa­mı­yor ra­hat­lı­yo­rum. Dal­dı­ğım yer­ler­le il­gi­li bir ki­tap çı­kar­mış­tım, bir ki­tap da­ha ola­bi­lir. Su al­tı re­sim ser­gi­si de dü­şü­nü­yo­rum.

En son ne­re­deydiniz?

Bir ay ön­ce Ru­an­da­’day­dım. Go­ril fo­toğ­raf­la­rı çek­me­ye git­tik. Ru­an­da iç sa­vaş­tan son­ra ye­ni­den ya­pı­lan­mış. Eko­no­mi­si dü­zel­miş. Bir ba­rış or­ta­mı var. O böl­ge­nin İs­viç­re­si gi­bi. Ora­da­ki­ler­le ko­nu­şun­ca, “Ya­tıp kal­kıp, her uyan­dı­ğı­mız gü­ne du­a edi­yo­ru­z” di­yor­lar. O ül­ke­de kor­kunç şey­ler ol­du. Yan ya­na ya­şa­yan in­san­lar, Yu­gos­lav­ya da­ğıl­dık­tan son­ra­ki gi­bi kor­kunç şey­ler ya­şa­dı­lar. Soy­kı­rım ya­şan­dı.

1998’de Sı­ğa­cı­k’­ta vur­gun­dan dön­düm

35 yıldır daldığınızı söylediniz. Dalarken hiç tehlike atlattınız mı?

Bir keresinde 1998 yılında Sığacık’ta Ayhan Sicimoğlu ile bir dalışımızda çok önemli bir tehlike atlattım. Ben dikkatsizlikle boş tüp ile inmişim aşağıya. 40 metre derinlikteyiz ve havam bitti. 15 dakika sonra olsaydı veya geminin içinde olsaydık “vurgun” yerdik. Ayhan’ın havasıyla beraber yavaş yavaş yukarıya çıktık. Allah korudu. Ondan sonra hep yanımda “yedek
hava” ile daldım.

Twit­te­r’­da ar­tık yo­kum

Sos­yal med­ya­ ile aranız nasıl ? Twit­te­r’­da he­sa­bı­nız var mı?

Twit­te­r’­a ilk gir­di­ğim­de ken­di kul­la­nı­cı is­mim­le he­sap aç­tık. Anın­da 60-70 ta­kip­çi gel­di. Her­ke­se ce­vap ye­tiş­tir­mek ge­re­ken bir du­rum. Ba­şa çı­ka­mam di­ye ka­pat­tık. Çün­kü, ma­dem ken­di adım­la gi­ri­yo­rum, baş­ka­sı­nın bun­la­ra ce­vap ver­me­si­ni uy­gun gör­me­dim. Yi­ne de baş­ka bir isim­le he­sa­bım var ama onu da ge­nel­lik­le Türk ve dün­ya ba­sı­nı­nı ta­kip et­mek için kul­la­nı­yo­rum.

An­ka­ra Üni­ver­si­te­si ile ba­ğı­mız Veh­bi Ko­ç’­a da­ya­nı­yor

An­ka­ra Üni­ver­si­te­si ar­ke­olo­ji ho­ca­la­rıy­la iş­bir­li­ği ya­pı­yor­su­nuz. Bu üni­ver­si­te ile es­ki­den bu ya­na il­gi ba­ğı­nız var de­ğil mi?

Evet öy­le. Bi­zim An­ka­ra Üni­ver­si­te­si ile ba­ğı­mız çok es­ki. De­dem Veh­bi Koç, 1951’de üni­ver­si­te öğ­ren­ci­le­ri için yurt yap­mış. Pe­şin­den üni­ver­si­te­de Göz Ban­ka­sı ku­rul­ma­sı gel­miş. Şim­di de biz üçün­cü ku­şak ola­rak De­niz Ar­ke­olo­ji Araş­tır­ma Mer­ke­zi açtık. Cum­hu­ri­ye­t’­in bu ilk üni­ver­si­te­siy­le ku­ru­lan bağ da­ha da güç­le­ni­yor.

Ege Denizi çok zengin

Kaç yıl­dan bu ya­na da­lı­yor­su­nuz?

35 yıl­dır da­lı­yo­rum. İlk da­lı­şı­mı Mar­ma­ra­’da Siv­ri Ada­’da yap­tım. Ne­re­de da­lar­sam da­la­yım, Ege­’de an­fo­ra gör­me­di­ği­miz yer yok. Kor­kunç bir zen­gin­lik var. Me­se­la, Mar­ma­ris ya­kın­la­rın­da­ki Sı­ğa­cı­k’­ta 3-4 ba­tık yan ya­na du­ru­yor. Bir ta­ne de mo­dern za­man­la­rın ba­tı­ğı var. Mu­az­zam bir yer. De­ğir­mek taş­la­rı, am­fo­ra­lar, ku­ru yük ge­mi­si bi­le var. İna­yet ba­tı­ğı me­se­la ora­da. Ora­sı, “Mil­li par­k” ol­ma­lı de­dik. Bü­rok­ra­si­ye ta­kıl­dı.