Kuş gribi, geçen yıl ekim ayında dünyanın birçok ülkesi gibi Türkiye'yi de vurdu. Balıkesir'in Manyas ilçesinde ortaya çıkan kuş gribi vakası ile kanatlı sektörü krize girdi. Haftada 20 bin ton üretimle 2,5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşan beyaz et sektörü neredeyse yarı yarıya küçüldü. Durma noktasına gelen satışlar üreticileri zor durumda bıraktı. Ağrı Doğubayazıt'ta kuş gribi dolayısıyla ölümlerin yaşanması ise krizi derinleştirdi. Sektörün haftalık üretimi 20 binlerden bin tona düştü. Krizi aşmak için Tarım ve Sağlık bakanlıkları ile sektörde faaliyet gösteren firmalar sağlıklı tavuk eti üretimi ve tüketimi konusunda kamuoyunu bilinçlendirme kampanyaları düzenledi. Ünlü gazetecilerin üretim tesisleri içindeki gözlemlerini anlatan reklam filmleri de ekranlarda yer aldı. Market ve kasaplar, beyaz et ürünlerinin Sağlık Bakanlığı ve veteriner kontrolünden geçtiğini anlatan sertifikalarla donatıldı. Etkisini kısa sürede gösteren kampanyalar sayesinde sektör yaralarını sarmaya başladı. 2006'nın başında üretim ve tüketimde görülen canlanma tavukçuları sevindirdi. Sipariş rakamları kuş gribi öncesine yaklaşırken, haftalık üretim miktarları 15 bin tonun üzerine çıktı. Nisan ve mayıs aylarında arz-talep dengesi yeniden kurulurken, hazirandan itibaren hızla artan mangal sefaları sektör temsilcilerinin yüzünü güldürdü. Keskinoğlu Tavukçuluk Pazarlama Müdür Yardımcısı Bülent Alakuşak, ‘mangalcılar' sayesinde kuş gribinin olumsuz etkisinin hızla azaldığını belirtirken, Banvit Genel Müdürü Ömer Görener, tüketimdeki hızlı artış sayesinde stoklardaki üretim fazlasının tükendiğini ve talebe yetişmekte güçlük çekildiğini vurguluyor. Er Piliç Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Ericek ise sektördeki canlanmayı yoğun kampanyalara bağlıyor. Keskinoğlu Tavukçuluk Pazarlama Müdür Yardımcısı Bülent Alakuşak kalça şiş, but pirzola ve çöp şiş gibi ürünlerin satışının yaz döneminde ikiye, üçe katlandığı bilgisini veriyor. Şirketlerinin kış aylarında haftalık 160-170 ton olan üretiminin şimdi 200-210 tonlar seviyesine çıktığını vurgulayan Alakuşak, mangalcılar sayesinde kuş gribinin olumsuz etkisinin hızla azaldığını belirtiyor. Şoklanan ürünlerin piyasaya sürümü devam ettiği için toptan satışlarda fiyatların istenilen ölçülerde artmadığına dikkat çeken Alakuşak, "Kuş gribi, üretimlerin çok altında satışlara neden oldu. Hastalığın gündemden düşmeye başladığı mart ve nisan döneminde talep arttığı için fiyatlar da yükseldi. Ancak bizim toptan satışlarımızda fiyat açısından ciddi bir artış yok. 1 YTL 30 kuruşa sattığımız tavuğun kilosunu şimdi 2 yeni lira civarında veriyoruz." diyor. Banvit Genel Müdürü Ömer Gürener, tüketimin hızla artmasıyla üretim fazlasının tükendiğini ve talebin arzın üzerine çıkmaya başladığını söylüyor. Haftada düzenli olarak 1 milyon 200 bin kesim yapan firmanın yaz döneminde satışları yüzde 15-20 oranında artmış. Tüketicilerin marketlerde satılan ürünlerde mangallıkları tercih ettiğini vurgulayan Gürener, pikniklerde tavuk eti tercihinin her geçen yıl arttığı bilgisini veriyor. Banvit Genel Müdürü, bunun sebebini tavuk etinin kırmızı ete göre daha pratik, sağlıklı ve en önemlisi ucuz olmasına bağlıyor. Görener'e göre kuş gribi sebebiyle yediği ürünün menşei konusunda hassas hale gelen tüketici, beyaz eti dışarıda değil marketlerden alarak evinde ya da piknik alanlarında kurduğu mangallarda yiyor. Er Piliç Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Ericek, yoğun kampanyalar sonucu sektörün yeniden canlandırıldığına işaret ediyor. Nisan ve mayıs aylarında tırmanışa geçen satış rakamlarının yaz aylarında da aynı seviyeyi koruduğunu ifade eden Ericek, Tokat'ta virüs taşıyan kenelerden bulaşan hastalığın piknik kültürünü olumsuz etkilediği, mangal sefasına çıkanların sayısının azaldığı görüşünde. Firma, kuş gribinin ardından düzenlenen kampanyalar için 1 milyon YTL'ye yakın para harcadı. 51 tavuk üreticisi firmayı çatısı altına toplayan Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği'nin (Besdbir) Genel Sekreteri Yüce Canoler, sektörün kuş gribiyle birlikte içine girdiği krizi önemli ölçüde atlattığını, ancak halen maliyetleri karşılayacak satış fiyatlarına ulaşamadıklarını belirtiyor. Canoler, yaz döneminde mangallık parça ürünlerin satışının artmasının sektörü rahatlattığını, buna karşılık bütün piliçleri düşük fiyatlardan elden çıkarmak zorunda kaldıklarını ifade ediyor. 3 yıldır 14 kilogramlar seviyesinde bulunan kişi başı tüketimin artırılması için kamuoyunun bilinçlendirilmesini isteyen Canoler, "Kuş gribinin ardından finansmanını 19 büyük firmanın sağladığı Sağlıklı Tavuk Bilgi Platformu'nun yaptığı çalışmalarla 3 milyon yeni lira maliyetle reklam ve çeşitli kampanyalara yöneldik. Bu çalışmalar sonucunda tüketim önemli ölçüde arttı. Ama halen Avrupa'daki kişi başı tüketimin yarısındayız. Tavuk üretiminde maliyetlerin düşürülmesi, ihracatın önünün açılması ve tüketiminin özendirilmesi durumunda sektör rahatlar." diyor. Kuş gribinden büyük darbe gören beyaz et üreticileri, önemli miktarlarda paralar harcayarak köy ilçe ve illerdeki vatandaşları kuş gribine karşı eğitiyor. Banvit, bu kapsamda 27 uzmanla Balıkesir, Bursa, Çanakkale ve İzmir'de toplam 65 ilçe ve 67 köyde 72 bin kişiye kuş gribi eğitimi verdi. Gıda güvenliği ve hijyen kuralları ilköğretim okulları, sağlık meslek liseleri, halk eğitim merkezleri ve köy kahvehanelerinde anlatıldı. Peş peşe patlak veren kuş gribi vakalarının Türkiye'ye ekonomik maliyeti 1 milyar doları geçmişti. Uluslararası Yatırım Bankası Morgan Stanley kuş gribinin kümes hayvancılığı sektörüne yıllık kaybının 2,5 milyar doları bulabileceğini belirtmişti. Hastalığın başta Asya ve Uzakdoğu ülkeleri olmak üzere küresel ekonomiye büyük zararı olmuştu. Dünya Bankası kuş gribinin küresel ekonomiye maliyetinin 1,25 trilyon doları bulabileceği uyarısında bulunmuştu. Çin ve Tayland tavuk ayağı istiyor Tavuğun etinin yanı sıra ayak ve kanat ucu gibi organları da önemli bir katma değer oluşturuyor. Tayland ve Çin gibi Uzakdoğu ülkelerinde ayak uçlarından çorba ve kızartma yapılıyor. Türkiye'de her yıl bu ülkelere 7-8 milyon dolarlık tavuk ayağı ihraç ediyor. Banvit, yılda 2 bin ton ayak ihracatı gerçekleştiriyor. ZAMAN