Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, 650 milyar dolarlık özel çekme hakkı (SDR) olarak adlandırılan rezerv para biriminin üye ülkelere tahsisinin yürürlüğe girdiğini duyurdu. Bu kapsamda Türkiye’ye 4,46 milyar SDR (yaklaşık 6,3 milyar dolar) tahsis edildi. IMF, ilave SDR hakkını üye ülkelerin merkez bankalarına rezerv varlığı olarak 23 Ağustos'ta ihraç etti.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bugün yaptığı açıklamada, "Merkez Bankası rezervlerimiz şu an itibarıyla 109 milyar dolar seviyesindedir. Süreci tamamlanan işlemlerle önümüzdeki günlerde Merkez Bankası rezervi 115 milyar doların üzerine çıkacak" dedi ancak bu miktarın içindeki 6,3 milyar dolarlık IMF parasına değinmedi.

Merkez Bankası, SDR’ı başka bir merkez bankasıyla takas ederek nakit döviz varlığı elde edebiliyor. Ancak bu durumda, dövizini kullandığı ülkenin merkez bankasına faiz ödemesi gerekecek. Ayrıca IMF'nin SDR’ının kullanılması, döviz açığının ilanı olması açısından da çok tercih edilen bir yöntem değil.

Peki mevcut rezerv, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı gibi 109 milyar dolar mı? Temmuz sonu itibariyle Merkez Bankası'nın swap hariç net rezervi eksi 41,4 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Merkez Bankası son dönemde rezervi artırmak için bazı ülkelerle swap (ödünç, takas para) yoluna gitti. Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre yıl içinde Çin’den 6 milyar dolar karşılığı yuan, Katar’dan 15 milyar dolar karşılığı riyal, Güney Kore’den 2 milyar dolar karşılığı won geldi. Merkez Bankası rezervleri içinde ayrıca yurt içindeki bankalardan swapla alınan 45,7 milyar dolar karşılığı döviz ve altın bulunuyor. 

SDR, 1969 yılında IMF tarafından, uluslararası rezervlerin desteklenmesi için yaratılan bir hesap birimidir. SDR'nin değeri 5 büyük uluslararası para biriminin oluşturduğu sepet kurla günlük olarak belirliyor. Bu para birimlerinden doların sepet kurdaki oranı yüzde 42, euronun yüzde 31, yuanın yüzde 11, yenin ve sterlinin ise yüzde 8.

IMF, SDR’leri üye ülkelerin merkez bankalarına rezerv varlığı olarak ihraç eder. Merkez bankaları bu rezerv varlığını diğer merkez bankalarıyla gönüllü olarak döviz değiş tokuşu yapmak için kullanabilir. IMF, son olarak 2009'da SDR tahsisi yapmış ve üye ülkelere küresel mali krizin etkilerini hafifletmek için 250 milyar dolar tutarında SDR rezervi temin etmişti.