Merkez’in dolar kârı bütçeyi kurtardı

Doları düşük alıp yükselince satan Merkez Bankası, kur farkı zengini oldu. Merkez, 2015 yılında döviz satışından 12,4 milyar lira rekor kâr elde etti.

Merkez Bankası’nın sadece döviz satışından elde ettiği kâr tüm yılların rekorunu kırarak 2015’te 12,4 milyar liraya çıktı. Bu rakam 2014’te 6 milyar liraydı.

Türk Lirası işlemlerinden gelen kazançla birlikte Merkez’in 2015’teki toplam karı 16,2 milyar lira oldu.

Merkez, geçen yılki kârından bu yılın Nisan ayında kurumlar vergisiyle beraber Hazine’ye 11 milyar 653 milyon lira aktardı.

Bu sayede hükümetin bütçesi 2016 Ocak-Nisan döneminde 4 milyar lira fazla verdi. Ucuzken topladığı doları pahalı iken satan Merkez Bankası, bu sayede dolar satışından kâr elde ediyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dönemin Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’ya gereken faiz indirimini yapmadığına yönelik 2014’te başlayan eleştirilerinin dozajı 2015’in ilk aylarında zirveye çıktı.

Ocak ayında Başçı’ya yönelik ‘Sen bağımsızsan ben de bağımsızım. Faiz indirimi için daha neyi bekliyorsun’ diyen Erdoğan katıldığı her toplantıda Merkez’e yönelik eleştirilerini daha da sertleştirdi.

Erdoğan’ın Şubat ayında Başçı’ya ‘ Bize karşı bağımsızlık mücadelesi veriyorsun da başka yerlere bağımlılığın mı var?’ şeklindeki ifadeleri piyasalarda dalgalanmaya yol açtı.

Erdoğan’ın tepkileri sebebiyle dönemin Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın istifasını verdiğine yönelik söylentiler doların ateşini daha da yükseltti.

2015’e 2.33 lira seviyesinde başlayan dolar iki ayda yüzde 11.6 artışla tarihinin en yüksek seviyesi olan 2.6 TL’ye kadar yükseldi.

Merkez Bankası dolardaki artışı durdurabilmek için piyasaya yüksek miktarlarda dolar satışı gerçekleştirdi.

7 Haziran seçimlerinden sonra terör olaylarındaki artış ve dış piyasalardaki gelişmelerin de etkisiyle dolar 2015’i Türk Lirası karşısında yüzde 25’in üzerinde değer artışıyla 2.91 liradan kapattı.

DOLARIN YÜKSELMESİ MERKEZ’E YARADI

Dolardaki artışı frenlemek için piyasaya sürekli döviz satışı yapan Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri geçtiğimiz Eylül ayında 2012’den sonra ilk defa 100 milyar doların altına inerek 99 milyar 599 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Yılbaşında 108 milyar dolar olan rezervler yıl sonunda yüzde 14 azalışla 93 milyar dolara kadar geriledi.

Dolardaki olağanüstü artışı durdurabilmek için çabalayan Merkez’in piyasayı dövize boğması kâr rekoru kırmasını sağladı.

Rezervlerindeki dövizi alış maliyetiyle satışı arasında ciddi kur farkı oluşan Merkez, 2015’te tüm zamanların rekorunu kırarak 16 milyar 207 milyon liralık kâra imza attı.

Bu rakamın 12 milyar 472 milyon lirasını döviz alım satımından elde etti. Merkez’in döviz alım satımından sağladığı kâr 2013’te 5.4 milyar, 2014’te ise 6.1 milyar liraydı.

BÜTÇE AÇIK VERECEKKEN TCMB SAYESİNDE FAZLA VERDİ

Merkez Bankası’nın tarihi kârı hükümetin bütçesi için can suyu oldu.

Merkez, 2015 yılına ait net kârının 9 milyar 303 milyon lirasını Nisan 2016’da Hazine’ye aktardı.

Yine Nisan’da 2015’te elde ettiği gelire ait 2 milyar 350 milyon liralık kurumlar vergisini de yatırdı.

Böylelikle Nisan’da Merkezin bütçeye katkısı 11 milyar 653 milyon liraya ulaştı.

Bu sayede bütçe, Nisan’da geçen yılın aynı ayına göre yüzde 289,7 artışla 5 milyar 357 milyon lira fazla verdi.

BÜTÇEDEKİ FAZLANIN SIRRI TİSK BÜLTENİNDE

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) yayınladığı aylık ekonomi bülteninde Merkez’in bütçeyi açıktan nasıl kurtardığını ayrıntılarıyla anlattı.

Bültende Nisan ayında yüksek oranlı bütçe fazlasının kaynağının yapısal reformlar olmadığına dikkat çekildi.

Bütçe fazlasının Merkez Bankası’nın vergi sonrası net kârının 9 milyar 303 milyon TL’sini Nisan ayı içinde Hazine’ye aktarmasından kaynaklandığı belirtilen raporda şu ifadelere yer verildi:

“Nitekim Nisan ayında vergi gelirleri yüzde 1,7 artarken, vergi dışı gelirler yüzde 63 oranında arttı. TCMB’nin ödediği kurumlar vergisi de buna eklendiğinde Merkez Bankası’nın bütçeye katkısı 11 milyar 653 milyon TL’ye ulaştı. Bu da bütçe Kanununda 2016 yılı için öngörülen bütçe açığının yüzde 44,2’sine denk geliyor. TCMB’nin kârının bu kadar yüksek olması merkezi yönetim bütçesini rahatlattı. 2015’te seçimler sebebiyle zayıflayan mali istikrarın TCMB’nin katkısıyla 2016 yılında kurulmaya çalışıldığı söylenebilir.”

Kaynak: Yarına Bakış

09 Haziran 2016 09:02

DİĞER HABERLER