2- CHP oyunda bir miktar artış, MHP oyunda ise azalış var. Ancak bu değişimler, anlamlı sınırlara yaklaşmış değil.

3- HDP'nin oyu, belirgin miktarda artıyor. Bu artış, oy bakımından partiler arasındaki sıralamayı değiştirmese de milletvekili sayısı bakımından HDP'yi üçüncü parti yapıyor.

Nasıl oluyor da HDP oyunu arttırıyor? Çatışmalı bir döneme girildi. PKK, saldırılarını sürdürüyor. Şehitler geliyor. PKK, tepkilerin odağında. HDP de... Böyle bir ortamda nasıl oluyor da HDP'nin oyları artıyor? HDP, oylarını kimden alıyor?

7 Haziran'da HDP'ye oy veren 13 puanlık kitlenin 11 puanının Kürt ve Zazalardan, 2 puanın da AKP/Erdoğan karşıtı stratejik oy veren Türklerden geldiğini belirlemiştik. Erdoğan ve iktidar sözcülerinin seçimden hemen sonra başlayan PKK ve HDP'ye yönelik çok sert söylemleri ile güvenlik güçlerinin PKK'lılara yönelik operasyonları Kürtleri AKP'den HDP'ye doğru itmiş ve HDP'yi Kürtlerin tek partisi haline getirmiştir. Bu durum 7 Haziranda HDP'ye oy vermemişler de dahil olmak üzere Kürtlerin HDP'ye bağlılığını artırmıştır.

MHP'nin politikası da bu artış da rol oynamış mıdır?

Seçimden bu yana HDP'yi gayri meşru ilan eden MHP söylemi daha önce HDP'ye oy vermemiş Kürtleri HDP'ye doğru itmiş görünüyor. Bu durum, MHP'nin önceden düşünemediği ve hesap edemediği çok büyük bir anlayış ve siyasi söylem hatasıdır. Bedeli MHP'nin Mecliste dördüncü parti durumuna düşmesidir.

Stratejik oyların durumu nedir?

Bu süreçte Türklerden gelen stratejik oylar da HDP'yi terk etmemiştir. Çünkü bu seçmenler siyaset sahnesinde oynanan oyunu doğru okuyabilecek bilgi ve tecrübeye sahiptirler. Hem hükümetin, hem de Kandil'in Demirtaş'ı itibarsızlaştırma taktiğini anladıklarını düşünüyorum. Böyle giderse HDP'ye stratejik oy veren Türk seçmenlerin azalması değil artması bile mümkündür.

HDP'nin oyunda 1.7 puanlık bir artış var. Nereden geliyor bu artış?

Bu ölçümde HDP'ye yeni gelen 1.7 puanlık seçmenin yaklaşık %75'inin daha önce sandığa gitmemiş veya oyunu iptal etmiş seçmenlerden, %25'nin ise başta CHP ve AKP olmak üzere diğer partilerden geldiği belirlenmiştir.

Bu sonuçtan hükümetin çıkarması gereken ders nedir?

Hükümetin HDP'yi kriminalize etme veya olağan dışı yöntemlerle oyunu azaltma yöntemlerinin sonuç vermeyeceğini görmesi gerekir. Aksi halde bütün Kürtler HDP'de toplanır ve stratejik oy veren Türklerle birlikte kimsenin öngöremediği şekilde HDP oy olarak da üçüncü parti haline gelir.

CHP aynı tutumunu sürdürmeli

CHP, son dönemde "yapıcı muhalefet" sergiledi. Ancak bu tutumunun oya tahvil olamadığını görüyoruz. Neden?

CHP'nin seçim bildirgesi ve söylemi çok başarılıydı, ancak reklamları yetersizdi. Uyguladıkları en doğru ve en etkili taktik de Erdoğan'la polemiğe girmemek ve adeta onu yok farz ederek seçim çalışması yapmaktı. Bunların hepsi CHP'nin ilk defa uygulamayı akıl ettiği doğrulardı. Ama bir sorun var, CHP'nin her gün bilinçli şekilde tekrar edilen geçmişi ve halkın CHP ile ilgili kemikleşmiş algısının bir seçim dönemindeki doğrularla değişemeyeceğini bilmek lazım. Kılıçdaroğlu ve yakın ekibi zannediyorum bunun farkında.

Yani CHP'ye "aynen devam" mı diyorsunuz?

Evet. İdeolojik mesaj içermeyen, rejim korumacılığı yapmayan, insanların günlük yaşantılarındaki ekonomik sorunlarla ilgilenen ve onları çözmeye yönelik projeler üreten bir üsluba aynen devam diyorum.

CHP, Erdoğan karşıtı bir kampanya yürütmemeli mi?

Yürütmemeli. CHP, Erdoğan'la kesinlikle polemiğe girmemelidir. Yapacakları en doğru şey, o yokmuş gibi davranmaktır. Bu tutum Erdoğan'ı daha fazla hataya sevk eder çünkü. 7 Haziran seçim bildirgesi ve söylem taktiğini belirlerken kimlerden yardım aldılarsa onlardan daha fazla destek ve yardım almaya devam etsinler derim. Doğru politikalar hemen oy getirmeyebilir ama sonunda mutlaka başarı getirecektir.

MHP oylarını neden arttıramıyor?

BU süreçte MHP oylarının artışı beklenebilirdi. Çünkü AK Parti, neredeyse MHP çizgisine gelmiş durumda. Yani MHP'nin tezlerinin haklı çıktığı algısı söz konusu... Böyle bir ortamda nasıl oluyor da MHP oy kaybediyor. MHP'nin oy kaybını neyle izah ediyorsunuz?

AK Parti, Kürt seçmenlerin büyük çoğunluğunu kaybedince geriye tek oy kaynağı olarak MHP'ye giden seçmenleri kaldı. AK Parti, onları geri alabilmek adına MHP kadar çok, sert bir milliyetçi söylem ve davranış sergilemeye başladı. AKP'nin alabileceği başka oy kaynağı yok çünkü. Dolayısıyla milliyetçi oylar için ikisi arasında çok sert bir rekabet oluşmuştur.

Seçimden sonra MHP'nin izlediği politikanın etkisi nasıl olmuştur?

MHP'nin Meclis Başkanlığı'nı AK Parti'ye vermesi ve koalisyon konusundaki uzlaşmaz tutumu, hem genel seçmen hem de kendi seçmeni tarafından benimsenmemiştir. Biz her ay liderlerin "görev onayı"nı ölçeriz. Bu araştırmada Erdoğan ve Davutoğlu'na ait değerler değişmez, Kılıçdaroğlu'nun görev onayı yüzde 29'dan yüzde 31'e çıkarken... Bahçeli'ninki çok sert bir şekilde yüzde 29'dan yüzde 17'ye düşmüştür. Bu değerlere göre MHP'nin oy arttırması değil oy kaybetmesi doğaldır.

Çatışmalardan AK Parti değil HDP kârlı çıkacak

ÇATIŞMALARIN sürmesi... Kime yarıyor?

Çatışmalar Kürt seçmenleri çok büyük oranda HDP'ye taşır. Ben buna kesin gözüyle bakıyorum. Kürtler hem siyasal bilinci hem de etnik hassasiyeti yüksek bir kitle. Dolayısıyla devletle PKK ve HDP arasındaki çatışmada kimin haklı olduğundan ziyade olayın kendisi etkili olacaktır.

Şehit cenazeleri ve AK Parti

ŞEHİT cenazelerinin gelmesi AK Parti'nin işine yarıyor mu?
AK Parti'de küçük de olsa bir artış var. Bu artışın nedeni şehit cenazelerinin gelmesi mi?

AK Parti'nin oyu Haziran 2015 araştırmasında da yüzde 41.7 idi. Şimdi de aynı seviyede. Yani yaşanan olaylar, AK Parti'ye bir oy getirmemektedir, getirmesi de beklenmemelidir.

AK Parti'ye kaderin bir oyunu

SEÇİME kadar AK Parti ile HDP'nin bakan verdiği bir hükümet söz konusu olacak gibi... Eğer böyle olursa... Bu AK Parti açısından ne anlama gelir, HDP açısından ne anlama gelir?

Ben buna kaderin oyunu derim. Ne kadar güçlü oyuncu olursanız olun kader, sizin oyun planınızı bozmak isterse buna çare bulamazsınız. Son seçimden beri HDP'nin meşruiyetini tartışanlar, HDP'ye kendi elleri ile en yüksek seviyede meşruiyet kazandıracaklar. HDP açısından gökte aranırken yerde, hatta kapısının önünde bulduğu hediyedir.

AK Parti tek başına nasıl iktidar olur

SON araştırmanızda ortaya çıkan tablo, seçime kadar değişir mi?

Majör bir değişiklik beklemiyorum. Bu tablodan normal şartlarda tek başına iktidar çıkmaz. Şartlar ne kadar zorlanırsa zorlansın artık halkın AK Parti'de yoğunlaşmasının mümkün olmadığını düşünüyorum. İktidarın bu durumu gördüğünden ve çareler aradığında eminim.

Çare nedir?

Bana göre koalisyon kurmaya razı olmaları gerekirdi. Ben hâlâ seçimi ertelemek için gerekçeler üretip yöntemler geliştireceklerini düşünüyorum. Ancak bunların hiçbirinden istedikleri sonucu alamayacaklarına inanıyorum.

AK Parti'ye danışman olsanız... Verecek bir tavsiyeniz olmayacak mı yani?

AK Parti'ye danışmanlık yapmadığım için kendimi mutlu hissediyorum. Gerçekten AK Parti'ye şunu yaparlarsa oyları artar diyebileceğim bir öneride bulunamıyorum. AK Parti, iktidardaki siyasal ömrünü tamamlamış görünüyor.

Peki ya Abdullah Gül? O gelirse tablo değişmez mi?

Değişir. Eldeki bulgulara göre Gül'ün partinin başına geçmesi, AK Parti'ye tek başına
iktidarı getirir.

İşte bakın, bir çare buldunuz. O kadar da çaresiz değilmiş AK Parti.

Bugün itibariyle Tayyip Bey'in Gül'ü hiçbir şekilde kabul etmeyeceğini düşünüyorum. Böyle olunca da Gül seçenek olmaktan çıkıyor.

AK Parti oylarında trajik bir düşüş bekliyor musunuz?

Hayır. Daha fazla azalma olmayacağı kanısındayım. Yüzde 38-40 civarı oy, AK Parti'nin sağlam zeminini oluşturuyor. Bunu ancak sert bir ekonomik kriz daha aşağı çekebilir.

AK Parti oylarını yüzde 40'ın altında gösteren araştırmalar var.

Onlar manipülasyon yapıyor. Bu manipülasyonun AK Parti seçmeni üzerinde olumsuz hiçbir etkisi olmaz.

AK Parti açısından 1 Kasım doğru tarih

1 Kasım, AK Parti açısından doğru tarih mi?

Evet. Ekonomideki olumsuz gidişatın daha az hissedilmesi açısından doğru bir tarih. Ama bunu da fazla önemsememek gerekir. Halk hekimi, siyaset hastasına "Ne yerse yesin"  dedi bence.

Tablo değişmez mi yani?

Muhalefet özellikle majör hatalar yapmazsa veya bazı muhalefet partileriyle ilişkili güç odakları kasten, sonucu etkilemek amacıyla operasyonlar yapmazsa genel görüntü değişmeyecektir.

29 Ekim tatili var, 1 Kasım'a da sarkan. 1 Kasım tarihi belirlenirken işin bu kısmı da düşünülmüş olabilir mi? 

Bu bir tuzak olabilir. Malum tatilci tipolojisi, bir kısım CHP seçmenine çok yakındır.

Erdoğan yine meydanlara çıkarsa

CUMHURBAŞKANI Erdoğan'ın bu seçimde de meydanlara çıkması... AK Parti'ye oy mu kazandırır, oy mu kaybettirir?

AK Parti'nin oy gücü, Erdoğan'ın kamuoyundaki itibarı ve algısı ile ilgili bir durumdur. Kasım 2014'te Erdoğan'ın görev onayı yüzde 45.6 iken bugün yüzde 38.5'a gerilemiştir. Liderlerin beğeni seviyesine bakacak olursak Ağustos 2014'te yüzde 51.4 olan Erdoğan beğenisi, bugün yüzde 40.5'e düşmüştür.

Erdoğan seçim sürecini Davutoğlu'na bırakabilir mi?

Bunu yapmaz. Çünkü Davutoğlu, seçim kampanyasını taşıyabilecek beceri ve yetkinlikte değil.

Kararsızlar artmıyor

Kararsızlar ne durumda? Kararsızların sayısı artıyor mu?

Hayır, kesinlikle artmıyor. Kararsız seçmen oranı yüzde 4. Bu miktar seçime ancak birkaç gün kala ölçülebilecek kadar düşük bir orandır.

NOT: Bu araştırmanın alan çalışması, 14/16 Ağustos tarihlerinde 2520 kişiyle yüz yüze görüşülerek yapılmıştır.

HÜRRİYET