Sığınmacıları Ruanda’ya gönderme planı ile gündemde olan İngiltere, ‘20 Haziran Dünya Mülteci Günü’nünde önemli bir etkinliğe sahne oldu. ‘Sürgündeki Sergi’ olarak bilinen ve dünyaca ünlü sanatçıların mülteci sorunlarına dikkat çekmek üzere çizdiği karikatürler Londra’nın ünlü cadde ve meydanlarında gezdirildi. Çoğunluğu 2016 sonrası mülteci olan kişilerce taşınan 25 eser kalabalıkların yoğun ilgisiyle karşılandı. 

Sergilenen karikatürler Türkiye’de KHK ile kapatılan Kimse Yok Mu Derneği’nin 2016 yılında düzenlediği uluslararası bir yarışmada seçilmişti. Eserlerin Türkiye’de sergilenmesine ve dereceye girenler için İstanbul’da bir ödül töreni düzenlenmesine izin verilmedi. Yarışmaya katılan 1.200 eser arasından belirlenen 120 karikatürün dünya başkentlerinde sergilenmesi planlandı ancak sadece 2016’da Atina’da sergi açılabildi. 

Londra’daki etkinlik, uluslararası yardım kuruluşu Time to Help ve insan hakları konusunda faaliyetler yapan Human Rights Solidarity (HRS) tarafından düzenlendi. Eserler, öğle saatlerinde önce Thames Nehri kenarındaki Londra Belediyesi’nin önünde sergilendi. Tabloları taşıyan gönüllüler, karikatürleri inceleyen kişilere hem sergi hem de mültecilerin sorunları hakkında bilgiler verdi. Ardından tarihi Tower Bridge (Kule Köprüsü) üzerinden meraklı turistlerin bakışları arasında nehrin karşısına geçirildi. 

Öğleden sonra Parlamento Meydanı’nda toplanan aktivist grup karikatürleri İngiliz Parlamentosu’nun önünden geçirerek yakındaki Victoria Tower Garden isimli parka kadar taşıdı. Bir süre burada sergilenen eserler tekrar Parlamento binası ve ünlü saat kulesi (Big Bang) önünden Westminster köprüsüne kadar götürüldü. Yerli ve yabancı turistler etkinlik boyunca sık sık fotoğrafı çekti. 

Organizatörlerden Time to Help’in İngiltere yöneticisi Yusuf Kar, Kimse Yok Mu Derneği’nin kapatılması ile yarım kalan önemli bir işi devam ettirdiklerini ve Dünya Mülteci Günü’nde bu etkinliği düzenlediklerini söyledi. Aynı zamanda sığınmacıların, mültecilerin sıkıntılarına dikkat çekmeyi ve İngiliz toplumunda bu konudaki farkındalığı arttırmayı hedeflediklerini belirtti. Konuştuğu İrlandalı bir aileyi mülteci hakları konusunda çok duyarlı gördüğünü vurgulayan Kar şunları aktardı: “Bize İrlandalılar olarak kapılarının mültecilere sonuna kadar açık olduğunu söylediler. Ayrıca Hong Konglu bir öğrenci, ülkesindeki sıkıntılardan bahsederek bir çok arkadaşının başka yerlere gidip mülteci olduğunu ve sergiden çok etkilendiğini ifade etti.” Yusuf Kar, İngiltere’nin sığınmacıları Ruanda’ya göndermeye çalıştığı bir dönemde etkinliğin daha da anlam kazandığına dikkat çekerek, gelecek yıl mültecilerle ilgili karikatür yarışmasının ikincisini düzenlemeyi planladıklarını söyledi. 

HRS Genel Sekreteri Tuğba Timur, İngiltere’nin henüz mültecilerle ilgili sağlıklı bir politika geliştirememiş olmasını büyük bir sorun olarak gördüklerini ifade etti. Londra caddelerinde açtıkları interaktif sergi ile bu soruna dikkat çektiklerini anlatan Timur, “Sergimizde başarılı göçmenlerin hikayeleri de var. Bununla, doğru politikalar geliştirip mültecilere imkan tanındığında bütün toplum için nasıl büyük kazançlar elde edileceğini göstermek istedik.” dedi. Timur, sergiyi inceleyen kişilere bir mültecinin ne gibi zorluklar yaşadığını anlattıklarında hemen onların desteğiyle karşılaştıklarını, bunun da yeni çalışmalar için bir motivasyon kaynağı olduğunu kaydetti. 

Yarışmayı organize edenler de mülteci oldu

2015 yılında dünyanın en iyi 100 sivil toplum kuruluşu arasına giren Kimse Yok Mu Derneği, bir yıl sonra mültecilerle ilgili uluslararası bir karikatür yarışması düzenledi. Ödüllü yarışmaya birçok ülkeden 1200 eser katıldı. Kübalı karikatürist Aristides Esteban Hernandez Guerrero birinci, Romanya’dan Constatin Pavel ikinci, İtalyan Alessandro Gatto ise üçüncü oldu.

Eserler arasından seçilen 120 karikatür Atina, Berlin, Köln, Brüksel ve Paris gibi şehirlerde sergilenecekti. Bu güzergâh Afrika veya Ordadoğu’dan yola çıkan bir göçmenin rotasını temsil ediyordu. Sergi, Atina’dan Avrupa yolculuğuna çıkmıştı ki, 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrası binlerce kurum gibi Kimse Yok Mu Derneği de kapatıldı. Sergiyi organize eden derneğin yönetici ve çalışanları ise mülteci konumuna düştü.

Eserlerden 75’i, geçen yıl mülteci haftası dolayısıyla İngiltere’nin Newcastle şehrinde göçmenlerle ilgili çalışmalar yapan The Comfrey Project isimli derneğin sergi salonunda sanatseverlerle buluşmuştu.