NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, görev süresini bir yıl daha uzatacağını dün teyit ederken Batı, Rusya'nın saldırganlığı karşısında birliği korumaya çalışıyor.

Ukrayna, Rusya'nın doğuda işgal ettiği toprakları ilhak etmesinin ardından NATO'ya katılmak için geçen yıl Eylül ayında resmen başvurdu.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski NATO'ya üyelik için açık ve hızlı bir yol önermesi çağrısını sık sık tekrarlıyor.

Zelenski son olarak, 1 Temmuz'da Kiev'de İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, "Vilnius Zirvesi'nde, Ukrayna'nın savaştan sonra NATO'nun eşit bir üyesi olabileceğine ve buna hakkı olduğuna dair çok somut ve net bir işarete ihtiyacımız var" dedi.

Ukrayna'nın talebi, İngiltere, Polonya ve Baltık ülkeleri dahil birçok NATO üyesinin desteğini alıyor. Zirvenin evsahibi Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, müttefiklerin Kiev'e net bir sinyal vermelerinin önemli olduğunu söyledi.

Nauseda 3 Temmuz'da Reuters haber ajansına verdiği demeçte,

“Hepimiz şu anda savaşın ortasında olan Ukrayna'nın NATO'ya hemen katılamayacağını anlıyoruz. Biz bunu anlıyoruz, Ukraynalılar bunu anlıyor. Ancak güvenli uçuş sahasını, prosedürleri, algoritmayı, savaş bittiğinde veya koşullar izin verdiğinde nasıl ilerleyeceğinizi oluşturmamız gerekiyor” dedi.

Toplu meşru müdafaa maddesi nasıl işletilebilir?

Ancak, başta ABD ve Almanya olmak üzere bazı NATO müttefikleri, Ukrayna'nın üyeliğini hızlandırmayı henüz onaylamadı. NATO'nun toplu meşru müdafaasına ilişkin 5’inci maddesinin Rusya ile savaş halindeki bir ülke için nasıl geçerli olacağı gibi yanıtlanmamış sorular var.

NATO'nun eski Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen'in politika planlama direktörü Fabrice Poitier, müttefiklerin yaratıcı bir çözüm araması gerektiği görüşünde.

Poitier 4 Temmuz'da VOA'ya yaptığı açıklamada, “5’inci maddenin yalnızca ihtilafsız veya özgür Ukrayna topraklarına, Kiev'in kontrolu altındaki topraklara uygulanacağı; askeri yollarla veya siyasi, diplomatik olarak hala ihtilaflı olan bölgelerin dışarıda bırakılacağı bir anlaşma düşünebilirsiniz. Dolayısıyla bence bu daha gerçekçi bir senaryo. Ancak bence tam da bu nedenle ‘bu süreci Vilnius'ta başlatalım’ deniyor” değerlendirmesinde bulundu.

Savunma harcamaları ve İsveç’in üyeliği

NATO müttefikleri ayrıca, bazı üyelerin hedefi tutturamadığı endişeleri sürerken, yıllık gayrisafi yurtiçi hasılalarının en az yüzde 2'sini savunmaya harcamak üzere yeni bir yatırım taahhüdü üzerinde anlaşmaya çalışacaklar.

Bu arada İsveç'in, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Finlandiya ile ortaklaşa sunduğu NATO'ya katılım başvurusuna Türkiye’nin engeli sürüyor. Ankara, Stockholm'ü terör örgütü mensuplarını barındırmakla suçluyor. Macaristan’ın da vetosu sürüyor. Müttefikler zirvede bir atılım yapmayı umuyorlar.

Çin’e karşı Hint-Pasifik ülkeleriyle görüşme

NATO, Çin'i ilk kez geçen yıl Madrid'de düzenlenen zirvede güvenliğine ve değerlerine yönelik bir tehdit olarak kabul etti. Pothier, Pekin'in Rusya'ya verdiği siyasi desteğe rağmen Batılı müttefiklerin bu dili daha fazla sertleştirmesinin pek olası olmadığı öngörüsünde bulundu.

Pothier VOA'ya açıklamasında, “Ancak, Vilnius'ta Hint-Pasifik bölgesinden NATO üyesi olmayan Güney Kore, Japonya, Yeni Zelanda ve Avustralya liderleriyle ile yapılacak görüşmenin önemli olacağını düşünüyorum. Bence bu bölgede benzer düşünen ortaklarla bu ittifakın ne kadar bağlantılı olduğunun en azından siyasi düzeyde bir göstergesi olacaktır’’ diye konuştu.

Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan Enformasyon Müdür Yardımcısı Mao Ning, NATO'nun Pekin konusundaki tutumunu reddetti.

Mao Ning, “Şu anda Doğu ve Güney Çin denizlerinde durum genel olarak istikrarlı. İlgili ülkelerin doğruyu yanlıştan ayırarak bölgesel barış ve istikrara ve tüm ülkeler arasında karşılıklı güvene vesile olacak bir şeyler yapmalarını temenni ediyoruz. NATO zirvesinden bahsetmişken, Çin meselelerini gündeme getirmek yerine Avrupa ve dünyada barış ve istikrarın korunmasında yapıcı bir rol oynamaya odaklanmalı” dedi.

NATO müttefikleri ayrıca iklim değişikliği, siber ve uzay teknolojileri dahil yeni ve gelişmekte olan tehditleri de ele alacak.