NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Kosova'nın kuzeyinde Sırp göstericiler ve Kosova'daki Barış Gücü (KFOR) askerleri arasındaki çatışmalar hakkında açıklama yaptı. 31 Mayıs-1 Haziran'da NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı'nın yapılacağı Norveç'in başkenti Oslo'da Başbakan Jonas Gahr Store ile ortak basın toplantısı düzenleyen Stoltenberg, Kosova'ya 700 askerin gönderilmesine karar verdiklerini duyurdu.

Anadolu Ajansı'nın aktardığına göre, Stoltenberg, KFOR askerlerine dün yapılan saldırıda 30 askerin yaralandığını hatırlatarak, saldırıyı kınadı. Stoltenberg, "Bu tür saldırılar kabul edilemez ve derhal durmalı. KFOR ve NATO kuvvetleri, Kosova'da tüm vatandaşlar için güvenli ortamın sağlanması amacıyla gerekli tüm adımları atacaktır.  BM yetkisi uyarınca tarafsız şekilde hareket etmeye devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.

Batı Balkanlar için oluşturulan operasyonel ihtiyat kuvvetlerinden 700 askerin Kosova'ya gönderilmesine karar verdiklerini açıklayan NATO Genel Sekreteri, bir tabur askerin de hazırlık seviyesinin artırıldığını, gerek duyulması halinde bu askerlerin de KFOR'a destek için Kosova'ya gönderileceğini söyledi. Stoltenberg, "Şiddet olayları, Kosova'yı ve tüm bölgeyi geri götürmekte, Avrupa-Atlantik arzusunu tehlikeye atmaktadır. Priştine ve Belgrad gerginliği düşürmek için somut adımlar atmalı, sorumsuzca davranışlardan kaçınmalı, AB kolaylaştırıcılığındaki diyaloğa girmelidir. Kalıcı barış için tek yol budur" dedi.

Kosova Başbakanı Albin Kurti de konu hakkında sosyal medya hesabından görüntülü bir mesaj paylaştı. Kuzeyde görev yapan Kosova polisleri ile KFOR askerlerinin, protestocu radikaller ile barışçıl belediye kurumları arasındaki sınırı oluşturduğunu belirten Kurti, "Son saatlerde kurumlarımız uluslararası partnerlerle iletişimi daha da artırdı çünkü durumu yatıştırmak gibi ortak bir amacımız var. Ancak endişe ve kaygıların yanı sıra ortak tehdit ve tehlikelerimizin de olduğu dün gözlerimizin önünde ispatlandı" ifadelerini kullandı.

Kurti, bölgedeki Sırpların boykot ettiği seçimle seçilen yeni belediye başkanlarına tam, koşulsuz ve kesintisiz destek vereceğine işaret ederek, “Demokrasi askıya alınamaz, rehin alınamaz. Uygulaması, barış ve güvenliğin garantisidir, tehdit veya tehlike oluşturmaz. Kosova Cumhuriyeti, Batı Balkanların en demokratik ülkesidir" dedi.

Kuzeydeki halkı şiddetli protestolara çıkmaya iten belirli isimlerin olduğunu iddia eden Kosova Başbakanı, "Dün, nihayet bize, hepimize kiminle karşı karşıya olduğumuzu kanıtladı: Sırp olarak görmedikleri her şeyi tahrip eden, saldıran, yakan, Ukrayna'daki Rus saldırganlığının dört S'li haçı ve Z'si gibi milliyetçi ve şovenist sembollerini yücelten maskeli aşırı sağcı gruplar. Aşırılık yanlıları ve milisler halk değil. Sırp topluluğu onlardan kurtarılmalıdır. Çoğunu dün ve bugün tespit ettik. Hukukun üzerinde devletten daha güçlü kişi veya gruplar olamaz" açıklamasında bulundu.

Seçimlere katılımın düşük olmasına rağmen, belediye binalarında ve vatandaşların hizmetinde olma meşruluğunun sadece seçilmiş belediye başkanlarında olduğunu ve protestoların iktidarı hedef aldığını söyleyen Kurti, "Dün ve bugün yapılan mitinglerde barışçıl eylemcilerin de olduğunu biliyorum ancak protestolar barışçıl değildi. Düzeni sağlayan ve kanunları uygulayan polise, barış ve istikrarı koruyan KFOR askerlerine, olayları sahadan haber yapan gazetecilere saldıran bir protesto, belediyeyi değil, iktidarı protesto etmektir. Kosova'da iktidar ancak seçimlerle elde edilebilir. Şiddet ve suçla değil" dedi.

Öte yandan, ABD'nin Kosova Büyükelçisi Jeffrey Hovenier, Kosova'nın kuzeyinde son günlerde yaşanan gerilimlerin iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyeceğini ve ABD'nin Kosova'ya yönelik yaptırımları olacağını belirten bir açıklama yaptı. Bir grup Kosovalı gazeteciye gündeme ilişkin açıklamalarda bulunan Hovenier, Kosova hükümetinin kuzeyde gerçekleştirdiği eylemler konusunda ABD ile koordinasyon sağlamadığını belirtti.

Hovenier, NATO müttefiklerinin Balkan bölgesindeki en büyük askeri tatbikatı olan "Defender Europe 2023"ün Kosova için sona erdiğini ve bunun yaptırımlardan ilki olacağını söyledi.

Hovenier, yaşanan krizin Kosova ile ABD arasındaki ilişkileri etkileyeceğini belirterek, "Bunun çok acil bir durum olduğunu düşünüyoruz. Yaptığım karşılaştırma, evinizin yanması gibi, yangını söndürmeniz gerekiyor. Bu nedenle, hükümetin kuzeydeki durumu yatıştırmak için harekete geçmesine ilişkin beklentilerimiz açısından ABD'den fazla sabır göreceğinizi düşünmüyorum" dedi. Ayrıca Hovenier, Kosovalı liderlerin ABD ziyaretlerini engellemek ve ABD'nin, Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan ülkelere yönelik yürüttüğü lobicilik faaliyetlerini durdurmak gibi yaptırımlar uygulanabileceğini açıkladı.

Kosova Başbakanı Albin Kurti'den Kosova polisinin kuzeydeki belediye binalarından çekilmesini ve yüzde 3-4'ten fazla oy alamadıkları için yeni seçilen Arnavut belediye başkanlarının belediye binalarında görev yapmamalarını talep ettiklerini belirten Hovenier, "Kurti'den kuzeydeki gerilimi azaltmak için adımlar atmasını istedik. O, bu taleplere yanıt vermedi ve bundan sonraki eylemlerimizin ne olacağını analiz ediyoruz" dedi.

Kosova hükümetinin önerilerini kabul edeceğini umduğunu belirten Hovenier, bölgede gerginliğin azaltılmasıyla, dikkatleri Kosova ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik mart ayında varılan anlaşmanın uygulanmasına çevireceğini ifade etti. Hovenier, Sırbistan'ın ordusunu savaşa hazır durumuna getirmesinin, Kosova için bir tehdit oluşturup oluşturmadığıyla ilgili soruya, ilişkileri gergin olan komşu ülkelerin kendi güçlerini seferber etmesinin 'asla iyiye işaret olmadığını' söyledi.

Ne olmuştu?

Kosova'nın kuzeyinde Sırpların yoğun olduğu Zveçan, Zubin Potok ve Leposaviç belediyelerinde 23 Nisan'da yapılan yerel seçimlerin kazanan Arnavut belediye başkanlarının göreve başlaması 26 Mayıs'ta Kosovalı Sırplar tarafından protesto edilmişti. Bölgede protestoların sürmesi üzerine Kosova polisi ve Kosova'daki Barış Gücü (KFOR), belediye binalarını tel örgülerle çevirmiş ve bölgedeki personel sayısını artırmıştı.

Arnavut belediye başkanlarını korumak için bölgeye gönderilen Kosova polisi ile Kosovalı Sırplar arasında arbede yaşanmış, 29 Mayıs’ta da belediye binalarını koruyan KFOR askerleriyle Kosovalı Sırpların karşı karşıya gelmesi sonucu 30 KFOR askeri yaralanmıştı. Sırbistan da ordusunu Kosova sınırına yerleştirme kararı almıştı. Sırbistan, 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova'yı kendi toprağı olarak görüyor.