İran ile Çin, Fransa, Almanya, Rusya, İngiltere ve ABD arasında neredeyse 12 yıla varan görüşmelerin sonucu, önceki gün bir anlaşmayla sonuçlandı. Bu anlaşma, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin İran üzerine koyduğu ticaret, teknoloji, finans, enerji ve nükleer programlar üstündeki bütün müeyyideleri de kaldırdı. Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Durmuş Özdemir, nükleer konusu ile ilgili tartışmalar bir kenara bırakılırsa anlaşmanın ticari boyutunun, İran için olduğu kadar Türkiye ve Ege Bölgesi için de önemli olduğunu belirterek, "Anlaşmaların sonucu olarak Türkiye'nin İran ile var olan 15 milyar dolarlardaki ticaret hacminin 35 milyar dolarlara çıkması, oldukça kolay bir hedef olarak karşımızda duruyor." dedi. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk ise ambargoların kalkması ile birlikte 2014 yılında Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı 10. ülke olan İran'a ihracatın önemli ölçüde artmasını beklediklerini kaydetti.

EİB, geçen yıl ve bu yılın ilk 6 ayında tütünden tekstil hammaddesine, taşıt yan sanayisinden su ürünlerine kadar 24 kalemde, İran'a yaklaşık 417,3 milyon dolarlık ihracat yaptı. 2013 yılında yapılan ihracat 265,5 milyon dolarken 2014'te yaklaşık 300 milyon dolar oldu. Bu yılın ilk 6 ayında ise EİB üyesi ihracatçılar, İran'a 117,3 milyon dolarlık ihracat yaptı. EİB'den İran'a en çok tütün, ağaç mamulleri ve orman ürünleri ile makine ve aksamları ihracatı yapıldı. Türkiye'nin İran'a 2014 yılı toplam ihracatı ise 15 milyon dolar oldu.

'CARİ AÇIĞI OLUMLU YÖNDE ETKİLEYECEKTİR'

Anlaşmanın Türkiye ve Ege Bölgesi ihracatına yapacağı etkileri değerlendiren Prof. Dr. Özdemir, "Anlaşmanın tabii ki kazananları ve kaybedenleri olacaktır. Aslında Türkiye ile İran arasındaki ilişkiler hep devam edegeldi ancak ticaret hacminin son yıllarda düştüğünü görüyoruz. Örneğin 2012 yılındaki 21,9 milyar dolarlık ticaret hacmi, 2013'te 14,6 milyar dolara gerilerken 2014'te de 15 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Anlaşma ile İran ve Türkiye arasındaki bankalar arasında nakit akışı da şeffaf bir şekilde sağlanmış olacak. Hepsinden önemlisi, Türk Lirası kullanılarak yapılan Türk petrol ithalatının 105 bin varilden 140 bin varillere ulaşacağı beklentisi, Türkiye ekonomisindeki cari açığı olumlu etkileyecektir. İran'ın Türkiye'ye petrol satarak elde ettiği gelirinin de Türkiye'den yapacağı ithalatı arttıracağı malum." diye konuştu.

'EGE BİRÇOK KALEMDE İHRACATINI ARTTIRIR'

Diğer ülkelerin ve diğer çokuluslu şirketlerin de son zamanlarda bu anlaşmanın beklentisi ile İran'a yaptıkları seyahat ve iş anlaşma çabalarına dikkat çeken Özdemir, "Tüm bunların yanında Türkiye, İran ile 1 Ocak 2015'te Konya'da bir tercihli serbest ticaret anlaşması yaptı. Bu anlaşma gereği Türkiye 140 üründe, İran ise 125 üründe gümrük vergilerini çok aşağıya çekti. İran ile Türkiye ticaret anlaşmasını kapsayan ürünler arasında, Ege Bölgesi'nden yapılabilecek ihracat kalemleri arasında tekstil ve hazır giyim ürünleri, gıda, plastik malzemeler, mobilya, hazır giyim, demir, çelik ürünleri, elektrik ve elektronik ürünler gibi bir yığın sektörü saymak mümkün. İran-Türkiye 1 Ocak anlaşmasındaki tercihli ürünler listesine bakarak, daha ayrıntılı bilgi sahibi de olunabilir. Tüm bu anlaşmaların sonucu olarak, Ege Bölgesi'nin ve Türkiye'nin İran ile var olan 15 milyar dolarlardaki ticaret hacminin 35 milyar dolarlara çıkması oldukça kolay bir hedef olarak karşımızda duruyor." dedi.

'ÖNEMLİ ARTIŞ BEKLİYORUZ'

Ambargolar sebebiyle İran ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin arzu edilen seviyenin çok uzağında olduğunu belirten Koordinatör Başkan Ünlütürk ise Türkiye'nin komşularıyla ticari ilişkileri geliştirmeye büyük önem verdiğini, ambargoların kalkmasıyla 2014 yılında en çok ihracat yaptığı 10. ülke olan İran'a ihracatının önemli ölçüde artmasını beklediklerini kaydetti.

Ege Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği olarak, önümüzdeki sonbaharda İran'a yönelik bir sektörel ticaret heyeti organizasyonu hazırlığı içinde olduklarını belirten Ünlütürk, "Türkiye, 2023 yılı için 500 milyar dolar ihracat hedefi ortaya koymuş durumda. Geleneksel ihraç pazarlarımızdaki ekonomik durgunluklar ve siyasi krizler nedeniyle İran, Türk ihracatçısı için önemli bir hedef pazar olacak konumda. Tüm sektörlerimizin İran'a yönelik ticaret heyeti organizasyonlarının artacağına inanıyorum. İran 80 milyonluk nüfusu, petrol ve doğalgaz gelirleriyle güçlü bir ekonomi. 2014 yılı sonu itibariyle 15 milyar dolar seviyesinde olan Türkiye–İran dış ticaret hacminin, 2016 yılı sonunda 30 milyar dolara çıkmasını hedefliyoruz." diye konuştu. CİHAN