Süleyman Elçin - Ankara Devlet Konservatuvarı tiyatro öğrencilerinin 1953 yılında Aspendos Antik Tiyatrosu'na yaptıkları öğrenci gezisi ile temelleri atılan ve 1963 yılında festivale dönüştürülen Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali, bu yıl 48'inci defa sinemaseverlerle buluşacak. Türkiye'nin en uzun soluklu festivallerinden olan ve bu yıl 48'incisi düzenlenen Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin geçmişi, Ankara Devlet Konservatuvarı'ndan bir grup tiyatro öğrencisinin 1953 yılında Aspendos Antik Tiyatrosu'na düzenlediği geziye dayanıyor. Bugün halen ayakta olan, kültürel ve sanatsal etkinliklerin düzenlendiği Aspendos Tiyatrosu'ndan çok etkilenen konservatuvar öğrencileri, yanlarında bulundurdukları kostümlerle burada bir gösteri yapmaya karar verirler. Dönemin Antalya Valisi İhsan Sabri Çağlayangil, Belediye Başkanı Seyit Ali Pamir ve Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği Başkanı Osman Batur ile görüşen öğrenciler, otların ve çalıların temizlenmesinin ardından ahşap bir sahnenin yerleştirildiği antik tiyatroda, Shakespeare'in ünlü eseri ''Romeo ve Juliet''i sahneler. O dönem nüfusu 50 bin olan Antalya'da tiyatro oyununu izlemek için 10 bin kişi Aspendos'a gelir. Tiyatroya gösterilen ilgiye şaşıran dönemin yöneticileri, Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali adını verdikleri şenliği her yıl düzenleme kararı alır. 1963 yılına kadar öğrenci gösterileri ile sürdürülen festival, Dr. Avni Tolunay'ın belediye başkanı seçilmesinin ardından belediye tarafından gerçekleştirilmeye başlanır. Antalyalı sinema sanatçısı Behlül Dal'ın etkisiyle festival, film yarışmasına dönüştürülür ve ismi de ''Antalya Altın Portakal Film Festivali'' olarak değiştirilir. -festivale sansür ve darbe molası- Festival bünyesine 1973 yılında dönemin Belediye Başkanı Selahattin Tonguç tarafından plastik sanatlar yarışması, 1985 yılında ise dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy tarafından ''Akdeniz Akdeniz'' adlı Uluslararası Müzik Yarışması da eklenir, ancak bir süre sonra festival programından çıkarılırlar. 1979 yılında yapılan festivalde Sansür Kurulu, yarışmaya katılan Yavuz Pağda'nın yönettiği ''Yolcular'', Yavuz Özkan'ın yönettiği ''Demiryol'' ve Ömer Kavur'un yönettiği ''Yusuf ile Kenan'' filmlerini yasaklayıp, bazı bölümleri kesmek ister. Bunun üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler, şenlikten çekilme kararı alırlar. Jüri üyeleri ise, ''Tüm filmleri değerlendirme olanağı bulamadığımızdan, uzun metrajlı filmler dalında yapılan yarışmaya katılan yapıtları değerlendirmeme kararını oybirliği ile aldık'' diye açıklama yaparak, durumu protesto ederler. Sansüre karşı bir duruş sergileyen festival yönetimi, 16. Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni iptal etme kararı alır. Festival bir yıl sonra da 12 Eylül Askeri Darbesi nedeniyle gerçekleştirilemez. -İlk ödül Halit Refiğ'e- Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde ilk en iyi film ödülü, ''Gurbet kuşları''na, en iyi yönetmen ödülü ise bu filmin yönetmeni Halit Refiğ'e verildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü ''Acı hayat'' filmindeki unutulmaz performansı ile Türkan Şoray, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise ''Ağaçlar ayakta ölür'' filmindeki performansıyla usta oyuncu İzzet Günay aldı. İlk festivalde en iyi yardımcı kadın oyuncu ödülüne ''Ağaçlar ayakta ölür'' filminde rol alan Yıldız Kenter, en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülüne ise ''Yarın bizimdir'' filmindeki oyunculuğuyla Ulvi Uraz layık görüldü. -Festivalin ''en''leri - Festivalden 6 defa ödülle dönen usta yönetmen Atıf Yılmaz en fazla ödül alan yönetmen olmayı başardı. Yılmaz'ı Ömer Kavur, Halit Refiğ ve Nuri Bilge Ceylan 3'er ödülle takip etti. Ünlü yönetmen Ömer Kavur, 1979 yılında sansür nedeniyle alamadığı ödülünü bu yıl alarak bu kategorideki ödül sayısını 4'e yükseltecek. Festivalde en iyi kadın oyuncu ödülünü Hülya Koçyiğit 5, Türkan Şoray 4, Hale Soygazi, Fatma Girik, Nur Sürer ve Müjde Ar ise 2'şer defa kazandı. En iyi erkek oyuncu kategorisinde ise 5 defa ödül alan Tarık Akan ilk sırada yer aldı. Ünlü sanatçı, 1980 askeri darbesi nedeniyle alamadığı ödülü de alarak bu kategorideki ödül sayısını 6'ya çıkaracak. En iyi erkek oyuncu kategorisinde Yılmaz Güney, Cüneyt Arkın, Genco Erkal, Hakan Balamir, Ekrem Bora, Şener Şen, Fikret Hakan, Mehmet Aslantuğ ve Erkan Can ise 2'şer defa heykelciği kaldırmayı başardı. Ünlü sanatçı Fikret Hakan, sansür nedeniyle 1979 yılında iptal edilen festivaldeki ödülünü de bu sene alarak ödül sayısını 3'e yükseltecek. -Festivalde bu yıl neler yaşanacak- 1980'li yılların Türk ve dünya sinemasını odağına alan 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde bu yılki ana tema, ''Ve kadın dünyaya dokundu'' olarak belirlendi. ''Sinema, kadın ve politikayı'' aynı noktada buluşturmayı hedefleyen Altın Portakal'da kadın temalı filmler sinemaseverler ile buluşacak, politika, ekonomi, diplomasi, iş dünyası, müzik, tiyatro, plastik sanatlar ve medya alanlarında uzman kadınların buluşacağı ''Kadın zirvesi'' gerçekleştirilecek. Festivalde ayrıca tüm kategorilerde jüri üyeleri kadınlardan oluşacak. Ulusal Uzun Metrajlı Film Dalı'nda jüri başkanlığını, 1986 yılında ''Aaah Belinda'' ve ''Adı Vasfiye'' ve 1993 yılında ''Yolcu'' filmlerindeki performanslarıyla Altın Portakal'da ''En iyi kadın oyuncu'' seçilen, 1997 yılında ise ''Yaşam boyu onur ödülü''ne layık görülen Müjde Ar yapacak. Jüride Ar ile birlikte yönetmen Handan İpekçi, oyuncular Vahide Gördüm, Bergüzar Korel, yazarlar Ayşe Kulin, Yaşar Seyman, sanat yönetmeni Annie Geelmuyden Pertan, müzisyen ve oyuncu Şevval Sam, sinema eleştirmeni Melis Behlil, akademisyen Prof. Dr. Serpil Kırel ve gazeteci Çiğdem Anad yer alacak. -Geç gelen altın portakal ödülleri- 1979 yılında sansüre karşı tepki ve 1980 yılında ise 12 Eylül askeri darbesi nedeniyle gerçekleştirilemeyen film yarışmaları da bu yıl yapılıyor. Ödüller 30-31 yıl sonra sahiplerini bulacak. Festivalin 1979 ve 1980 jürilerinin yaşayan üyelerinden oluşan ve başkanlığını Prof. Dr. Özdemir Nutku'nun yaptığı jüride Hale Soygazi, Selahattin Tonguç, Vecdi Sayar, Atilla Dorsay, Tunca Yönder, Doğan Hızlan, Ahmet Keskin, Nurettin Tekindor, Kenan Değer ve Tonguç Yaşar gibi isimler yer aldı. Jürinin değerlendirmesi sonucu 1979 yılının en iyi film ödülünü, o dönem sansüre uğrayan Yavuz Özkan'ın yönettiği ''Demiryol'' ve Ömer Kavur'un yönettiği ''Yusuf ile Kenan'' filmleri aldı. 1979 yılının en iyi kadın oyuncusu ise, ''Seninle Son Defa'' filmindeki performansı ile Sevda Ferdağ, en iyi erkek oyuncu ise, ''Demiryol'' filminin başrol oyuncusu Fikret Hakan oldu. Darbe nedeniyle gerçekleştirilemeyen 1980 yılının en iyi film ödülünü ise Zeki Ökten'in yönettiği ''Sürü'' filmi aldı. 1980 yılı en iyi kadın oyuncu ödülüne ''Sürü'' filmindeki performansı ile Melike Demirağ ve ''Düşman'' filmindeki oyunculuğu ile Güngör Bayrak, en iyi erkek oyuncu ödülüne ise ''Adak'' ve ''Sürü'' filmlerindeki rolleriyle Tarık Akan ile ''Düşman'' filmindeki rolüyle Aytaç Arman layık görüldü. -Sosyal sorumluluk ödülü Rutkay Aziz'e verilecek- Festival kapsamında geçen yıl verilmeye başlanan Sosyal Sorumluluk Ödülü'nün, Ankara Sanat Tiyatrosu (AST) ve Nazım Hikmet Vakfı'na sunduğu toplumsal katkılar dolayısıyla oyuncu Rutkay Aziz'e verilmesi kararlaştırıldı. Bu yıl 16'ncısı verilecek Yaşam Boyu Onur Ödülleri, Altın Portakal Festival Düzenleme Komitesi'nin, oybirliği ile aldığı kararla, Türk sinemasına katkılarından dolayı usta oyuncular Tuncel Kurtiz, Perran Kutman, Halit Akçatepe, Engin Çağlar ve ''Cilalı İbo'' serisinin yönetmeni Mehmet Dinler'e verilecek. -Kazandığı heykeli ekonomik sıkıntı nedeniyle satmak zorunda kalmıştı- 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali ''13. Yıldırım Önal Anı Ödülü'' de, sinema ve tiyatro oyuncusu Suna Selen'e verilecek. 1973 yılında ''Dinmeyen sızı'' filmindeki rolüyle en iyi yardımcı erkek oyuncu seçilerek Altın Portakal heykelciği sahibi olan sinema ve tiyatro sanatçısı Yıldırım Önal, yaşamının son yıllarında girdiği ekonomik sıkıntı nedeniyle, ödülünü bir rehinciye bırakmak zorunda kalmış ve bir daha geri alamamıştı. Yıllar sonra ödülün bırakıldığı rehincinin oğlu tarafından heykelcik Antalya Kültür Sanat Vakfı'na (AKSAV) teslim edilmişti. AKSAV'daki bu ödül, 1999 yılından bu yana Yıldırım Önal Anı Ödülü olarak her yıl bir oyuncuya emanet ediliyor. Geçen yıl bu ödülü Yıldız Kenter almıştı. Altın Portakal Film Festivali'nde 2006 yılından itibaren Türk sinemasında kamera arkasında çalışan, başarılı işlere imza atmış kişilere SİNE-SEN işbirliği ile 5 yıldır verilen ''Sinema Emek Ödülü''ne, ''Godzilla'' lakaplı set amiri Selahattin Geçgel değer görüldü. -Bu yıl yarışacak uzun metraj filmler- Türker İnanoğlu Vakfı Sinema Müzesi'nde (TÜRVAK), yönetmenler Mahinur Ergun, Fide Motan, İlksen Başarır, Selda Çiçek, Akademisyen Prof. Dr. Ruken Öztürk, Yapımcı Ayşegül Çetin, oyuncular Tuba Büyüküstün, Beste Bereket ve sinema yazarı Nil Kural'dan oluşan ön jürinin değerlendirmesi sonucunda festivale başvuran 45 film arasından 13'ünün, Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması'na katılması kararlaştırıldı. Bu yılki yarışmada ''Behzat Ç. Seni Kalbime Gömdüm'', ''Can'', ''Canavarlar Sofrası'', ''Fedakar'', ''Geriye Kalan'', ''Güzel Günler Göreceğiz'', ''Hangi Film'', ''Hicaz'', ''Lüks Otel'', ''Nar'', ''Öngörüye Ağıt'', ''Yürüyüş'' ve ''Zenne'' adlı filmler Altın Portakal heykelciğini almak için mücadele edecek. -Festivalde toplam ödül: 700 bin lira- Altın Portakal Film Festivali'nde bu yıl toplam 700 bin lira ödül dağıtılacak. En iyi film ödülüne 330 bin lira verilecek. Festivalde en iyi ilk film 50 bin lira, en iyi yönetmen, en iyi senaryo, en iyi görüntü yönetmeni, en iyi müzik ödüllerinin sahipleri ise 30'ar bin liranın sahibi olacak. Festivalde en iyi film ödülünün sahibi yapımcının ödülü aldığı yılı takiben 2 yıl içinde çekeceği filmin bir bölümünü Antalya'da çekmesi halinde teşvik amacıyla 70 bin lira daha ödül verilecek. Ortadoğu ve Çin filmlerinin gösterimlerinin de yapılacağı festivalde söyleşiler ve çok sayıda sergide sinemaseverler ile buluşacak. Festival, 14 Ekim'deki kapanış galası ve ödül töreniyle sona erecek. (SE-GÜÇ-DEL)04.10.2011 09:55:38