Aralarında Avrupa Birliği'nin tüm üyelerinin de bulunduğu 38 ülkeden oluşan bir koalisyon Salı günü, Ukrayna'ya karşı işlenen saldırganlık suçundan dolayı Rus liderliğini yargılayacak özel bir mahkemenin kurulması için yürüttükleri ortak çalışmalarda 'büyük ilerleme' kaydettiklerini açıkladı.

Uzmanlar ve hukukçular arasındaki çalışmalar şu ana kadar mahkemenin temelini oluşturacak ve yargı yetkisini belirleyecek yasal tüzüğün hazırlanmasına odaklandı. Tüzük henüz nihai halini almış değil ancak koalisyon yıl sonundan önce onaylanabileceğini umuyor.

Metnin ayrıntıları kamuoyuna açıklanmadı.

Avrupa Komisyonu'nun Demokrasi, Adalet ve Hukukun Üstünlüğünden sorumlu Üyesi Michael McGrath, "Çok önemli ilerlemelerin kaydedildiği bir noktadayız," dedi.

"Bu aşamada aşılamayacak herhangi bir engel öngörmüyoruz."

Devlet Başkanı Vladimir Putin de dahil olmak üzere Rusya'nın siyasi ve askeri liderlerini yargılayacak olan mahkeme, bir insan hakları örgütü olan Avrupa Konseyi çerçevesinde kurulacak. Konsey Genel Sekreteri Alain Berset, yetkinin siyasi düzeyde yeşil ışık alması halinde kurumun "harekete geçmeye hazır" olacağını söyledi.

"Beklemek bir seçenek değil. Gerçekten mümkün olduğunca hızlı hareket etmeliyiz. İşi bu yıl bitirmek için elimizden gelenin en iyisini yapacağız," dedi McCrath'ın yanında konuşan Berset.

"Çok hırslı olmalıyız. Ve bence eğer istek varsa. Bunu başarmak için çalışma imkanı da var."

Saldırı suçu için bir mahkeme kurulması fikri, Putin'in neredeyse üç yıl önce başlatılması emrini verdiği geniş çaplı işgal için hesap verebilirliği sağlamak amacıyla Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy tarafından hararetle savunuldu.

Savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırımdan farklı olarak, askeri görevliler ve paralı askerler gibi zulmü gerçekleştiren bireylere uygulanan saldırı suçu, saldırgan devleti kontrol etmekten nihai olarak sorumlu olan kişiyi hedef alan bir liderlik suçudur.

Saldırı bir istila, işgal, ilhak, liman ablukası veya bir devletin diğerine karşı silah kullanmasını içeren herhangi bir saldırıdan oluşabilir.

Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM - ICC) göre, saldırı suçu "bir devletin siyasi veya askeri eylemlerini etkin bir şekilde kontrol edebilecek veya yönlendirebilecek bir konumda bulunan bir kişi tarafından, niteliği, ağırlığı ve ölçeği itibariyle Birleşmiş Milletler Şartı'nın açık bir ihlalini teşkil eden bir saldırı eyleminin planlanması, hazırlanması, başlatılması veya icrası" ile ilgilidir.

Bu da Putin'i gelecekteki bir davanın en muhtemel sanığı haline getiriyor. Ancak bu olasılık en iyi ihtimalle soyut bir istek olarak kalacak: devlet başkanları uluslararası hukuk kapsamında yargılanmaktan muaftır ve gıyabında yargılama gayrimeşru olarak görülme riski taşır.

UCM, Kampala Değişiklikleri adı verilen düzenlemelerle saldırı suçları üzerinde yargı yetkisi tesis etmiş olsa da, bu yetki yalnızca Roma Statüsü'ne taraf olan ülkeler ve bu ülkelerin vatandaşları için geçerlidir. ABD ve Çin gibi Rusya da bu anlaşmayı imzalamadı.

Bu nedenle Kiev ve Brüksel, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla ilgili özel davayı kovuşturma yetkisine sahip olacak geçici bir mahkeme kurulması seçeneğini araştırdı.

Salı günkü basın toplantısında konuşan AB dış politika şefi Kaja Kallas da, "Saldırı suçu olmasaydı savaş suçu da olmazdı" dedi.

"Bu nedenle, saldırı suçu için de hesap verilebilirlik olması son derece önemlidir. Rusya'dan ve Rusya yönetiminden hiç kimse dokunulmaz değildir."

"Cezalandırılmayan suçların sadece daha fazla saldırganlığı teşvik ettiğine dair bir sinyal göndermek de çok önemli" diye ekledi.

Kallas özel mahkemenin "savaş sona ermeden" kurulması gerektiğini belirtti.