Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modelinin çok verimli olduğunu iddia eden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay'ı Saray'da hazırlanan bir rapor tekzip etti.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (CSBB) tarafından hazırlanan raporda KÖİ modelini eleştiren onlarca tespit ve uyarı yer aldı. CSBB Başkanı Naci Ağbal, 7 Kasım'da azledilen Murat Uysal'ın yerine Merkez Bankası başkanlığına getirilmişti,  

Kamu Özel İşbirliği Uygulamalarında Etkin Yönetim Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda projelerin hazırlık ve uygulama safhalarına dair değerlendirmeler yapıldı.

Raporda KÖİ projelerinin planlama ve programlama aşamasındaki bilgi ve tecrübe eksikliğinin “yaparak öğren” modeli ile yol alınmasını mecbur kıldığı ifade edildi. Bu durumun gerek zaman kaybına gerekse fazladan maliyete neden olduğu, ihale hazırlık ve sözleşme aşamalarında sürekli bir değişiklikle karşılaşılmasına sebebiyet verdiği vurgulandı.

İhtiyaçtan projeye değil, projeden ihtiyaca gidildiği vurgulanan raporda diğer aksaklıklar şöyle sıralandı: “İhale öncesi hazırlıkların iyi yapılmaması, fizibilite etüdü, diğer etütler ve sözleşme/mevzuat gibi hususların yönetişim ilkelerine uygun olmadan tamamlanması, işletme aşaması ve performans ölçüm kriterlerine uyum sağlayamama.”

Birgün'ün haberine göre KÖİ projelerinin karar, finansman ve denetim süreçlerine dair önemli tespitlerin yer aldığı raporda öne çıkan başlıklar özetle şöyle:

-Ülke ekonomisinin yeni yatırımlara çok hızlı şekilde ihtiyacı olduğunun bilincinde olunarak ve gerek maliyetler gerekse sosyal faydalar da dikkate alınarak gerçekten KÖİ modeline uygun olan projelere öncelik verilmelidir.

-Sadece kaynak sıkıntısı için KÖİ’ye başvurulmamalı, hazırlık sürecinde harcama getiri analizi yapılmalı ve koşullu yükümlülükler iyi tespit edilmelidir.

- KÖİ projeleri ile ilgili olarak kamuoyu ile etkin bir iletişim mekanizmasının oluşturulması, söz konusu projelere ilişkin şeffaflığı artıracak, kamuoyunda KÖİ projelerine ilişkin oluşan ve oluşabilecek olumsuz önyargının giderilmesine katkı sağlayacaktır.

- Kamu adına sunulacak hizmetlerin standartlarının belirlenmesi, şeffaf ve ölçülebilir denetim kriterlerinin oluşturulması ve sağlıklı bir yönetişim ortamının tesis edilmesi gerekmektedir.

- Uzun vadeli sözleşmelerde kamunun performans denetimi önemlidir. Performans kriterlerinin uygun sayıda olması denetimlerin işlevsel olmasını sağlayacaktır.

- KÖİ projelerinin kamu, özel sektör ve finansman sağlayıcılar olmak üzere üçlü bir yapıya sahip olduğu unutulmamalıdır. Risklerin, en iyi yönetebilecek tarafın üstlenmesi suretiyle paylaştırılması gerekmektedir.

- Projelerde finansman sağlayanlara verilen müdahale hakkı yetkisi finansman konusunda avantajlar sağlamaktadır. Ancak, gelecekteki projelerde söz konusu hakkın kullanımına dair daha objektif kriterler ve mevzuat alt yapısı belirlenmelidir.

- Ön projeler, uygulama projeleri, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporları, ilgili kamu izinlerinin alınması gibi kamu tarafından çözülebilecek işlemler ihale safahatı öncesi netleştirilmelidir.