Soğuk Savaş'ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerinden neredeyse 20 yıl geçti, ortaya yeni bir dünya çıktı; ancak buna rağmen Birlik'in vârisi Rusya Federasyonu özellikle istihbarat konusunda eski dönemi aratmayacak tarz ve kapsamda çalışmaya da devam ediyor. Nitekim, Amerika'da iki gün önce açıklanan ve 10 Rus ajanının tutuklanmasına yol açan istihbarat olayı bize bunu bir kere daha göstermiş bulunuyor. Bu olay bu köşede geçmişte defalarca değindiğimiz Rus dış istihbarat teşkilatını yeniden gündeme getirmeyi zorunlu kılıyor. 10 Rus ajanının tutuklanmasını sağlayan FBI da bu olayın arkasında söz konusu teşkilatın olduğunu açıklamış bulunuyor. Bu teşkilat kısa adı SVR, tam adı Sluzhba Vıneşnoy Razvedki olan Rus dış istihbarat servisi elbette. SVR, Rus dış politika uygulamasının iki önemli unsurundan birisi; zaman zaman diğer önemli unsur olan Rus Dışişleri Bakanlığı'nı bazı yönlerden gölgeleyebiliyor; uygulamada zaman zaman birinci rol de oynayabiliyor. Bu hususu da eski Başkan Boris Yeltsin'in yıllarca önce verdiği bir demeçten biliyoruz; zira Yeltsin o demecinde 'Rus dış politikasının tespitinde, SVR'nin Dışişleri Bakanlığı ya da başka kurumlardan çok daha fazla rol oynadığını' bizzat açıklamıştı. SVR'nin mesela, 1990'lı yılarda Rus nükleer ve balistik teknolojisinin İran'a aktarılması, NATO'nun genişlemesi, 1972 tarihli ABM anlaşması ve muhtemelen bilinmeyen başka çok önemli konulardaki Rus dış politika pozisyonlarının tespit ve savunulmasında çok önemli roller oynadığı bugün de pek çok uzmanın ortak görüşü... Asıl görevi dış istihbarat olan ama bunu yaparken resmi Rus dış politikasının yönünü de etkileyebilen SVR bugünkü ve gelecekteki Rus dış politikası bakımından böylesine önemli, ilginç bir kurum. SVR, Rusya'da 1990'larda yaklaşık 10 yıl süren büyük kargaşadan ve Yeltsin döneminin keyfi ve istikrarsız özelliğinden hemen hemen hiç etkilenmemiş, kısacası bu dönem içinden Sovyetler'den devraldığı etkin yapısını büyük ölçüde muhafaza edebilmişti. KGB'nin ilga edilmesinden sonra iç ve dış istihbarat olarak ikiye ayrılan Rus istihbaratının dış bölümünü üstlenen SVR, iç bölüme bakan FSB'nin aynı dönemde uğradığı çeşitli depremleri, yönetim, kadro ve başkan değişikliklerini de hiç yaşamadı; kadrosu ve başkanları hemen hemen hiç değişmedi; kurum bugüne kadar sadece 4 başkan gördü. Leonid Şabarşin, Yevgeni Primakov, Vyaçeslav Trubnikov ve bugünkü başkan Mikhail Fradkov.. 1991-1996 yılları arasında SVR'nin başkanlığını yapan Yevgeni Primakov, başka bakımlardan da tanınan çok önemli birisi. Bugün Rusya Sanayi ve Ticaret Odası Başkanı. Kısa bir süre önce İstanbul'daydı. Primakov 1996 yılında dışişleri bakanı olduğunda yerine yakın mesai arkadaşı, dostu Vyaçeslav Trubnikov'un SVR başkanı olmasını sağlamıştı.. Trubnikov da kurumu 2000 yılına taşıdı. Trubnikov görevini Vladimir Putin'in gözdelerinden 52 yaşındaki Sergey Lebedev'e 200 yılında devretti. Lebedev, zamanın Başkanı Putin'in eskiden beri tanıdığı bir istihbaratçıydı. Putin onu Doğu Almanya'da görev yaparken tanımıştı. Bugünkü Başkan Fradkov ise seleflerinden değişik birisi. Muhtemelen hakkında ayrı bir yazı da yazacağız. Bazı özelliklerini bu kısa yazıda verdiğim SVR süper güç olmaktan çoktan çıkan ama bunu bir türlü kabullenemeyen, Putin ve Medvedev ile birlikte yeniden en azından güçlü, sözü dinlenir, büyük ülke, büyük devlet olmak için çalışan Rusya'nın dünyaya yönelik plan ve hareketlerinin dışişleri bakanlığı ile birlikte önemli bir dış motoru olarak da nitelenebilir. Alman İçişleri Bakanlığı'na göre 13 bin mensubu bulunan, eski başkanlarından Lebedev'e göre, mensuplarının dünyada ayak basmadığı hiçbir ülke olmadığı SVR muhtemelen bizim ülkemizde de faaliyet içinde. Bunun aksi zaten düşünülemez. SVR, Rusya'nın çok önemli bir dış politika vasıtası. Bunu bilmek ve ona göre hareket etmek gerekiyor elbette. SVR işte bu kadar önemli bir teşkilat...