KARS (A.A) - Çağlar Sefertaş - Yıllarca süren Osmanlı ve Rus savaşlarına şahitlik eden, 40 yıl boyunca Rus esareti altında kalan tarihi şehirdeki Ani Harabeleri, Ruslar tarafından yaptırılan barok mimarisi binalar, Fethiye ve Kümbet camileri gibi eserler, yerli ve yabancı turistlerin ilgisini bekliyor.
     Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Ani Harabeleri, Karsa 42 kilometre uzaklıktaki Arpaçay Nehrinin batı yakasında, Ermenistan-Türkiye sınırını ayıran volkanik tüf tabakası üzerine kurulan bir Orta Çağ şehri olarak tanımlanıyor.
     Yerleşimin M.Ö. 5000li yıllara dayandığı ve tarihçiler tarafından "Dünya Şehri" olarak nitelendirilen tarihi kent, Kafkaslardan Anadoluya girişteki ilk kent olma özelliğini taşıyor. 961-1045 yılları arasında Bagrat hanedanından Ermeni hükümdarlarının başkenti olan kent üzerindeki sur içindeki 8 kilise ve bir cami halen ayakta bulunuyor.
     İçindeki çalışmaların 2006 yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından takip edilen, 2012 yılından bu yana 47 günlük alan kazı çalışması yapılan Ani Harabelerinde, bu yıl içinde prefabrik üzerine 50-60 öğrencinin kalabileceği, çıkan eserlerin depolanabileceği bir kazı evi de inşa edilecek.
     Birinci derece arkeolojik sit alanı olan alanda, kazı yapmak Bölge Koruma Kurulunun iznine bağlı.
    
     -Kümbet Camii-
    
     Karsta 937 yılında 12 Havariler adına yaptırılan kilise, ayakta durduğu bin 76 yılda, 4 kez cami, 4 kez de kilise olarak kullanıldı.
     Bagratlı Krallığı tarafından 12 Havariler adına yaptırılan Havariler Kilise günümüzde Kümbet Camisi olarak kullanılıyor. Bagratlı Krallığı döneminde kilise olarak kullanılan eser, 1064 yılında Selçuklu Devletinin Anadoluyu fethetmesinden sonra Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından camiye çevriliyor. 1064 yılında Selçuklular Karsı terk ettikten sonra tekrar kiliseye çevrilen eser, 1579da Lala Mustafapaşa Karsı yeniden imara geldiğinde yeniden camiye dönüştürülerek ibadete açılıyor. 1877-1879 Osmanlı-Rus savaşında Karsın 40 yıl Rus esareti altında kaldığı dönemde, burası Ortodoks Kilisesi oluyor ve 1890 yılında yanına çan kulesi yapılıyor. Çan Kulesi, 1918de yıkılıyor.
     Karsın yeniden Osmanlı hakimiyetine girdiği dönemde yeniden camiye çevrilen eser, 1919 ve 1921 yılları arasında Ermeniler tarafından tekrar kiliseye dönüştürülüyor. Cumhuriyet dönemine yaklaştıktan sonra Kars 30 Ekim 1924te kurtuluyor ve Türkiye Cumhuriyeti topraklarına katılıyor. Kilise sonra da camiye çevriliyor.
    
     -Tarihi Rus binaları-
    
     Rusların 40 yıl boyunca hüküm sürdüğü Karsta, Hollandalı mimarlar tarafından imar edilen 157 barok mimarisi yapı da ziyaretçilerini bekliyor. 1878-1918 yılları arasında Rus esareti altında kalan Karsta, Hollandalı mimarlar tarafından yapılan tarihi binalar, 2 ve 3 katlı olarak yer alıyor. Bu tarihi binalardan 22si koruma altında.
     Rus mimarisinin Karstaki önemli örnekleri arasında Azerbaycan Başkonsolosluğu, Hekim Evi, Kafkas Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Defterdarlık ve İl Sağlık Müdürlüğü binaları bulunuyor.
    
     -Fethiye Camii-
    
     Temeli Bagratlı Kralı 2. Sembat tarafından M.S. 990 yılında atılan Büyük Katedral, Sembat öldükten sonra eşi kraliçe Katranide tarafından 1001 yılında bitirildi.
     Kilisenin mimarı aynı yüzyılda İstanbuldaki Ayasofya Kilisesinin tamiratını yapan Tiridat ustadır. Katedral, 1064 yılında Sultan Alparslanın Aniyi fethetmesinden sonra camiye çevrilmiş ve ilk fetih namazı kılınmıştır. Bu sebeple büyük katedrale Fethiye Camii de deniliyor.
    
     Yayıncı: Yücel Velioğlu