TARİHTE BİR İLK: LİSANS İÇİN ‘GELİR PAYLAŞIMI’

Geçen hafta verilen ihracat lisanslarının bir koşulu olarak kabul edilen bu anlaşma, teknoloji ve siyaset dünyasında şok etkisi yarattı. Bir ABD’li yetkili, Nvidia’nın Çin pazarı için özel olarak ürettiği H20 çipinin, AMD’nin ise MI308 çipinin gelirlerinden %15 pay vereceğini doğruladı.

İhracat kontrolü uzmanlarına göre, daha önce hiçbir ABD şirketi, ihracat lisansı alabilmek için gelirinin bir kısmını devlete ödemeyi kabul etmemişti. Bu durum, Trump yönetiminin şirketleri tarifelerden kaçınmaları karşılığında yurt içi yatırıma teşvik etme veya ABD’ye gelir getirme gibi alışılmışın dışındaki politikalarının bir devamı olarak görülüyor. Anlaşma o kadar yeni ki, kaynaklar Trump yönetiminin bu parayı nasıl kullanacağına henüz karar vermediğini belirtiyor.

Bu “komisyonlu lisans” anlaşması, ABD’li güvenlik uzmanları arasında büyük bir öfkeye neden oldu. Temel endişe, bu güçlü yapay zeka çiplerinin Çin ordusunun modernizasyonuna yardımcı olacağı ve ABD’nin yapay zeka alanındaki üstünlüğünü baltalayacağı yönünde.

Trump’ın ilk döneminde Ulusal Güvenlik Konseyi’nde görev yapmış olan Çin uzmanı Liza Tobin, tepkisini şu sert sözlerle dile getirdi:

“Sırada ne var? Lockheed Martin’in Çin’e %15 komisyonla F-35 savaş uçağı satmasına izin vermek mi?”

Benzer şekilde, eski Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı Matt Pottinger’ın da aralarında bulunduğu 20 güvenlik uzmanı, Ticaret Bakanlığı’na bir mektup yazarak H20 çipinin “Çin’in yapay zeka yeteneklerini güçlendiren bir hızlandırıcı” olduğunu ve lisans verilmemesi gerektiğini savundu.

Nvidia ise eleştirileri reddederek, çiplerin askeri amaçlarla kullanılabileceği fikrine karşı çıkıyor. Şirketten yapılan açıklamada, ABD’nin küresel pazarlarda rekabet etmesi gerektiği vurgulanarak şu çarpıcı benzetme yapıldı:

“Amerika, 5G’de olanı tekrarlayıp telekomünikasyon liderliğini kaybedemez. Eğer yarışırsak, Amerika’nın yapay zeka teknolojisi dünyanın standardı olabilir.”

Bernstein analistlerine göre Nvidia’nın, bu anlaşma sayesinde 2025 yılında Çin’e yaklaşık 1.5 milyon H20 çipi satarak 23 milyar dolar gelir elde etmesi bekleniyordu. Bu son “vergi” anlaşmasının ardından bu gelirin ne kadarının ABD kasasına gireceği ise şimdiden merak konusu. Bu gelişme, ABD-Çin teknoloji savaşlarında bugüne kadarki en sıradışı ve tartışmalı adımlardan biri olarak kayıtlara geçti.